Αύξηση θερμοκρασίας, μείωση βροχόπτωσης, επιδείνωση ακραίων φαινομένων

 Η κλιματική αλλαγή δεν αφήνει ανεπηρέαστη ούτε την Κύπρο

Της Ελένης Κωνσταντίνου

 

 

 

 
Ο πλανήτης ολοένα και περισσότερο θερμαίνεται και οι υγιώς σκεπτόμενοι άνθρωποι ολοένα και περισσότερο προβληματίζονται…
Κανείς δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος μπροστά σε τούτη την εξέλιξη, αφού όλα αυτά που ίσως πριν μερικά χρόνια θεωρούσαμε ότι δεν μας άγγιζαν ή ότι αφορούσαν κυρίως άλλες, μακρινές χώρες, δεν ισχύουν πια. Αισθητή είναι η αλλαγή του κλίματος στην περιοχή που βρίσκεται η Κύπρος, εξέλιξη που μας κάνει και περισσότερο ευαίσθητους.
Το γεγονός αυτό ενισχύεται από το ότι το έτος 2016 καταγράφηκε ως το θερμότερο στη σύγχρονη ιστορία του πλανήτη, αφότου άρχισε η τήρηση αρχείων στα τέλη του 19ου αιώνα. Επίσης, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η εναλλαγή μεγάλων περιόδων ξηρασίας και έντονων βροχοπτώσεων, η λειψυδρία, οι καύσωνες, η απώλεια της βιοποικιλότητας και οι συνεπακόλουθες ασθένειες και παθήσεις στην υγεία του ανθρώπου συνιστούν δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που απαντώνται με μεγαλύτερη ένταση σε ολοένα και περισσότερες περιοχές του πλανήτη μας.
Οι συνέπειες των ακραίων φαινομένων επηρεάζουν ζωτικούς οικονομικούς τομείς όπως η γεωργία, η ενέργεια, οι μεταφορές, ο τουρισμός και η υγεία.
Όλα αυτά οδήγησαν και στις προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, και συνεπώς την ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με ορόσημο τη Συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Παρίσι κατά την 21η Σύνοδο των Μερών της Σύμβασης Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή.
Πρόσφατα, ο Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Νίκος Κουγιάλης, βρέθηκε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής όπου και παρουσίασε τη στρατηγική εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή και αναφέρθηκε και στους στόχους και τις υποχρεώσεις της Κύπρου μεταξύ των οποίων είναι και η μείωση των εκπομπών ρύπων κατά 24%. Η χώρα μας πρέπει να προχωρήσει σε μια σειρά από αλλαγές που αφορούν μεταξύ άλλων τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής και τη βιομηχανία και τις μεταφορές, αλλά και άλλες ρυπογόνες δραστηριότητές μας, όπως είναι η διαχείριση των αποβλήτων, η γεωργία και η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Ο κ. Κουγιάλης κατέθεσε ενώπιον της Επιτροπής και την Εθνική Στρατηγική, ένα πολυσέλιδο έγγραφο στο οποίο καταγράφονται μεταξύ άλλων η εικόνα που παρουσιάζει η χώρα μας σήμερα, καθώς και τα μέτρα που προτίθενται να αναληφθούν ώστε η Κύπρος να τηρήσει τη Συμφωνία του Παρισιού.
Όπως επισημαίνεται, μέσα από σχετική μελέτη του Τμήματος Περιβάλλοντος, η σοβαρότητα των επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος κυμαίνεται ανάλογα με την περιφέρεια. Οι πλέον ευπαθείς περιφέρειες στην Ευρώπη είναι η Νότια Ευρώπη και η μεσογειακή λεκάνη. Πέραν τούτων, ορεινές περιοχές, νησιά, παράκτιες και αστικές περιοχές και οι πλημμυρικές πεδιάδες με μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού βρίσκονται αντιμέτωπες με ιδιαίτερα προβλήματα.
Η αλλαγή του κλίματος θα έχει επιπτώσεις σε πολλούς τομείς και στη χώρα μας. Στη γεωργία, οι προβλεπόμενες κλιματικές μεταβολές θα έχουν επιπτώσεις στις αποδόσεις, στη διαχείριση του ζωικού κεφαλαίου και στον γεωγραφικό προσανατολισμό της παραγωγής. Οι αυξανόμενες πιθανότητες εκδήλωσης -και ο βαθμός σοβαρότητας- ακραίων φυσικών φαινομένων θα αυξήσουν με τη σειρά τους τον κίνδυνο ζημιών της συγκομιδής. Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει εξάλλου και το έδαφος, απομακρύνοντας τις οργανικές ύλες -ένα βασικό παράγοντα της γονιμότητας των εδαφών. Στον τομέα της ενέργειας, η αλλαγή του κλίματος θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην προσφορά και στη ζήτηση. Η μείωση των βροχοπτώσεων και τα κύματα καύσωνα αναμένεται, επίσης, να επηρεάσουν αρνητικά τη διαδικασία ψύξης των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, καθώς και τη διανομή ηλεκτρικού ρεύματος.

Το ανάγλυφο του νησιού μας και πώς επηρεάζει το κλίμα του

Μέχρι τώρα η Κύπρος χαρακτηρίζετο από το μεσογειακό της κλίμα, δηλαδή ζεστό και ξηρό καλοκαίρι και βροχερό, αλλά ήπιο χειμώνα. Το ανάγλυφο της Κύπρου επηρεάζει σημαντικά το κλίμα της. Ωστόσο, όπως αναφέρεται, στη διάρκεια του 20ού αιώνα και στις αρχές του 21ου το κλίμα της Κύπρου και ιδιαίτερα η βροχόπτωση και η θερμοκρασία παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις και τάσεις. Παρόμοιες διακυμάνσεις και τάσεις στο κλίμα έχουν παρατηρηθεί και σε χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, κατάσταση που υποδηλοί μια γενικότερη αλλαγή του κλίματος στην περιοχή.
Από την ανάλυση των μετεωρολογικών δεδομένων των σταθμών Λευκωσίας και Λεμεσού για τις περιόδους 1892 – 2016 και 1903 – 2016 αντίστοιχα, παρατηρείται αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας κατά 1,5°C στο σταθμό της Λευκωσίας και 2,3°C στο σταθμό της Λεμεσού.
Ακόμα, όσον αφορά τις μέσες ετήσιες μέγιστες και ελάχιστες θερμοκρασίες για τις ίδιες περιόδους, από τα στοιχεία του σταθμού της Λευκωσίας προκύπτει ότι και οι δύο θερμοκρασίες παρουσιάζουν αυξητική τάση. Επιπλέον, από τα αντίστοιχα δεδομένα του σταθμού της Λεμεσού προκύπτει ότι η μέση ετήσια μέγιστη θερμοκρασία παρουσιάζει μικρή ελάττωση, ενώ αντίθετα η μέση ετήσια ελάχιστη θερμοκρασία παρουσιάζει σημαντική αύξηση, αρκετά μεγαλύτερη από την αντίστοιχη στο σταθμό της Λευκωσίας. Ακόμα, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις από το σταθμό της Λευκωσίας προκύπτει αύξηση των ημερών με θερμοκρασία ίση ή μεγαλύτερη των 40°C, ενώ αντίθετα προκύπτει σημαντική μείωση των ημερών με θερμοκρασία μικρότερη ή ίση των 0°C.
Από στοιχεία της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας Κύπρου προκύπτει ότι η ποσότητα της βροχής που πέφτει στην περιοχή παρουσιάζει πτωτική τάση. Όπως καταγράφηκε, η μέση ετήσια βροχόπτωση στην Κύπρο μειώθηκε από 559 mm την περίοδο 1901 – 1930 σε 463 mm την περίοδο 1971 – 2000, με ποσοστό μείωσης της τάξης του 17%, ενώ εξακολουθεί να μειώνεται μέχρι τις μέρες μας.

Μελλοντικές προβλέψεις
Ο υπολογισμός των αναμενόμενων μεταβολών κυρίως της θερμοκρασίας, της βροχόπτωσης και των ακραίων καιρικών φαινομένων για τις περιόδους 2021 – 2050 και 2071 – 2100 σε σχέση με την περίοδο αναφοράς 1961 – 1990 καταδεικνύει τις ήδη υπάρχουσες τάσεις του κλίματος, δηλαδή αύξηση της θερμοκρασίας, μείωση της βροχόπτωσης και επιδείνωση των ακραίων φαινομένων.
Για την περίοδο 2021 – 2050 υπολογίζεται ότι η αύξηση της ετήσιας μέγιστης θερμοκρασίας θα φτάσει τους 1,3 – 1,9°C. Πιο συγκεκριμένα, οι ορεινές περιοχές του Τροόδους παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη αύξηση της μέγιστης θερμοκρασίας η οποία φτάνει τους 1,9°C, ενώ στις ήδη επιβαρυμένες περιοχές της ενδοχώρας αναμένεται αύξηση της τάξης των 1,6°C. Ακόμα, στις δυτικές και νότιες περιοχές η αύξηση της μέγιστης θερμοκρασίας που προβλέπεται είναι 1,4°C και 1,5°C αντίστοιχα, ενώ στις ανατολικές περιοχές αναμένεται αύξηση περίπου 1,3°C. Όσον αφορά την περίοδο 2071 – 2100, αναμένεται ακόμα μεγαλύτερη αύξηση, η οποία κυμαίνεται μεταξύ 3,0°C – 4,2°C.
Ειδικότερα, η μεγαλύτερη αύξηση της μέγιστης θερμοκρασίας, 4,2°C,
προβλέπεται στις ορεινές περιοχές, ωστόσο και στην περιοχή της ενδοχώρας η αύξηση είναι σημαντική και φτάνει τους 3,5°C. Στις δυτικές, νότιες και ανατολικές περιοχές και παράλια αναμένεται αύξηση περίπου 3,0°C.