Αλήθειες και διδάγματα από την 21η Απριλίου

Του Γιαννάκη Λ. Ομήρου*

Χρέος επιτακτικό να καταδικάσουμε τη θλιβερή -μαύρη και αποκρουστική- επέτειο της 21ης Απριλίου 1967, το πραξικόπημα της Χούντας των Συνταγματαρχών που βύθισε την Ελλάδα στο σκοτάδι της δικτατορίας για επτά ολόκληρα χρόνια και οδήγησε στην εθνική τραγωδία του 1974. Ωστόσο η καταδίκη δεν είναι αρκετή. 49 χρόνια μετά, οφείλουμε σαν Ελληνισμός να ασκήσουμε με αίσθημα ιστορικής ευθύνης και ειλικρίνειας, κριτική και αυτοκριτική.

Γιατί είναι μεν ακριβές ότι η χούντα δεν βρήκε ποτέ ενεργό λαϊκή υποστήριξη και ότι ο λαός κράτησε μια απόσταση από τη δικτατορία. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι από το 1967 ως το 1972, ωσότου αρχίσει να δρα το φοιτητικό κίνημα, η ενεργητική αντίσταση κατά της δικτατορίας αριθμούσε κάποιες εκατοντάδες, ίσως λίγες χιλιάδες ανθρώπους.

Αν όμως αυτό συνέβαινε στην Ελλάδα τι είναι αυτό που εμπόδισε εδώ στην Κύπρο τη μαζική αντίδραση κατά της χουντικής διείσδυσης; Που αφέθηκε να αλώσει Εθνική Φρουρά, Σχολεία, Αστυνομία, μια ολόκληρη κοινωνία. Με τις λίγες φωτεινές εξαιρέσεις η βαρβαρότητα της ελλαδικής δικτατορίας κάλυψε μεγάλο τμήμα της κυπριακής κοινωνίας. Και μας οδήγησε με τη συνδρομή της εσωτερικής πέμπτης φάλαγγας στην εθνική καταστροφή.

Οπως λέει καυστικά ο Παντελής Μηχανικός στο ποίημά του «Ονήσιλλος» γραμμένο το 1975:

«Δέκα χιλιάδες μέλισσες
Εστειλε ο Ονήσιλλος
Κι όλες ψοφήσανε απάνω στο
Παχύ μας δέρμα
Χωρίς τίποτε να νιώσουμε».

Η θλιβερή και εφιαλτική επέτειος της 21ης Απριλίου προσφέρεται για μια βαθιά εθνική ενδοσκόπηση και για μια σκληρή αυτοκριτική. Και όχι για να συσκοτίζονται οι ευθύνες και οι ενοχές. Ούτε για να κυριαρχούν οι «μισές αλήθειες» και οι «μεγάλες αλήθειες» να χάνονται.

Αλλωστε η αναφορά σε τέτοιες επετείους έχει μόνο τότε νόημα όταν η μνήμη χρησιμεύει ως κάθαρση και εξαγνισμός από αμαρτήματα, κενά και παραλείψεις και για να φωτίζει παιδευτικά και διδακτικά το μέλλον.

Αυτή η αδυσώπητη μνήμη μας χρειάζεται και σήμερα ως οδηγός για τη μη επανάληψη σφαλμάτων. Για να στηρίξουμε με κάθε θυσία έναν αγώνα που να ανατρέπει τις συνέπειες από το προδοτικό κληροδότημα της χούντας.

Για να μη δεχθούμε μια λύση άδικη, ετεροβαρή, μια λύση που να παραβιάζει ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες. Για να επιτύχουμε λύση που θα απομακρύνει το μίασμα της τουρκικής στρατιωτικής κατοχής και θα επανενώνει ουσιαστικά και πραγματικά το χώρο, το λαό, την κοινωνία, τους θεσμούς, την οικονομία.

Αλλά και για να μην αποδεχθούμε τη λογική και τις πολιτικές της μονόπλευρης λιτότητας, της ανεργίας, της μετανάστευσης των νέων, της χρηματοκρατίας και των ασύδοτων αγορών που οδηγούν στην ισοπέδωση των κοινωνιών. Για να αντιταχθούμε στις ανάλγητες συμπεριφορές εταίρων μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση που κλείνουν σύνορα και ανυψώνουν φράκτες για να εμποδίσουν την είσοδο απελπισμένων ανθρώπων που φεύγουν από περιοχές συγκρούσεων αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο. Για να εξαλειφθεί το τραγικό φαινόμενο των πνιγμών στη φουρτουνιασμένη θάλασσα του Αιγαίου που στοιχειώνει τη συλλογική μας συνείδηση. Για να απορρίψουμε την απάθεια, τη μοιρολατρία και την προσαρμογή. Αυτό πρέπει να είναι το πικρό μάθημα και το δίδαγμα της 21ης Απριλίου.

*Πρόεδρος Βουλής των Αντιπροσώπων