Ανοιξε η στρόφιγγα της ΕΚΤ

Τη διοχέτευση φρέσκου χρήματος ύψους 1.1 τρις ευρώ μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016 σχολιάζουν οι οικονομολόγοι Χάρης Σταυρίδης και Κύπρος Ελληνας

Επιμέλεια: Αθηνά Ξενοφώντος

Πακτωλό χρημάτων ύψους 1.1 τρισεκατομμυρίων ευρώ ανακοίνωσε ότι θα διοχετεύσει στην αγορά έναντι κρατικών ομολόγων ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, σκορπώντας χαμόγελα και αισιοδοξία στην ταλαιπωρημένη Ευρώπη, αφού έστω και αργά αντιλήφθηκε ότι η αυστηρή οικονομική λιτότητα προκαλεί την οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση.

Το νέο κύμα ζεστού χρήματος μέσω της «ποσοτικής χαλάρωσης» αφορά στην αγορά κρατικών ομολόγων και του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, ύψους 60 δισ. ευρώ μηνιαίως, που θα συνοδεύει το υπάρχον πρόγραμμα αγοράς τιτλοποιημένων δανείων και καλυμμένων ομολογιών, με χρονικό ορίζοντα από το φετινό Μάρτιο έως το Σεπτέμβριο του 2016.

Ο κ. Ντράγκι παραμέρισε τις αντιρρήσεις της Γερμανίας και για πρώτη φορά ίσως ενήργησε προς το συμφέρον της ευρωζώνης στο σύνολό της.

Η απόφαση της ΕΚΤ να μεγεθύνει τον ισολογισμό της κατά €1,1 τρις, δημιουργεί προσδοκίες για σταδιακή έξοδο της ευρωζώνης από τη στασιμότητα και για αύξηση των πιστώσεων που παραχωρούν οι τράπεζες στην αγορά όλης της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ωστόσο το σχέδιο της ΕΚΤ δεν έγινε δεκτό με ιδιαίτερη ικανοποίηση στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, με πολλούς Γερμανούς να ανησυχούν ότι θα μπορούσε να αποδυναμώσει τα κίνητρα στις προβληματικές χώρες του ευρώ για να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις.

Το ρίσκο της ζημιάς 20% προς 80%

Σύμφωνα με την ΕΚΤ, το ρίσκο που προκύπτει για τις αγορές των ομολόγων θα επιμερίζεται ανάμεσα στην ΕΚΤ, η οποία θα αναλαμβάνει μέχρι το 20% πιθανής ζημίας του συνολικού προγράμματος και το υπόλοιπο 80% θα βαρύνει την κεντρική τράπεζα τής κάθε χώρας.

Επίσης, θα ισχύουν δύο περιορισμοί στην αγορά ομολόγων, πρώτον μέχρι το 33% ανά εκδότη και δεύτερον μέχρι 25% ανά έκδοση, που σημαίνει ότι οι εθνικές κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ δεν θα μπορούν να αγοράσουν πάνω από το 33% του χρέους μιας χώρας και οι αγορές θα έχουν ανώτατο όριο το 25% της κάθε έκδοσης τίτλου.

Οι εθνικές κεντρικές τράπεζες θα αγοράζουν ομόλογα, τα οποία θα έχουν υψηλή αξιολόγηση, ενώ για τις χώρες οι οποίες βρίσκονται σε πρόγραμμα στήριξης θα υπάρξουν «ορισμένα πρόσθετα κριτήρια επιλεξιμότητας», όπως εξήγησε ο κ. Ντράγκι, χωρίς, πάντως να διευκρινίσει ποια ακριβώς θα είναι αυτά.

Ωστόσο, όπως ξεκαθαρίστηκε, οι αγορές θα αφορούν τίτλους σε επενδυτική βαθμίδα, δηλαδή ομόλογα υψηλής διαβάθμισης, ενώ θα υπάρχουν επιπλέον κριτήρια επιλεξιμότητας για τις χώρες, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος που βρίσκονται σε πρόγραμμα.

Κριτήριο η εφαρμογή του μνημονίου

Συγκεκριμένα, η Κύπρος θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα με την προϋπόθεση ότι υλοποιεί το μνημόνιο και λαμβάνει θετικές αξιολογήσεις από τους διεθνείς δανειστές της.

Οπως είναι γνωστό, το κυπριακό πρόγραμμα βρίσκεται σε αναστολή λόγω της καθυστέρησης που παρατηρείται από πλευράς κυβέρνησης να αποστείλει στη Βουλή το πέμπτο νομοσχέδιο στο πλαίσιο της αφερεγγυότητας προκειμένου να εγκριθεί ο νόμος για τις εκποιήσεις ενυπόθηκων δανείων.

Το μερίδιο που αντιστοιχεί για αγορά κυπριακών ομολόγων, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα ανέρχεται στο 0,2%, όσο αντιστοιχεί η κυπριακή οικονομία στο ευρωσύστημα. Δηλαδή θα μπορούσε να επωφελείται από αγορές ομολόγων €120 εκ. μηνιαίως.

Τα κριτήρια που θα ισχύσουν για την Κύπρο είναι η υλοποίηση του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής και οι θετικές αξιολογήσεις. Ισχύουν, επίσης, τα κριτήρια που ίσχυαν για την αγορά για τη διενέργεια οριστικών αγορών προϊόντων τιτλοποίησης, καθώς και για τη διενέργεια σειράς στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης.

Στις πρώτες τους τοποθετήσεις τα κόμματα χαιρέτισαν μεν την πρόταση, όμως εξέφρασαν ανησυχία ότι ενδεχομένως να είναι «δώρο άδωρο», αφού η πιστωτική χαλάρωση συσχετίζεται με την πιστή εφαρμογή των μνημονίων. Οπως επεσήμαναν θα μελετήσουν σε βάθος τις παραμέτρους της απόφασης με στόχο να αξιολογήσουν τον πραγματικό αντίκτυπο που θα έχει η απόφαση για τη χώρα μας, καθώς και για τους ευρωπαϊκούς λαούς.

«Εσπασε» η αντίσταση της Γερμανίας

Τις εξελίξεις με την έκδοση φρέσκου χρήματος και το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης σχολίασαν στο ραδιόφωνο του Αστρα δύο οικονομολόγοι, ο κ. Χαρης Σταυρινίδης και ο κ. Κύπρος Ελληνας. Και οι δύο χαρακτηρίζουν θετική εξέλιξη το γεγονός, συνηγορώντας ότι έσπασε την αντίσταση της Γερμανίας και της Μέρκελ.

Ωστόσο συστήνουν υπομονή μέχρι να δημοσιοποιηθούν οι προϋποθέσεις που τέθηκαν για την Κύπρο.

Ωθηση στην ανάπτυξη

Σύμφωνα με τον κ. Σταυρινίδη, η ΕΚΤ μπορεί πλέον έμπρακτα να βοηθήσει την ευρωπαϊκή οικονομία με την αγορά ομολόγων από τα κράτη μέλη, επισημαίνοντας ότι για πρώτη φορά έχει καταφέρει να λυγίσει κάπως τη γερμανική αντίσταση.

Εδώ και μερικά χρόνια, τόνισε, η ευρωπαϊκή οικονομία δεν αναπτύσσεται, έχει πολύ χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και ψηλή ανεργία. Η εκτύπωση φρέσκου χρήματος, πρόσθεσε, είναι ένας τρόπος να αλλάξει η κατάσταση και η Ε.Ε. να ξεφύγει από τη στασιμότητα.

Εξήγησε επίσης, ότι τα 60 δις ευρώ μηνιαίως δεν θα πηγαίνουν μόνο στην Ευρωζώνη αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, σημειώνοντας ότι το πρόγραμμα δεν θα σταματήσει μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016, αλλά στόχος είναι να υπάρξει ανάπτυξη και να φθάσει ο πληθωρισμός μέχρι το 2% (σήμερα είναι μηδενικός). Αυτό είναι ένα πολύ θετικό μήνυμα για τις χρηματοοικονομικές αγορές και φαίνεται πλέον ότι η ΕΚΤ είναι δεσμευμένη να προχωρήσει.

Το άλλο σημαντικό στοιχείο, σύμφωνα με τον Σταυρινίδη, είναι ότι τα ομόλογα θα τα αγοράζουν οι Κεντρικές Τράπεζες των χωρών- μελών και μόνο το 20% θα διαμοιράζει η ΕΚΤ, όσον αφορά τον κίνδυνο. Δηλαδή το ρίσκο θα το αναλαμβάνει κάθε χώρα – Κεντρική Τράπεζα- από μόνη της.

Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι εκτιμήσεις του κ. Ελληνα, ο οποίος χαρακτήρισε την ποσοτική χαλάρωση θετικό εργαλείο, γιατί, υπογράμμισε, οι πολιτικές λιτότητας έχουν αποτύχει παταγωδώς και έχουν οδηγήσει την Ευρώπη και ιδιαίτερα την πατρίδα μας σε μιζέρια. Για τον ίδιο, όπως είπε, είναι μια αναλαμπή και θα κρίνει τα αποτελέσματα.

Οσον αφορά στους μνημονιακούς όρους των χωρών που βρίσκονται σε πρόγραμμα, σημείωσε ότι πρέπει αυτό να εφαρμόζεται, όμως, είπε, η προσφορά χρήματος είναι σημαντική και μπορεί να οδηγήσει νωρίτερα τις εν λόγω χώρες εκτός μνημονίου.

Ισοτιμία, τουρισμός

Σε σχέση με την ανάπτυξη, ο κ. Ελληνας τόνισε ότι η ΕΚΤ θα παραχωρήσει το 12% στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για αναπτύξεις. Από την πλευρά του ο κ. Σταυρινίδης, πρόσθεσε πως ένα άλλο θετικό στοιχείο από την παρέμβαση είναι η μείωση της ισοτιμίας του ευρώ με άλλα νομίσματα, γεγονός που θα βοηθήσει τις εξαγωγές των χωρών της Ε.Ε.. Ο τουρισμός από τη βρετανική αγορά, σημείωσε, θα υποβοηθηθεί, καθώς το ευρώ είχε υποτιμηθεί κατά 7.5% σε σύγκριση με πέρσι.

Σε σχέση με την προσφορά χρήματος συνέστησε υπομονή γιατί, όπως είπε, το θέμα είναι να υπάρχει και η ζήτηση και πού θα διοχετευθεί, ειδικά στη χώρα μας, όπου οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν υπερδανειστεί και άρα οι τράπεζες θα είναι προσεκτικές για το πού θα δανείσουν.

«Αρα, ναι είναι καλά νέα αλλά θα πάρει χρόνο για να δούμε αποτελέσματα και ίσως αυτό να μην είναι αρκετό», σημείωσε.

Μείωση επιτοκίων

Μέσω της εκτύπωσης φρέσκου χρήματος, επεσήμανε, η ΕΚΤ θα αγοράζει ομόλογα των κρατών μέσω των κεντρικών τραπεζών και εφόσον στην ΕΚΤ ισχύουν σήμερα αρνητικά επιτόκια, τότε οι τράπεζες θα έχουν κίνητρο να το διοχετεύουν στην πραγματική οικονομία προκειμένου να έχουν απόδοση. Αποδείχθηκε, σύμφωνα με τον κ. Σταυρινίδη, ότι η λιτότητα δεν απέδωσε.

Σε σχέση με τα επιτόκια, ο κ. Ελληνας τόνισε ότι θα υπάρξουν άμεσα αποτελέσματα, γιατί η ΚΤΚ θα μπορεί να αγοράσει τα δάνεια που έχει η κυβέρνηση και οφείλει να τα πληρώσει και το κράτος να καταβάλλει χαμηλότερο επιτόκιο. Δηλαδή, εξήγησε, αν τα ομόλογα που λήγουν έχουν επιτόκιο 4,5 ή 6% θα μπορεί να τα αγοράζει με 1% και το όφελος θα είναι για τη χώρα.

Ο κ. Ελληνας θεωρεί επίσης, ότι η ΚΤΚ μπορεί να αγοράζει ακόμα και δάνεια από τις τράπεζες αντί να τα αγοράζουν τα γεράκια. Αν το κάνει αυτό, διαμήνυσε, θα είναι θετική εξέλιξη και θα υπάρξει ανάσα στην αγορά για να μην υπάρξουν εκποιήσεις.

Η προσφορά χρήματος, σημείωσε ο κ. Σταυρινίδης, θα βοηθήσει σίγουρα να μειωθούν τα επιτόκια και εξέφρασε την πεποίθηση πως όταν υπάρχει φθηνό χρήμα διαθέσιμο από την ΚΤ και μέσω της ρευστότητας στην αγορά, τότε ναι θα μειωθούν και τα επιτόκια.

Ωστόσο και οι δύο οικονομολόγοι εστίασαν στις προϋποθέσεις που θα τεθούν για την Κύπρο, που είναι χώρα μνημονίου, για να κριθούν οι αποφάσεις εκ των αποτελεσμάτων και των επιπτώσεων που θα έχουν μακροπρόθεσμα.