Αντιστέκονται στη διαγραφή από το χάρτη της Κύπρου

Ο χρόνος σταμάτησε σε κάποια χωριά που κάποτε έσφυζαν από ζωή και σήμερα αριθμούν από ΜΗΔΕΝ μέχρι και 25 μόνιμους κατοίκους

Το λιγότερο θλίψη προκαλεί το γεγονός ότι αρκετά χωριά μας με σημαντικό ιστορικό και φυσικό πλούτο, που βρίσκονται μάλιστα σε προνομιούχες τοποθεσίες, ζουν στη σκιά των ερειπίων τους και στην καλύτερη περίπτωση κατοικημένα από 30 ή και λιγότερους ανθρώπους.

Είναι ενδεικτικό ότι σε 15 τουλάχιστον κοινότητες στην ορεινή ή ημιορεινή επαρχία της Λεμεσού, οι μόνιμοι κάτοικοι είναι λιγότεροι από 25, ενώ σε πολύ περισσότερα χωριά, κυρίως στα ορεινά, ο πληθυσμός κυμαίνεται μεταξύ 30 και 100 κατοίκων στην πλειοψηφία τους, βέβαια, ηλικιωμένων.

Χαρακτηριστικά δείγματα αυτής της θλιβερής πραγματικότητας αποτελούν πέντε χωριά της Λεμεσού, τα οποία για τους νεότερους ίσως να είναι εντελώς άγνωστα. Χωριά με μακραίωνη ιστορία που κάποτε αριθμούσαν μερικές δεκάδες κατοίκων. Η αντίστροφη μέτρηση και η φθίνουσα εξέλιξή τους, ξεκίνησε πριν μερικές δεκαετίες φτάνοντας στο σημείο, κάποια από αυτά να είναι εντελώς ακατοίκητα.

Τι έφταιξε για να οδηγηθούν σ’ αυτό το σημείο τα χωριά μας και κυρίως τι πρέπει να γίνει για να αποκτήσουν ξανά τη ζωή τους;

Οι εναπομείναντες κάτοικοι και οι τοπικοί άρχοντες (εκλελεγμένοι ή διορισμένοι) ζητούν το αυτονόητο: η πολιτεία να κάνει το χρέος της. Το κράτος να στρέψει επιτέλους το ενδιαφέρον του και σε αυτούς τους ολίγους υπηκόους ή ψηφοφόρους… Κάποια μικρά αλλά πολύ σημαντικά έργα υποδομής χρειάζονται, ώστε αυτά τα χωριά να έχουν καλύτερη πρόσβαση και κάποια ελάχιστα κίνητρα για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον σε νέους ανθρώπους να εγκατασταθούν και να δραστηριοποιηθούν εδώ.

Στα 7 παιδιά του ελπίζει το Κλωνάρι

Χωριό με πολλές φυσικές ομορφιές, αξιόλογα μνημεία, (όπως η τοιχογραφημένη εκκλησία του Αγίου Νικολάου του 16ου αιώνα) αλλά με μόλις 23 κατοίκους ανάμεσα στους οποίους και 7 παιδιά ηλικίας κάτω των 15 που αποτελούν την ελπίδα για την κοινότητά τους.

Με όρεξη και όραμα για την ανάπτυξη της κοινότητας Κλωναρίου (βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Λεμεσού), ο κοινοτάρχης (ο νεότερος ίσως σε όλη την Κύπρο αφού είναι μόλις 28 ετών) έχει σχέδια που όμως σκοντάφτουν στη διαχρονική κρατική αδιαφορία. «Αν είχαμε ένα καλό δρόμο πρόσβασης από το Κελλάκι, τα πράγματα θα ήταν πιο εύκολα» αναφέρει ο Κωνσταντίνος Χαμπουλλίδης εκφράζοντας και την επιθυμία του να δημιουργηθεί τουλάχιστον ένα πάρκο, ένας παιδότοπος που να λειτουργεί σαν σημείο αναφοράς για την κοινότητα.

Στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινότητα είναι και η έλλειψη ιερέα. Αν και υπάρχει η συντηρημένη αρχαία εκκλησία του Αγίου Νικολάου, ωστόσο οι κάτοικοι λειτουργούνται μια φορά το μήνα με παπά που στέλλει η μητρόπολη. Οσο για το Πάσχα που αποτελεί ιδιαίτερη μέρα γιορτής για όλα τα χωριά, οι Κλωναρίτες, όσοι έχουν τη δυνατότητα, καταφεύγουν σε άλλες περιοχές για να γιορτάσουν την Ανάσταση.

Η Βίκλα με τους ΜΗΔΕΝ κατοίκους

Σε απόσταση αναπνοής από το Κλωνάρι βρίσκεται η Βίκλα με αριθμό μόνιμων κατοίκων ΜΗΔΕΝ.

Κάποτε ζούσαν εδώ και δραστηριοποιούνταν οργανωμένες αγροτικές οικογένειες. Σήμερα το χωριό υπάρχει μόνο στη σκιά των μισογκρεμισμένων σπιτιών μέσα από τα οποία εξέχουν τα σπασμένα δοκάρια και δέντρα που φύτρωσαν μέσα στα χαλάσματα.

Αν και χωρίς κατοίκους το χωριό, ωστόσο δέχεται αρκετούς επισκέπτες κι αυτό λόγω των εγκαταστάσεων γκολφ που λειτουργούν εδώ. Μια υποδομή ιδιωτικής πρωτοβουλίας, που θα έπρεπε να αποτελέσει κίνητρο για το κράτος, ώστε να ευαισθητοποιηθεί και να βάλει και το δικό του λιθαράκι αναζωογόνησης της περιοχής, τουλάχιστον με την κατασκευή κάποιων μικρών οδικών έργων.

«Το μοναδικό, ίσως, γερό κτίσμα που υπάρχει στο χωριό είναι η παλιά εκκλησιά του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονα που λειτουργεί την ημέρα του Αγίου» όπως αναφέρει ο κοινοτάρχης Χριστόδουλος Χριστοδούλου, ο οποίος κατάφερε με πολλές δυσκολίες να κατασκευάσει ένα μικρό πάρκο με κιόσκι δίπλα στην εκκλησία για να εξυπηρετούνται οι άνθρωποι που έρχονται εδώ για κάποιο μνημόσυνο.

Στην Ακαπνού οι 300 έγιναν 25

Τρία μόλις χιλιόμετρα από τη Βίκλα βρίσκεται η κοινότητα της Ακαπνού με 25 περίπου κατοίκους από τους 300 που υπήρχαν παλαιότερα. Ο πληθυσμός, όπως μας αναφέρουν, αυξάνεται τα καλοκαίρια και το Πάσχα με τη σύναξη των αποδήμων.

Βασικό αίτημα της κοινότητας είναι η κατασκευή του δρόμου προς την Ασγάτα που θα κάνει ευκολότερη την πρόσβαση προς τη Λεμεσό και τη Λευκωσία αλλά και η ασφαλτόστρωση του δρόμου που συνδέει την Ακαπνού με τη Βίκλα και η διαπλάτυνση του στενού και επικίνδυνου γεφυριού που υπάρχει στην περιοχή.

Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνεται ένας παραδοσιακός ελιόμυλος, τον οποίο η κοινότητα θέλει να συντηρήσει και να αξιοποιήσει ανάλογα, ενώ το πιο γνωστό μνημείο της περιοχής είναι το ενετικό γεφύρι και η Παναγία του Κάμπου του 15ου αιώνα.

Εξι άνθρωποι διατηρούν ζωντανή την Κισσούσα

Στην αρχή των κρασοχωριών της Λεμεσού βρίσκεται η Κισσούσα που κάποτε αποτελούσε κεφαλοχώρι της περιοχής με περισσότερους από 700 κατοίκους (Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους), με δικό της κεφαλόβρυσο και αλευρόμυλο που εξυπηρετούσε τα γύρω χωριά. Σήμερα, στην Κισσούσα υπάρχουν 12 μόνο σπίτια και 6 μόνιμοι κάτοικοι.

Η φθίνουσα εξέλιξη του χωριού, όπως αναφέρουν οι σημερινοί κάτοικοι, αποδίδεται στο ότι όλοι σχεδόν οι κάτοικοι ήταν συγγενείς μεταξύ τους κι έτσι έπρεπε να πάνε σε άλλα χωριά για να δημιουργήσουν οικογένειες αλλά και στο ότι «το 1953 οι Εγγλέζοι επιάσαν το νερό, επήραν το στο Ακρωτήρι κι αφήκαν μας έτσι…».

 

Οι αποικιοκράτες έφτιαξαν βέβαια ένα μικρό ντεπόζιτο στη μέση του χωριού, αλλά αυτό ήταν δώρο άδωρο αφού βρισκόταν σε επίπεδο πιο χαμηλό από τα σπίτια, οπότε δεν υπήρχε εξυπηρέτηση. Η υδροδότηση του χωριού έγινε μόλις το 2000 με την κατασκευή ντεπόζιτου σε ύψωμα.

Τα σπίτια στοίχειωσαν στην Τρόζενα-Γεροβάσα

 

Δυο χωριά (σε μικρή απόσταση από το φημισμένο Αρσος) ερειπωμένα, σχεδόν ενωμένα το ένα με το άλλο που σε καιρούς περασμένους έσφυζαν από ζωή με τους κατοίκους τους Ελληνοκύπριους (Τρόζενα) και Τουρκοκύπριους (Γεροβάσα) να είναι κυρίως βοσκοί και αγρότες και να συνυπάρχουν αρμονικά.

Η σημερινή κατάσταση, αν και παραπέμπει σε ειδυλλιακή εικόνα του κινηματογραφικού φαρ ουέστ, δεν μπορεί παρά να είναι καταθλιπτική, καθώς μόνοι κάτοικοι είναι οι κουρκουτάδες, οι σαύρες και άλλα ερπετά που κρύβονται στους μισογκρεμισμένους τοίχους των διώροφων σπιτιών που καταμαρτυρούν την ευημερία που υπήρχε κάποτε εδώ.

Μέσα από τις ανύπαρκτες πόρτες και τα παράθυρα διακρίνεις απομεινάρια νοικοκυριών και κυρίως σπασμένα πιθάρια. Κάπου υπάρχουν και φυτεμένα λουλούδια, σημείο που φανερώνει ότι σε κάποια φάση έγιναν προσπάθειες να στηθούν εδώ, ίσως κάποια εξοχικά.

Το μόνο γερό κτίσμα στην Τρόζενα είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που προσελκύει το ενδιαφέρον. Πολύ κοντά και το κεφαλόβρυσο, όπου την αράζουν οι επισκέπτες της περιοχής.

Χρήστος Χαραλάμπους