Απασχόληση: Success ή failure story;

Τα δομικά προβλήματα στην αγορά εργασίας παραμένουν

Του Κώστα Α. Κωνσταντίνου

Την ώρα που η κυβέρνηση εντάσσει τη μείωση της ανεργίας στο επικοινωνιακό της οπλοστάσιο για τους μήνες που έρχονται, τα ποιοτικά στοιχεία της αγοράς εργασίας είναι άκρως αποθαρρυντικά. Τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Οικονομικών δείχνουν ότι τα διαρθρωτικά προβλήματα της απασχόλησης δεν παρήλθαν, αλλά συνεχίζουν να υφίστανται. Η “Χ” προχωρεί σήμερα σε μια εξέταση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της απασχόλησης και της κοινωνικής κατάστασης των νοικοκυριών. Μεταξύ των στοιχείων που εξετάζονται είναι η μερική απασχόληση, στην οποία εντάχθηκαν άλλα 2.409 άτομα κατά το πρώτο τρίμηνο του 2017, κλείνοντας στους 53.045 έναντι 50.636 το αντίστοιχο τρίμηνο του 2016. Αξιολογώντας τα στοιχεία της Eurostat το Ινστιτούτο Εργασίας της ΠΕΟ, σύμφωνα με τον Νίκο Γρηγορίου, υπεύθυνο του Γραφείου Ευρωπαϊκών Θεμάτων της ΠΕΟ, καταλήγει σε ανησυχητικά ευρήματα για το ζήτημα της μερικής απασχόλησης. Η Κύπρος κατατάσσεται στην πέμπτη χειρότερη θέση στην Ε.Ε. σε ποσοστά μερικής απασχόλησης με 17,5%, ενώ μερικά χρόνια πριν ήταν στο 8%.

Οι φτωχοί εργαζόμενοι
Αξιολογώντας τα στοιχεία της Εurostat, η μελέτη του ΙΝΕΚ ΠΕΟ δείχνει ότι η αγοραστική δύναμη των μισθών έχει κατρακυλήσει 20 χρόνια πίσω και ο ρυθμός μείωσής τους συγκρίνεται μόνο με την Ελλάδα. Στην κατάταξη των 15 πιο προηγμένων χωρών της ΕΕ με κριτήριο τις μεικτές αποδοχές η Κύπρος είναι η 3η χειρότερη μαζί με την Ελλάδα και την Πορτογαλία. Κατά τη διετία 2013-2014 έχει αυξηθεί σημαντικά η απόσταση της Κύπρου από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.
Την ίδια ώρα, με βάση τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Οικονομικών την τριετία 2013-2015 καταγράφονται αλλεπάλληλες αυξήσεις στο ποσοστό που ζει σε νοικοκυριά με χαμηλό δείκτη έντασης εργασίας. Συγκεκριμένα το 2012 το ποσοστό αυτών των νοικοκυριών ήταν το 2013 στο 7,9%, το 2014 στο 9,7% και το 2015 έφτασε στο 10,9%. Πρόκειται για ποσοστά υπερδιπλάσια από αυτά του 2011 όταν το ίδιο ποσοστό ανερχόταν στο 4,9%.

Εισοδηματικές ανισότητες
Η Κύπρος το 2012 ήταν περίπου στο μέσο της ΕΕ στις εισοδηματικές ανισότητες. Μέσα σε τρία χρόνια το χάσμα αυξήθηκε με τους ταχύτερους ρυθμούς στην ΕΕ, με αποτέλεσμα το 2015 η Κύπρος να διαθέτει μια από τις πιο άνισες κοινωνίες της ΕΕ. Ο πλέον συνηθισμένος δείκτης ανισοκατανομής εισοδήματος είναι ο Gini, ο οποίος κυμαίνεται μεταξύ του μηδενός (απόλυτη ισότητα) και του εκατόν (απόλυτη ανισότητα). Με βάση τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας οι εισοδηματικές ανισότητες για την Κύπρο συνεχίζουν να παρουσιάζουν ανησυχητικές διαστάσεις, αφού με βάση το δείκτη Gini το 2013, η ανισότητα των εισοδημάτων ήταν στο 33,6%, το 2014 ήταν στο 34,2% ενώ το 2015 έκλεισε, σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, στο 31,6%. Το 2012 οι εισοδηματικές ανισότητες βάσει του δείκτη Gini έφταναν στο 31,5% και το 2011 στο 28,4%. O δείκτης κατανομής εισοδήματος S80-S20 είχε διαμορφωθεί το 2015 στο 5,2%. Το 2013 ήταν στο 4,9%, το 2012 ο δείκτης ήταν στο 4,7% και το 2011 στο 4,3%.

Η φτώχεια
244.000 άνθρωποι ή 28,9% ζουν σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού το 2015 παρουσιάζοντας αύξηση 1,5% σε σχέση με το 2014 που ήταν 27,4%. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat που αξιολογήθηκαν από το Ινστιτούτο Εργασίας της ΠΕΟ, η Κύπρος αποτελεί την 6η χώρα με τον μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας σε όλη την ΕΕ. Ο ρυθμός αύξησής του κατά την επταετία από το 2008 μέχρι το 2015 είναι, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, ο 2ος πιο ταχύς σε όλη την ΕΕ μετά την Ελλάδα.
Στο μεταξύ με βάση τα ίδια στοιχεία, 140 χιλιάδες άτομα ή ποσοστό 15,4% βιώνει σοβαρή υλική στέρηση. Το ποσοστό αυξήθηκε σε σχέση με το 2014 που ήταν 15,3%. Τέτοια φαινόμενα ήταν ιδιαίτερα εμφανή το 2013 όταν, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, το ποσοστό όσων στερούνταν βασικά υλικά αγαθά ήταν στο 16,1%, μια μονάδα πάνω από το αντίστοιχο ποσοστό του 2012.

Παροχές και Υγεία
Το 2014 δέχτηκαν βαθύ κούρεμα κατά 127 εκατ. και από τότε παρέμειναν στα ίδια χαμηλά επίπεδα. Η Κύπρος στην τελευταία θέση στην ΕΕ, την ώρα που τα εισοδήματα των συνταξιούχων μειώθηκαν 30%. Την ίδια ώρα οι δαπάνες για την Υγεία μειώθηκαν κατά 20% περίπου, αφήνοντας την Κύπρο στην τελευταία θέση σε δαπάνες υγείας σε ολόκληρη την ΕΕ.
Η εξόφληση των δανείων αποτελεί εφιάλτη των κυπριακών νοικοκυριών και ιδιαίτερα των εργαζομένων των οποίων τα εισοδήματα συνεχίζουν να δέχονται πιέσεις. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, περίπου ένας στους τρεις στην Κύπρο, καθυστερεί να αποπληρώσει τις δόσεις του δανείου της κύριας κατοικίας ή του ενοικίου ή των πάγιων του λογαριασμών, αλλά και άλλες δόσεις λόγω οικονομικών δυσκολιών. Το 2014 το ποσοστό των δυσπραγούντων προς εξόφληση των δόσεων και λογαριασμών έφτανε το 34,2%. Το 2015 υποχώρησε στο 31,6% σε μια περίοδο όπου τα τραπεζικά ιδρύματα προχωρούσαν σε αναδιαρθρώσεις δανείων. Ανησυχητικό είναι το ποσοστό των δυσπραγούντων οικογενειαρχών που δεν μπορούν να πληρώσουν τις οφειλές τους, αφού σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία ακόμη και με μόνο ένα παιδί το ποσοστό φτάνει το 2015 το 39,7%. Την ίδια χρονιά το ποσοστό των οικογενειών με τρία ή περισσότερα παιδιά που καθυστερούν να αποπληρώσουν τις δόσεις του δανείου της κύριας κατοικίας ή του ενοικίου ή των πάγιων του λογαριασμών, αλλά και άλλες δόσεις λόγω οικονομικών δυσκολιών, φτάνει το 42,2%.

Πρώτη ανάγνωση της στατιστικής ανεργίας…
Στο 10,8% έπεσε η ανεργία στην Κύπρο, σύμφωνα με τη Eurostat. Το ποσοστό της εποχικά προσαρμοσμένης ανεργίας στην Κύπρο μειώθηκε περαιτέρω σε 10,8% (10,8% για τους άνδρες και 10,8% για τις γυναίκες) τον Ιούνιο του 2017, από 11% τον Μάιο του 2017 και 12,9% τον Ιούνιο του 2016, σύμφωνα με τα ενωσιακά στοιχεία.
Ειδικότερα, οι άνεργοι στην Κύπρο μειώθηκαν κατά 8.000 άτομα, δηλαδή σε 46.000 άτομα (από 54.000 πριν από ένα χρόνο) εκ των οποίων 7.000 ηλικίας κάτω των 25 ετών (ή 20,3% – αμετάβλητο από τον Μάιο του 2017, αλλά μειωμένο από το 29% ή 10.000 άτομα που ήταν τον Ιούνιο του 2016).
Παρά τη μείωση ωστόσο που καταγράφουν τα στοιχεία της Eurostat, υπάρχει και η άλλη ανάγνωση των στοιχείων, σύμφωνα με την οποία η Κύπρος ακόμα έχει το τέταρτο μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ(μετά από Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία), ακολουθούμενη στενά από την Κροατία (10,6%) και τη Γαλλία (9,6%).