Η λειτουργία του μεταλλίου άφησε πίσω της μια τεράστια περιβαλλοντική πληγή που επουλώνεται σιγά-σιγά.
Του Σπύρου Σωτηρίου
«Η καλύτερη χρονική στιγμή να φυτέψεις ένα δέντρο είναι 20 χρόνια πριν. Η επόμενη καλύτερη στιγμή είναι τώρα», λέει μια κινέζικη παροιμία.
Η περιοχή του Αμιάντου στο Τρόοδος ήταν για πολλές δεκαετίες μια άγονη γη, συνεπεία της πολύχρονης λειτουργίας του μεταλλίου εξόρυξης αμιάντου που επέφερε μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή. Ωστόσο η περιοχή τα τελευταία χρόνια ξεκίνησε να πρασινίζει. Αυτό δεν ήταν μια φυσική διαδικασία, η βλάστηση δεν αναγεννήθηκε από μόνη της. Η αποκατάσταση του περιβάλλοντος ήταν αποτέλεσμα της δουλειάς του Τμήματος Δασών. Μια εργασία που αναμένεται να ολοκληρωθεί σε 15 περίπου χρόνια και τους καρπούς της θα απολαύσουν οι επόμενες γενιές που θα δουν το νέο δάσος να μεγαλώνει. Η «Χ» επισκέφθηκε μαζί με άλλα ΜΜΕ τον Αμίαντο σε ξενάγηση που πραγματοποίησε το Τμήμα Δασών στην παρουσία του Υπουργού Περιβάλλοντος, Κώστα Καδή.
Η λειτουργία του μεταλλίου, η περιβαλλοντική καταστροφή και η αναγέννηση
Το μεταλλείο του Αμιάντου ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1904 και έκλεισε το 1988.
Την πρώτη περίοδο, μέχρι το 1950, η εξαγωγή του αμίαντου γινόταν χειρωνακτικά και εκεί εργάζονταν 10.000 άνθρωποι και ήταν η μόνη οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή. Το 1950 η εταιρεία έφερε βαριά μηχανήματα και έτσι μειώθηκαν οι εργαζόμενοι. Ακολούθως προέκυψε πρόβλημα με την εξαγωγή του αμίαντου σε άλλες χώρες με αποτέλεσμα το 1988 να χρεοκοπήσει η εταιρεία και το μεταλλείο να κλείσει.
Η περιοχή μετατράπηκε σε μια τεράστια μάζα από μπάζα και άγονη γη. Αυτό μπορούσε κάποιος να το διαπιστώσει εύκολα από το δρόμο προς το Τρόοδος, αφού ολόκληρες πλαγιές του βουνού ήταν γκρίζες χωρίς ίχνος βλάστησης.
Το 1992 το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε ότι το μεταλλείο δεν θα επαναλειτουργήσει και ότι θα αποκατασταθεί το δασικό περιβάλλον. Έτσι ξεκίνησε μια τιτάνια προσπάθεια για επαναφορά της περιοχής στην αρχική της μορφή… δηλαδή ενός φυσικού τοπίου.
Ακολούθησε η εκπόνηση μελετών και το 1994 ανατέθηκε σε πολυκλαδική επιτροπή να βρει τρόπο για την αποκατάσταση, η οποία ξεκίνησε τελικά το 1995, δηλαδή πριν 23 χρόνια και θα συνεχιστεί για ακόμα 15 χρόνια μέχρι να γίνει πλήρης αποκατάσταση του τοπίου.
Μέχρι σήμερα φυτεύτηκαν 150 χιλιάδες φυτά και 15 τόνοι σπόρων και καλύφτηκε το 50% της περιοχής που βρισκόταν προηγουμένως το μεταλλείο.
Για την αποκατάσταση δαπανήθηκαν πάνω από 10 εκατομμύρια ευρώ, ενώ για να ολοκληρωθεί το έργο θα χρειαστούν ακόμα περίπου 16 εκατομμύρια.
Η αποκατάσταση της περιβαλλοντικής πληγής είναι ένα κολοσσιαίο έργο του Τμήματος Δασών σύμφωνα με τον διευθυντή του Τμήματος Δασών, Χαράλαμπο Αλεξάνδρου.
Η διαδικασία αποκατάστασης
Οι εργασίες αποκατάστασης στο μεταλλείο Αμιάντου παρουσιάζουν σήμερα σημαντική πρόοδο που γίνεται άμεσα αντιληπτή καθώς το μεγαλύτερο τμήμα του μεταλλείου που είναι ορατό από τον κύριο δρόμο προς Τρόοδος, έχει πρασινίσει.
Οι εργασίες αποκατάστασης επικεντρώθηκαν σε πρώτο στάδιο στη σταθεροποίηση των στείρων (μπάζων), με στόχο την ελαχιστοποίηση του κινδύνου γεωλισθήσεων υπό ακραίες συνθήκες, που πιθανό να έθεταν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, οικισμούς και περιουσίες σε χαμηλότερες περιοχές, ιδιαίτερα στην κοινότητα Αμιάντου (πρώην Κάτω Αμιάντου). Η σταθεροποίηση ακολουθείται από αναδάσωση / αναχλόαση. Οι εργασίες συντονίζονται από τα Τμήματα Γεωλογικής Επισκόπησης, Αναπτύξεως Υδάτων και Δασών και είναι ιδιαίτερα δαπανηρές και χρονοβόρες.
Η άγονη πλαγιά δίπλα στο νέο δάσος
Όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες, οι πλαγιές στις οποίες ακόμα δεν έγινε κάποια εργασία είναι εντελώς άγονες. Χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση θα παραμείνουν έτσι για πολλές δεκαετίες ακόμα. Δίπλα ακριβώς βλέπουμε ένα νέο δάσος να αναγεννιέται μέσα από τη δουλειά που έγινε όλα τα προηγούμενα χρόνια, με τη διαφορά να είναι εμφανή και την ελπίδα για αναδημιουργία του φυσικού περιβάλλοντος να μετουσιώνεται σε πράξη.
Στη μέση αυτού του νέου τοπίου που έχει δημιουργηθεί βρίσκεται και μια τεχνητή λίμνη η οποία με την πάροδο των χρόνων θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για το Τρόοδος.
Προικισμένος ο τόπος μας
Πρέπει να αναδείξουμε τη σημασία των δασών μας και τη διατήρησή τους, τόνισε ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Κώστας Καδής. Ο τόπος μας είναι προικισμένος, πρόσθεσε, σημειώνοντας τη μεγάλη βιοποικιλότητα. Πάνω από 50 είδη, τόνισε, εντοπίζονται μόνο στην Κύπρο, ενώ υπάρχουν και οικότοποι που μόνο στην Κύπρο απαντώνται όπως π.χ. της λατζιάς. Όσον αφορά το δασικό πάρκο Τροόδους, εκεί φιλοξενείται το 40% της χλωρίδας του τόπου και το 50% των ενδημικών ειδών.
«Είναι πολύ σημαντικά τα δάση μας και έχουν ανεκτίμητη αξία στην οικολογία και στο περιβάλλον», είπε ο διευθυντής του Τμήματος Δασών, Χαράλαμπος Αλεξάνδρου.
Ας παραδειγματιστούμε ως Πολιτεία
Το παράδειγμα της αποκατάστασης του περιβάλλοντος στον Αμίαντο είναι χαρακτηριστικό της δύσκολης και χρονοβόρας διαδικασίας που χρειάζεται ένα φυσικό τοπίο για να επανέλθει στην πρότερή του κατάσταση μετά από μια περιβαλλοντική καταστροφή. Παρά το γεγονός ότι πέρασαν 23 χρόνια σκληρής δουλειάς βλέπουμε σήμερα δέντρα μόλις δύο μέτρων. Παράλληλα έχει καλυφθεί μόλις το 50% της έκτασης άγονης γης, ενώ για να μπορεί να χαρακτηριστεί και πάλι δάσος η περιοχή ίσως να χρειαστεί και μισός αιώνας.
Ίσως οι άνθρωποι που κοπίασαν για να αναγεννήσουν τον Αμίαντο να μην προλάβουν να δουν το δάσος που πότισαν με τον ιδρώτα τους.
Ο Αμίαντος πρέπει να παραδειγματίσει όλους. Κυρίως αυτούς που με τόση ευκολία διατάζουν την μπουλντόζα να κάνει εκβραχισμό στην παραλία, αυτούς που βάζουν την υπογραφή τους για να αλλάξουν οι πολεοδομικές ζώνες και το μπετόν να μπαίνει σε προστατευόμενες περιοχές, αυτούς που δίνουν έγκριση να κτιστούν επαύλεις και ξενοδοχεία που επιβαρύνουν το περιβάλλον, αυτούς που γεμίζουν μπάζα τις όχθες του ποταμού, αυτούς που παρανομούν βάζοντας το χρήμα πάνω από τη φύση.
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy