Από τη χούντα στο πραξικόπημα του 1974 (Μέρος 16ο)

Μέρος 16ο

Ο Μακάριος προσφέρει στον Γρίβα το Υπ. Άμυνας

Η έλευση του Γρίβα στην Κύπρο προκάλεσε αμηχανία σε όλες τις πλευρές.

Από την πλευρά του ο Μακάριος και γενικότερα η μακαριακή παράταξη δεν ήταν σίγουρος πώς θα κινηθεί και πώς θα προσεγγίσει τον Γρίβα.

Από την άλλη οι γριβικοί απορούσαν για τις προθέσεις του αρχηγού τους, αφού δεν ήταν όλοι γνώστες των στόχων και των επιδιώξεων του. Σε αυτό συνέβαλε και το ότι για περίοδο ενός μηνός ο Γρίβας δεν είχε καμία προσωπική επαφή ούτε και με τα βασικά στελέχη της οργάνωσης του. Εκείνοι ήταν έτοιμη, αφού του είχαν ετοιμάσει και σχέδια δράσης, όμως ο αρχηγός δεν επικοινώνησε μαζί τους.[1]

 

Οι πρώτες αντιδράσεις του Μακαρίου

Η γνωστοποίηση της άφιξης του Γρίβα αφαίρεσε το στοιχείο του αιφνιδιασμού και στην επιμονή των συνεργατών για έναρξη δράσης ο Γρίβας απαντούσε ότι δεν θα του πουν αυτοί τι θα κάνει.

Σε συνέντευξη του στην γαλλική εφημερίδα Μοντ (30 Σεπτεμβρίου 1971) ο Μακάριος δήλωνε ότι ο Γρίβας δεν έχει ακόμη καταστήσει γνωστές τις προθέσεις του και ως εκ τούτου ήταν δύσκολο να ερμηνεύσει τις προθέσεις του.[2]

Ωστόσο ο Μακάριος δεν ήταν απλώς υποψιασμένος για τις προθέσεις του Γρίβα αλλά θα πρέπει να ήταν σχεδόν σίγουρος γι’ αυτές, αφού γνώριζε το περιεχόμενο των ομιλιών που ο Γρίβας έκανε στην Αθήνα λίγους μήνες προηγουμένως.

Εκφράζοντας στην Μοντ απορία για τη μυστικότητα των κινήσεων του Γρίβα, ο Μακάριος είπε ότι η κυβέρνηση του δεν παρακολουθεί τις κινήσεις του Γρίβα και «εάν δε ο Στρατηγός εμφανισθή δημοσίως, δεν θα ληφθούν κατ’ αυτού μέτρα, δεν υπάρχει απογόρευσις, ούτε διά την είσοδον του ούτε διά την παραμονήν του εις την Κύπρον». [3]

Ο Μακάριος, λοιπόν, κρατούσε επιφυλακτική στάση.

Στις 2 Οκτωβρίου 1971 σε ομιλία του στην Παλλουριώτισσα, άφησε τις πρώτες αιχμές ως προς τις προθέσεις του Γρίβα. Όπως είπε, πληροφορήθηκε ότι σε διάφορες περιοχές της Κύπρου κάποιοι οργανώνουν ένοπλες ομάδες στο όνομα του Γρίβα. Την ίδια ώρα όμως άφηνε αμφιβολίες αν όντως έχουν τα πράγματα, λέγοντας ότι «δεν νομίζω ότι είναι δυνατόν ο Στρατηγός να έδωσε τοιαύτας οδηγίας».

Είναι φανερό ότι ο Μακάριος προσπαθούσε να μην οξύνει τα πράγματα.

Συνέχισε όμως λέγοντας ότι οι ένοπλες ομάδες δεν θα εξυπηρετήσουν κανένα χρήσιμο σκοπό και ότι «Μόνον εθνικήν ζημίαν θα προκαλέσουν».

Μόνο τους Τούρκους θα εξυπηρετήσουν

Προειδοποίησε μάλιστα ότι «Η οργάνωσις και δράσις ενόπλων ομάδων μόνον τα διχοτομικά σχέδια των τούρκων δύνανται να εξυπηρετήσουν. Υπό τας σημερινάς συνθήκας, τας οποίας διέρχεται η Κύπρος δεν χρειάζονται ένοπλοι ομάδες, αλλά ενιαία πανστρατιά εντός της οποίας έπαλξις και θέσις υπάρχουν δι’ όλους εις τα πρόσω και εις τα μετόπισθεν».

 

Ο Μακάριος φαίνεται ότι ήξερε περισσότερα απ’ ότι άφηνε να εννοηθεί αφού στην ομιλία εκείνη ένιωσε την ανάγκη να ρίξει γέφυρες συνεργασίας και προς τους Ελλαδίτες αξιωματικούς της Ε.Φ. που οι πληροφορίες τους έφερναν να προωθούν συνεργασία με τον Γρίβα και να δίνουν βοήθεια για τη δημιουργία των ένοπλων ομάδων της ΕΟΚΑ Β : «Την πανστρατιάν αυτήν αποτελούν η στελεχουμένη υπό Ελλήνων αξιωματικών Εθνική Φρουρά, η αστυνομική δύναμις και ολόκληρος ο ελληνισμός της Κύπρου. Τα ρήγματα εις την πανστρατιάν αυτήν θα έχουν συνεπείας θλιβεράς, θα βοηθήσουν τα διχοτομικά σχέδια της Τουρκίας, θα αποτελέσουν ανοικτάς πύλας εισόδου του εχθρού».

22712086_10211681857315418_2081893325_o

Εξάλλου σε συνέντευξη του στην Αγγλική τηλεόραση που μεταδόθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου δήλωσε ότι οι δυνάμεις ασφαλείας δεν θα παρέμβουν στις κινήσεις του Γρίβα «εφόσον δεν προβαίνει εις παρανόμους ενεργείας. Εάν ο Στρατηγός επιθυμή να προσφέρη τας υπηρεσίας του εις την χώραν διά την απελευθέρωσιν της οποίας διεξήγαγε μακράν αγώνα, η προσφορά του δεν δύναται να απορριφθή. Προσωπικώς είμαι πρόθυμος να αποδεχθώ οιανδήποτε προσφοράν διά συνεργασίαν εάν υπάρξη κοινόν έδαφος διά την ακολουθητέαν πολιτικήν γρμαμήν. Δυσκολεύομαι όμως να αντιληφθώ διατί ο Στρατηγός εξακολουθεί να κρύπτεται».[4]

 

Και Υπουργείο στον Γρίβα

Στην προσπάθεια του να κατευνάσει τον Γρίβα και να αποτρέψει τα χειρότερα, ο Μακάριος δεν δίστασε, εκτός από την προσφορά του για διάλογο, να προσφέρει στον Γρίβα ακόμα και Υπουργείο.

Όπως σημειώνει ο Παν. Παπαδημήτρης, «Τις σκέψεις του – ή τις διαθέσεις του- εξέθεσε σε συνεδρία της Ιεράς Συνόδου, στην οποία ανέφερε στους Μητροπολίτες ότι ήταν πρόθυμος να δώσει του υπουργείο Αμύνης στον Στρατηγό Γρίβα.

Όταν δημοσιεύθηκαν οι πληροφορίες αυτές ” έγκυρη πηγή” διευκρίνισε:

“Ευθύς εξ αρχής ο Αρχιεπίσκοπος έκαμε σαφές ότι δεν είχε καμμιά επιφύλαξη ή αντίρρηση να έχει ανοικτή συνάντηση με τον Στρατηγό Γρίβα που σύμφωνα με πληροφορίες της κυβερνήσεως βρίσκεται στην Κύπρο.

Ο Μακαριώτατος το έκαμε δημοσίως σαφές ότι δεν βλέπει λόγον γιατί να εξακολουθή να παραμένη κρυπτόμενος στην Κύπρο εφ’ όσον ήλθε για κάποιο εθνοσωτήριο σκοπό. Τον σκοπό αυτό ο Στρατηγός οφείλει να διακηρύξει. Ο Αρχιεπίσκοπος είναι έτοιμος να τον συνάντηση και να συζητήση με αυτόν τις προθέσεις του, τις διαθέσεις, το πρόγραμμα και τον σκοπό της παρουσίας του στην Κύπρο”».

Η ίδια πηγή τόνισε ότι σε περίπτωση που δεν θα πρόκυπτε συμφωνία μεταξύ Μακαρίου και Γρίβα η κυβέρνηση θα περιμένει πως θα εκδηλωθεί ο Στρατηγός στην Κύπρο και θα ενεργήσει αναλόγως.

Πρόσθετε μάλιστα ότι αν ο Γρίβας θέλει να αναμιχθεί στην πολιτική δεν θα τον εμποδίσει κανένας. «Αν όμως επιλέξη εκδήλωση με δυναμικά μέσα κατά της Κυβερνήσεως τότε θα αντιμετώπιση (το κράτος) την κατάσταση με τον κατάλληλο τρόπο».

 

Ο μονόλογος του Μακαρίου

Στις μέρες μας, με την απόσταση του χρόνου που μας χωρίζει από τα γεγονότα, εύκολα μπορούν πολλοί να προβούν σε διαπιστώσεις και συμπεράσματα, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τα δεδομένα και τις συνθήκες της εποχής.

Η μελέτη όλων των δεδομένων εκείνης της περιόδου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι από τις πρώτες μέρες ο Μακάριος – και για λόγους σκοπιμότητας – χρησιμοποίησε όλες τις μεθόδους για να φέρει κοντά τον Γρίβα.

Τον «έπιασε» με το καλό κάνοντάς του και προσφορά υπουργείου. Του διαμήνυσε ότι μπορούσε να πολιτευθεί ελεύθερα και ότι δεν υπήρχε θέμα περιορισμού των κινήσεων του. Προειδοποίησε και για το επικίνδυνο εγχείρημα της επανάληψης μιας ένοπλης δράσης, έχοντας υπόψη του όχι μόνο τα κακά αποτελέσματα της πρώτης δράσης (1955-59) αλλά και τις νέες συνθήκες που επικρατούσαν στην Κύπρο και ιδιαίτερα τον κίνδυνο της διχοτόμησης και τις απειλές της Τουρκίας που καραδοκούσε.

Παράλληλα γνώριζε ότι δεν υπήρχε περιθώριο συνεννόησης με τον Γρίβα, αφού αυτός είχε ήδη εκφράσει άτεγκτες και μαξιμαλιστικές θέσεις για τη λύση του Κυπριακού. Και αυτές οι θέσεις δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ο μονόδρομος (για τον Γρίβα και τους υποστηρικτές του) της ένωσης.

 

Ο εκπρόσωπος του Μακαρίου τόνισε εκείνες τις μέρες ότι αν ο στόχος του Γρίβα είναι η επίτευξη της ένωσης, αυτή θα γίνει μέσω της ολοκλήρωσης της ανεξαρτησίας της Κύπρου. «Αν ο Γρίβας και οι υποστηρικτές του επιθυμούν να γίνη προσπάθεια για εξασφάλιση της ενώσεως και μόνο της ενώσεως, η Κυβέρνησης πιστεύει ότι μια τέτοια γραμμή αποτελεί βλάβη της ιδέας της ενώσεως και την απομακρύνει δεδομένου ότι κάτω από τις σημερινές περιστάσεις θα ενταφιασθούν οι προσπάθειες για την εγκαθίδρυση και τη διασφάλιση καθεστώτος που δεν αποτελούσε εμπόδιο για την μελλοντική πραγματοποίηση της ενώσεως».

 

Ο Γρίβας δεν απαντούσε στις δηλώσεις του Μακαρίου με αποτέλεσμα να φαίνεται ότι ο πρόεδρος έκανε ένα μονόλογο.

Ο Γρίβας προτιμούσε να απαντά μέσω τρίτων μέσα από τις εφημερίδες που τον εξέφραζαν, ενώ άρχισε να υποκινεί και τους μαθητές σε διαδηλώσεις εναντίον του Μακαρίου.

Στις 12 Οκτωβρίου έγινε μια τέτοια διαδήλωση στη Λεμεσό με τους μαθητές να φωνάζουν συνθήματα όπως “Ζήτω ο Διγενής”, ” Ζήτω η Ένωσις”. Αξίωναν επίσης και το αίτημα για να αναλάβει δράση ο Στρατηγός Γρίβας.

 

22684802_10211681856995410_465153070_n

 

[1] Αρχείο Παν. Παπαδημήτρη, http://www.papademetris.net, SXEDIO.M13.

[2] Η συνέντευξη δόθηκε πριν ο Γρίβας γνωστοποιήσει τη διακήρυξη του στην οποία αναφερθήκαμε στο προηγούμενο σημείωμα.

[3] Ο Πέτρου Πετρίδη, «Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου», (περίοδος 1960-73, τόμος Β, σελίδα 137).

[4] Αρχείο Παν. Παπαδημήτρη, http://www.papademetris.net, SXEDIO.M13.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy