Από τη χούντα στο πραξικόπημα του 1974 (Μέρος 12ο)

Ο Γρίβας διατάζει πραξικοπηματική κατάληψη της Καρπασίας

Μετά την επιστολή Παπαδόπουλου με την απαίτηση να δεχθεί ο Μακάριος τη διχοτόμηση και την απειλή για τη λήψη από μέρους του πικρών μέτρων, τα πράγματα άρχισαν να δυσκολεύουν. Οι σχέσεις Αθηνών και Λευκωσίας, άσχετα με το πώς παρουσιάζονταν δημόσια, στο παρασκήνιο ήταν σε βαθμό εμπόλεμης κατάστασης.

Η χούντα του Παπαδόπουλου ενέτεινε την πολεμική κατά της κυβέρνησης του Μακαρίου.

Πρώτη ενέργεια ήταν η προετοιμασία κλίματος διαχωρισμού του λαού και η αύξηση του φανατισμού.

 

Ανάπτυξη αντικομουνιστικού κλίματος

Η χούντα φρόντισε πρώτα απ’ όλα να εντείνει τον αντικομουνισμό για δύο λόγους. Ο πρώτος ήταν η ιδεολογική κατεύθυνση του καθεστώτος, κάτι που επιχείρησε να το κάνει εξαγωγή και στην Κύπρο. Ομολογουμένως «τσίμπησαν» πολλοί από τη Δεξιά με πρώτο τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη ο οποίος μάλιστα έπαιρνε και χρηματικές ενισχύσεις από το εξωτερικό προς την κατεύθυνση αυτή.

Ο Γιωρκάτζης παραδεχόταν ανοικτά αυτή του τη δραστηριότητα. Μάλιστα στην προσπάθεια του αυτή ο Γωρκάτζης επιχειρούσε να εμπλέξει και τη ΣΕΚ ζητώντας χρηματοδότηση της από τους αμερικανούς. (Σχετικά έγγραφα παρατίθενται).

 

Ο δεύτερος λόγος ήταν για να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι ο Μακάριος ήταν υποχείριο των κυπρίων κομουνιστών ή ακόμα ότι ήταν και ο ίδιος κομουνιστής. Δεν ήταν τυχαίο ότι σε συνεργασία με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες ο Μακάριος παρουσιαζόταν ως ο «Κάστρο της Μεσογείου» ή αποκαλείτο «ο κόκκινος καλόγηρος».

 

Αντικομουνισμός στην Εθνική Φρουρά

Ο αντικομουνισμός και η πολεμική εναντίον του Μακαρίου αναπτύχθηκε στα σχολεία από μερίδα εκπαιδευτικών, αλλά κυρίως στο στρατό.

 

Ο ΠαναγιώτηςΠαπαδημήτρης παραδέχεται ότι «Μια παράταξη που δέχθηκε τη μήνι της χούντας στην Κύπρο ήταν η Αριστερά. Οι Κύπριοι κομμουνιστές- όχι μόνο στην Κύπρο- θεωρούνταν την εποχή εκείνη εθνικοί λεπροί και έπρεπε να απομονώνονται.

Ακόμα στην Εθνική Φρουρά η διδασκαλία που γινόταν από τους διάφορους αξιωματικούς στρέφονταν ανοικτά εναντίον του κομμουνισμού ο οποίος χαρακτηριζόταν εχθρός της πατρίδας και της θρησκείας.

Στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες χωρίζονταν σε δεξιούς κι’ αριστερούς το “μίσος” μεταξύ των δύο πλευρών δεν έφθανεν παρά σε σπάνιες περιπτώσεις, στα πρωτόγνωρα επίπεδα που δίδασκαν οι ελλαδίτες αξιωματικοί που στελέχωναν την Εθνική Φρουρά.

Όμως οι νέοι των 18 χρονών που κατατάσσονταν στην Εθνική Φρουρά και βρίσκονταν κάτω από τον έλεγχο αυτών των αξιωματικών παρασύρονταν σε μεγάλο βαθμό και μετατρέπονταν, όπως κατάγγελλαν τότε μερικοί “γενίτσαροι” και στρέφονταν εναντίον των ίδιων των συγγενών τους.

Ο φανατισμός έπαιρνε διαστάσεις. [1]

 

Ο Π. Παπαδημήτρης σημειώνει ότι αυτή η κατάσταση ξεκίνησε αμέσως μετά το πραξικόπημα της χούντας το 1967 και ενισχυόταν και από την παρουσία του Γρίβα στο νησί ως αρχηγού του στρατού.

 

Εχθρός δεν είναι οι Τούρκοι αλλά ο κομουνισμός

Στην εφημερίδα “Κύπρος” (21/8/1967) δημοσιεύθηκε επιστολή ενός έφεδρου στρατιώτη που κατάγγελλε τα κακώς έχοντα, πριν ακόμα η αντικομουνιστική πλύση εγκεφάλου ενταθεί.

Ο συγκεκριμένος έφεδρος ο οποίος έλαβε μέρος σε άσκηση στην περιοχή του Νέου Χωρίου Κυθραίας, κατάγγελλε ότι μετά τη λήξη της άσκησης τους συγκέντρωσαν οι αξιωματικοί όπου τους μίλησε ένας συνταγματάρχης εκ μέρους του Γρίβα.

Σύμφωνα με τον έφεδρο μεταξύ άλλων είπε:

«Εχθρός μας δεν είναι οι τούρκοι, αλλά ο κομμουνισμός. Μάλιστα, εχθρός μας είναι ο κομμουνισμός, ο οποίος ζη από το αίμα και τις σάρκες μας. Τον κομμουνισμόν πρέπει να τον κτυπούμε αλύπητα όπου τον συναντούμε. Να κτυπούμε αλύπητα τον κάθε κομμουνιστήν.

Ο αντικομμουνιστικός αυτός εκτραχηλισμός του Συνταγματάρχου, προεκάλεσε την διαμαρτυρίαν της καταπλητικής πλειοψηφίας των Εθνοφρουρών και των Εφέδρων, οι οποίοι προέβησαν εις αποδοκιμασίας και εις ειρωνικάς κραυγάς ως “φέρε τον Παττακόν να μας τα πή”.

Ο Συνταγματάρχης ανέφερε επίσης ότι σκοπός της Κυβερνήσεως Κόλλια είναι πρωτίστως η πάταξις του κομμουνισμού, εκάλεσε δε τους εθνοφρουρούς “να έχουν απόλυτον εμπιστοσύνην προς την εθνικήν Κυβέρνησιν της Ελλάδος”».

 

Γρίβας: «Καταλάβατε την Καρπασία»

Στο μεταξύ ενώ συνέβαιναν όλα αυτά ο Γρίβας σχεδίαζε την κάθοδο του στην Κύπρο προετοιμάζοντας την ΕΟΚΑ Β.

Λίγο πριν την κάθοδο του στην Κύπρο είχε την εντύπωση ότι η οργάνωση του ήταν ένας καλά οργανωμένος στρατός.

Αυτή η εντύπωση τον οδήγησε να στείλει διαταγή στον Κροίσο Χριστοδουλίδη[2] να του ετοιμάσει ένα σχέδιο για να καταλάβει η ΕΟΚΑ Β την χερσόνησο της Καρπασίας και να την αποκλείσει από τον έλεγχο της κυβέρνησης Μακαρίου.

Όπως καταγράφει ο Μακάριος Δρουσιώτης «Το ακριβές περιεχόμενο της διαταγής του Γρίβα είναι άγνωστο. Τα πιο πάνω προκύπτουν από την απάντηση του Χριστοδουλίδη, η οποία περιήλθε στην κατοχή του διευθυντή της ΚΥΠ/Κ Γεωργίου Τομπάζου. Ο Χριστοδουλίδης, ο οποίος υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Δαβάκης», στην «άκρως απόρρητη» απάντησή του επί της “υμέτερης εντολής προς μελέτην καταλήψεως ΚΑΡΠΑΣΙΑΣ”, ανέφερε ότι “η ανωτέρω ενέργεια δέον όπως μη αναληφθή”, λόγω έλλειψης ανδρών, μέσων και οργανωμένου συστήματος διοικητικής μέριμνας. Ο Χριστοδουλίδης ανέφερε επίσης ότι η επιχείρηση θα ήταν άκαιρη “καθ’ ότι ευρισκόμεθα εις στάδιον οργανώσεως εισέτι, η δε ΑΜΜ/ΣΤΟΣ ιδιαιτέρως χωλαίνει εις τοποθέτησιν στελεχών, β) Δεν προκύπτει τακτικόν ή στρατηγικόν αποτέλεσμα εκ του γεγονότος ότι δεν υφίσταται δυνατότης διατηρήσεως καταλειφθέντων σημείων ή αξόνων λόγω του αδυνάμου των ανταρτικών στοιχείων ακριβώς εξ’ αυτής τούτης της οργανώσεώς των ως και της συνθέσεως”. Ο Χριστοδουλίδης εισηγήθηκε να προηγηθεί καλή προπαρασκευή, “συμφώνως αρχών του ανατρεπτικού πολέμου (…) με απώτερον σκοπόν το πραξικόπημα κατά της Κυβερνήσεως”».[3]

 

Αυτή η διαταγή του Γρίβα προβληματίζει ως προς τον σκοπό τον οποίο ήθελε να εξυπηρετήσει ο αρχηγός της ΕΟΚΑ Β.

Σε προηγούμενο σημείωμα αναφερθήκαμε στο σχέδιο Άτσεσον το οποίο προνοούσε να δοθεί τουρκική στρατιωτική Βάση στην Τουρκία κι ότι αυτή η περιοχή ήταν η χερσόνησος της Καρπασίας.

Αναφέραμε επίσης κατά συγκεκριμένο τρόπο ότι ο Γρίβας θεωρούσε αυτή τη λύση ως πολύ καλή αφού θα έδινε μεν έδαφος στην Τουρκία αλλά θα πραγματοποιείτο η ένωση της υπόλοιπης Κύπρου με την Ελλάδα.

Παράλληλα η ενεργοποίηση της διαταγής του Γρίβα θα οδηγούσε και στην κατάληψη του χωριού Γαληνόπορνη ο οποίος ήταν τουρκικός θύλακας.

Ήταν σχεδόν βέβαιο ότι μια τέτοια ενέργεια θα προκαλούσε την αντίδραση της Τουρκίας και θα της έδινε την ευκαιρία για στρατιωτική επέμβαση για απελευθέρωση των εγκλωβισμένων από ε/κυπριακές δυνάμεις Τ/κυπρίων.

Μήπως αυτό επιδίωκε ο Γρίβας;

Το ερώτημα αυτό παραμένει αναπάντητο αν και η μετέπειτα δραστηριότητα του Γρίβα συνηγορεί ως προς το ότι ο Γρίβας ήξερε πολύ καλά τι έκανε.[4]

21697817_10211455823304709_1011132023_n

Κινήσεις Τούρκων και ΤΜΤ στην Καρπασία

Την ίδια περίοδο που ο Γρίβας έδινε τη διαταγή για κατάληψη της Καρπασίας, για τη διενέργεια δηλαδή ενός μίνι πραξικοπήματος, παρατηρήθηκε παράλληλη δραστηριότητα στην περιοχή της ΤΜΤ σε συνεργασία με την ΤΟΥΡΔΥΚ.

Όπως αναφέρει ο Μ. Δρουσιώτης[5] τον Ιούλιο του 1971, στο αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ σήμανε καμπανάκι συναγερμού, ύστερα από τηλεγράφημα που έστειλε ο πρέσβης στη Λευκωσία Ντέιβιντ Πόπερ, στο οποίο κατέγραφε πληροφορίες ότι η Τουρκία σχεδίαζε στρατιωτική ενέργεια στην Κύπρο, με στόχο τη διεύρυνση των τουρκικών θυλάκων και τη δημιουργία αμιγώς τουρκικής ζώνης.

Ο Τούρκος επιτετραμμένος στην Κύπρο, Τούναμπας, είχε πει στον Αμερικάνο ομόλογο του, Ουίλιαμ Κρόφοντ, χρειαζόταν «μια γραμμή που θα ορίζει μια ζώνη υπό τουρκοκυπριακή κατοχή και έλεγχο, εντός του κράτους της Κύπρου» και ότι αυτή η γραμμή δεν θα είχε χαρακτήρα διεθνώς συνόρων, αλλά θα ήταν τόσο ορατή όσο τα διοικητικά σύνορα μεταξύ των επαρχιών. Σημείωνε μάλιστα ότι οι Ε/κύπριοι που θα περιλαμβάνονταν σε αυτή τη ζώνη θα είχαν τη δυνατότητα να φύγουν από εκεί, όπως και όσοι Τ/κύπριοι θα ήθελαν, θα μπορούσαν να μετοικήσουν από άλλα μέρη της Κύπρου σε αυτή τη ζώνη.

Σύμφωνα με τον τούρκο διπλωμάτη, η περιοχή που θα διεκδικούσε η Τουρκία θα περιλάμβανε την Κερύνεια, τη βόρεια Λευκωσία και τη βόρεια Αμμόχωστο.

Ανέφερε ακόμη ότι για να γίνει αυτό θα έπρεπε να φύγουν από τη μέση κάποιοι εξτρεμιστές, όπως ο Μακάριος, ενώ όσον αφορά την Ελλάδα, πίστευε ότι δεν θα αντιδρούσε λόγω των σχετικών συμφωνιών αλλά και των καλών σχέσεων που είχαν οι δυο χώρες.

Ο αμερικανός πρέσβης σε τηλεγράφημα του προς την υπουργείο του ανέφερε ότι η αμερικανική πρεσβεία δεν θα έπαιρνε στα σοβαρά τα όσα ανέφερε ο Τούρκος διπλωμάτης, αν δεν υπήρχαν συγκεκριμένες πληροφορίες από την ειρηνευτική δύναμη των Η.Ε., σχετικά με στρατιωτικές κινήσεις των Τούρκων.

 

[1] Αρχείο Παν. Παπαδημήτρη, http://www.papademetris.net,  SXEDIO.L3

[2] Ο Κροίσος Χριστοδουλίδης, αξιωματικός της Ε.Φ. είχε αναλάβει το στήσιμο της ΕΟΚΑ Β.

[3] Μ. Δρουσιώτη «ΕΟΚΑΒ – CIA», σελ. 105.

[4] Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι εξάγεται το συμπέρασμα πως ο φανατισμός του Γρίβα υπέρ της ένωσης πήγαζε κυρίως από την εμμονή του να δικαιωθεί για το άδοξο τέλος της πρώτης ΕΟΚΑ. Και ήθελε πάση θυσία να ενώσει την Κύπρο με την Ελλάδα, ακόμα και με το τίμημα της διχοτόμησης. Ασφαλώς αυτή η διαταγή δικαιώνει όλους όσους συνεργάστηκαν μαζί του και που δήλωναν ότι ο Γρίβας δεν διέθετε πολιτική κρίση. Κι αυτή η διαταγή, έχουμε την εντύπωση ότι δικαιώνει αυτή την άποψη.

[5] Μ. Δρουσιώτη «ΕΟΚΑΒ – CIA», σελ. 106, 107.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy