Από τη χούντα στο πραξικόπημα του 1974 (Μέρος 1ο)

 

Μέρος 1ο

 

Μπήκαμε στον μαύρο Ιούλιο και οι μνήμες του 1974 ξυπνούν ξανά. Βεβαίως για να ακριβολογούμε θα πρέπει να πούμε ότι ξυπνούν για όλους όσοι θέλουν να θυμούνται. Κάποιοι στις μέρες μας θέλουν να θυμούνται μόνο τα όσα ξεκίνησαν από τις 20 Ιουλίου, δηλαδή την ημέρα έναρξης της τουρκικής  εισβολής, ξεχνώντας το κλειδί, που άνοιξε τη νέα κερκόπορτα για να εισβάλει η Τουρκία. Και δεν είναι άλλο από το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου.

Σ’ αυτή τη σειρά των σημειωμάτων θα πάρουμε τα πράγματα από πολύ πιο πίσω, κάνοντας μια αναδρομή του τι προηγήθηκε του πραξικοπήματος. Κι αυτό για να καταδειχθεί η συνέχεα των πραγμάτων που οδήγησε στον Ιούλιο του 1974. Διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε τα κίνητρα και τις συμπεριφορές των πρωταγωνιστών.

Κρίναμε επίσης αναγκαία την παρουσίαση των γεγονότων διότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια έντονη προσπάθεια να διαστρεβλωθούν τα γεγονότα και να επιρριφθεί στα θύματα η ευθύνη των όσων έγιναν.

Όσοι επιχειρούν αυτό το ανοσιούργημα εξετάζουν αποσπασματικά τα γεγονότα, απομονώνουν δεδομένα και τα ταιριάζουν στα δικά τους ιδεολογήματα που στόχο έχουν να απαλλάξουν από τις ευθύνες της τις δύο χούντες των Αθηνών, την ΕΟΚΑ Β και όλους όσοι συνέργησαν στο έγκλημα και να επιρρίψουν την ευθύνη στον Μακάριο και σε όσους τον υποστήριζαν.

Εκμεταλλεύονται π.χ. τη διάθεση του Μακαρίου να μην συγκρουστεί ανοικτά με τη χούντα του Παπαδόπουλου στα αρχικά στάδια και την παρουσιάζουν ως συνεργασία μεταξύ τους. Φτάνουν μάλιστα στο σημείο να παρουσιάζουν την δεξίωση που παρέθεσε ο Μακάριος στον δικτάτορα Παπαδόπουλο στο προεδρικό μέγαρο στη Λευκωσία και την παρουσία αρχηγών πολιτικών κομμάτων εκεί, ως απόδειξη αυτής της συνεργασίας.

Επιχειρούν επίσης να εξισώσουν αυτά τα μεμονωμένα γεγονότα με την ανοικτή και παραδεκτή από όλους συνεργασία της χούντας με τον Γρίβα και την ΕΟΚΑ Β.

Το Απριλιανό πραξικόπημα αναθαρρεύει τους αντιμακαριακούς

Είναι γεγονός ότι αμέσως μετά το πραξικόπημα της Χούντας τον Απρίλη του 1967 οι αντιμακαριακές δυνάμεις πήραν θάρρος. Ελλαδίτες αξιωματικοί της Εθνοφρουράς και της ΕΛΔΥΚ —σε επαφή με στοιχεία της δικτατορικής Κυβέρνησης των Αθηνών— με το σύνθημα της Ένωσης, αρχίζουν να προετοιμάζουν το έδαφος για ανατροπή του Μακαρίου, κατάργηση του Κυπριακού κράτους και ουσιαστικά, την επιβολή διπλής ένωσης. Οι Γριβικές οργανώσεις «Παγκύπριο Ενωτικό Μέτωπο», «Σύνδεσμος Εφέδρων Αξιωματικών» και το δημοσιογραφικό τους όργανο η «Πατρίς» εξαπολύουν σφοδρές επιθέσεις εναντίον του Μακαρίου και των κομμουνιστών, και απευθύνουν αυστηρές προειδοποιήσεις και απειλές εναντίον των «ανθενωτικών».[1]

 

Στην εκστρατεία τους αυτή έχουν συμπαραστάτη την χουντική κυβέρνηση των Αθηνών, η οποία, με ραδιοφωνικά σχόλια και άρθρα στις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες, εξαπολύει μια παράλληλη επίθεση εναντίον των «ανθενωτικών» και όλων εκείνων που υποστηρίζουν τον Μακάριο.

Είναι γεγονός ότι η πλειοψηφία των Ελληνικών Κυπριακών εφημερίδων είχε πάρει ευθύς εξ αρχής εχθρική στάση απέναντι στη Χούντα των Αθηνών και δεν συμπαθούσε καθόλου τους Έλληνες Αξιωματικούς που υπονόμευαν την Κυπριακή Κυβέρνηση και συνωμοτούσαν εναντίον του Μακαρίου.

Η ρήξη έγινε οξύτερη, όταν περί τα μέσα Ιουνίου η δικτατορική Κυβέρνηση, αναφερόμενη στα αντιχουντικά σημειώματα και σχόλια των κυπριακών εφημερίδων εξέδωσε ανακοίνωση που σημείωνε μεταξύ άλλων ότι τα αντιχουντικά δημοσιεύματα κυπριακών εφημερίδων «έχουν προκαλέσει εν Ελλάδι ζωηράν αγανάκτησιν. Θεωρείται απαράδεκτον και εξοργιστικόν να βλέπουν το φως εις στήλας Ελληνικών εφημερίδων της Κύπρου απρεπή δημοσιεύματα, διά των οποίων συκοφαντείτε η Ελλάς, κατηγορείται η εθνική Κυβέρνησις και θίγεται ο Ελληνικός στρατός, ο οποίος αποτελεί το καύχημα του Έθνους. Παρόμοιαι ύβρεις μόνον από εχθρούς του Ελληνισμού δύνανται να προέλθουν». Προειδοποιούσαν μάλιστα ότι δεν είναι ανεκτοί οι αποστάτες και οι δολιοφθορείς «οι οποίοι υποσκάπτουν την ενότητα του Ελληνισμού».[2]

 

Ο Μακάριος λειτουργεί πυροσβεστικά

Την πρώτη αυτή κρίση επιχείρησε να κατευνάσει ο ίδιος ο Μακάριος ο οποίος προέβη σε δήλωσε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων στις 21 Ιουνίου 1967.

Μεταξύ άλλων ο Μακάριος είπε ότι «Βασική προϋπόθεσις διά την ευόδωσιν του ενωτικού μας αγώνος είναι η στενή συνεργασία μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου». Εξέφρασε μάλιστα και τη λύπη του για την ατμόσφαιρα δυσπιστίας και καχυποψίας που εκδηλώθηκε, σημειώνοντας ότι αυτή είναι επιζήμια για τις σχέσεις της Κύπρου και της Ελλάδας. Φρόντισε όμως την ίδια ώρα να υπενθυμίσει ότι «Η Ελλάς συμπαρίσταται εις τον αγώνα της Κύπρου, ο οποίος αποτελεί υπόθεσιν ολοκλήρου του έθνους, και υφίσταται πολλάς θυσίας». Φρόντισε επίσης για ευνόητους λόγους να εξάρει το ρόλο των Ελλήνων αξιωματικών στην Κύπρο.

Προχωρεί ένα βήμα πιο κάτω και ασκεί κριτική στις αρνητικές αναφορές για τη Χούντα που είδαν το φως της δημοσιότητας σε κυπριακές εφημερίδες. «Δυστυχώς εις μερίδα του Κυπριακού τύπου δημοσιεύονται συχνάκις αδικαιολόγητοι επικρίσεις και ανοίκεια σχόλια διά τούς Έλληνας Αξιωματικούς. Διατυπούνται κατηγορίαι ή γίνονται υπαινιγμοί, σαφείς ή συγκεκαλυμμένοι, περί σκευωριών και συνωμοσιών για ανατροπήν της Κυπριακής Κυβερνήσεως και δι’ άλλας ύποπτου φύσεως δραστηριότητας. Τοιαύτα δημοσιεύματα, ως είναι φυσικόν, δημιουργούν αισθήματα πικρίας εις τους Έλληνας αξιωματικούς, δηλητηριάζουν τας σχέσεις μας και πλήττουν την ενότητα του εθνικού μετώπου». Δεν δίστασε ακόμη να αναφέρει ότι αυτά τα δημοσιεύματα προσφέρουν πολύ κακή υπηρεσία προς τον εθνικό αγώνα και ότι προσφέρουν όπλα στους Τούρκους.

 

Κι όμως, ο Μακάριος γνώριζε

Ο Μακάριος δεν ήταν ειλικρινής στα όσα έλεγε. Γνώριζε πολύ καλά τι τεκταινόταν στα παρασκήνια και πίσω από κλειστές πόρτες. Γνώριζε ότι σε πολλά σημεία αυτά που είπε δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα. Είχε όμως την τάση να συγκαλύπτει εξακολουθητικά τις ατασθαλίες των αντιπάλων του, πιστεύοντας ότι έτσι εξυπηρετούσε την «εθνική ενότητα».

Από την άλλη είχε και χρέος ως αρχηγός του κράτους να κρατά μια σταθερότητα στις σχέσεις με τις κυβερνήσεις των Αθηνών, αντιστεκόμενος σε αυτές εκεί και όταν έπρεπε αλλά και να επιδιώκει τη συνεργασία τους εκεί που χρειαζόταν.

Και στην περίπτωση αυτή δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά.

Και είναι αυτή τη στάση του που σήμερα κάποιοι εκμεταλλεύονται για να τον κατηγορήσουν. Είμαστε όμως σίγουροι ότι αν τότε ερχόταν σε πλήρη σύγκρουση με τη Χούντα, το «Εθνικό Κέντρο» όπως το αποκαλούσαν τότε οι αντιμακαριακοί οπαδοί της ένωσης, θα τον κατηγορούσαν ότι στρεφόταν εναντίον της «μητρός πατρίδος», όπως και έπραξαν δηλαδή πολλές φορές.

Και σήμερα ακόμα θεωρούν οι ίδιοι κύκλοι και οι επίγονοι τους, παραγράφοντας τα όσα θα παραθέσουμε στα επόμενα σημειώματα, ότι το πραξικόπημα δεν το επιδίωκε η Χούντα αλλά αναγκάστηκε να το κάνει μετά την επιστολή προς τον Γκιζίκη που έστειλε ο Μακάριος στις 3 Ιουλίου 1974.

Με άλλα λόγια οι άνθρωποι αυτοί θέτουν την ιστορία στο τραπέζι του Προκρούστη προκειμένου να αθωώσουν τη Χούντα, τον Γρίβα και την ΕΟΚΑ Β’ και τα εκτός Κύπρου αφεντικά τους.

 

Από μακριά η βαλίτσα

Θεωρούμε ότι είναι σωστό να διευκρινίσουμε ότι η ανωμαλία δεν ξεκίνησε το 1971 με την άφιξη του Γρίβα στην Κύπρο.

Η ανωμαλία και οι συνωμοσίες ξεκίνησαν από την επομένη που συστάθηκε το Κυπριακό κράτος. Όσοι δεν αποδέχθηκαν τη λύση της ανεξαρτησίας και έμεναν πιστοί στην ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αντιστρατεύτηκαν αμέσως τον Μακάριο τον οποίο θεωρούσαν ως τον υπεύθυνο για το ότι δεν έγινε η ένωση. Τον χαρακτήριζαν μάλιστα και «επίορκο της Φανερωμένης», ότι δηλαδή αθέτησε τον όρκο του που έδωσε πριν την έναρξη της ΕΟΚΑ στην Εκκλησία της Φανερωμένης ότι θα αγωνιστεί υπέρ της ένωσης.

Οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ χωρίστηκαν σε μακαριακούς και αντιμακαριακούς (γριβικούς) και ξεκίνησε αναμεταξύ τους ένας πόλεμος αλληλοεξόντωσης.

Δημιουργήθηκαν διάφορες παραστρατιωτικές οργανώσεις, έγιναν δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων και γενικά το κλίμα ήταν πολύ φορτισμένο.

 

Η εμπλοκή του Γρίβα

Τα γεγονότα του 1963-64 με τις διακοινοτικές συγκρούσεις συγκράτησαν λίγο τα πράγματα αλλά αμέσως μετά άρχισαν πάλι οι αντιπαλότητες.

Ιδιαίτερα όταν οι Αμερικάνοι πρότειναν το σχέδιο Άτσεσον που υποσχόταν ένωση μέσω της διχοτόμησης.

Εκεί χρησιμοποιήθηκε και πρώτη φορά ο Γρίβας και άλλοι, κι αυτό θα φανεί στη συνέχεια των σημειωμάτων, ενώ τα πράγματα οξύνθηκαν, όπως αναφέραμε στην αρχή του κειμένου, όταν ανέλαβε την εξουσία στην Ελλάδα η χούντα, μετά το πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου 1967.

 

Εδώ αρχίζουν να θολώνουν λίγο τα πράγματα όσον αφορά το ρόλο στελεχών και μελών της λεγόμενης ενωτικής παράταξης που είδαν την χούντα σαν ευκαιρία για να ανατρέψουν τον Μακάριο και να επιφέρουν, όπως νόμιζαν, την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

 

Ερχόμενοι στο σήμερα, όπου όλοι μιλούν για την αναγκαιότητα διαφύλαξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα θέλαμε να υποδείξουμε ότι η εμμονή μερίδας Ε/κυπρίων στην ένωση και μερίδας Τ/κυπρίων στην διχοτόμηση, δεν αποτελούσαν τίποτε άλλο παρά την κατάλυση και την εξαφάνιση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

 

 

 

[1] Ν. Κρανιδιώτης Ανοχύρωτη Πολιτεία τ. Α’, σελ. 425

[2] Στο ίδιο.