Αξιότιμε κ. Δικαστά… Υπάρχουν δύο δικαιοσύνες;

H πρώτη αστική αγωγή από θύμα εμπορίας προσώπων, η απόρριψή της από το δικαστήριο και τα ερωτηματικά

Της Νίκης Κουλέρμου

 

«Αξιότιμε κύριε Δικαστά…»

Μια καυστική, ανοικτή επιστολή, που ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση για την απονομή της δικαιοσύνης στον τόπο μας απευθύνει η επίτιμη πρόεδρος της οργάνωσης CyprusStopTrafficking, Αντρούλα Χριστοφίδου Henriques, στον δικαστή κ. Αλέξανδρο Παναγιώτου, πρόεδρο του επαρχιακού δικαστηρίου, με απόφαση του οποίου, έκτασης 46 σελίδων, απορρίφθηκε η αστική αγωγή που καταχώρισε το «αναγνωρισμένο» από την Αστυνομία και τη Γενική Εισαγγελία θύμα της εμπορίας  προσώπων – η CharitinAltagraciaBaezNunez, από τη Δομινικανή Δημοκρατία.

«Αναγνωρισμένο» θύμα εμπορίας προσώπων θεωρεί  την Charitin η ίδια η Αστυνομία, η οποία στοιχειοθέτησε και οδήγησε την υπόθεση ενώπιον του Κακουργιοδικείου Λευκωσίας. Ωστόσο και εκείνη η ποινική υπόθεση με έξι κατηγορούμενους, ανάμεσα στους οποίους και οι τέσσερις εναγόμενοι στην αστική αγωγή, επίσης απέτυχε. Οι έξι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν και οι παραπονούμενες που εργάζονταν στο καμπαρέ Roxy, παρά την οδό Ρηγαίνης στη Λευκωσία, όλες από τη Δομινικανή Δημοκρατία, θεωρήθηκαν από το Κακουργιοδικείο «αναξιόπιστοι» μάρτυρες.

Η κα Χριστοφίδου, στην επιστολή της, ημερ. 23 Ιανουαρίου, προς τον δικαστή κ. Παναγιώτου, αναφέρει ότι «η οργάνωσή μας μελέτησε με προσοχή την απόφασή σας στην υπόθεση της CharitinAltagraciaBaezNunez και δεν θα εκπλαγείτε αν σας πω ότι αυτή μας προκάλεσε απογοήτευση, αγανάκτηση και θυμό. Ιδιαίτερα, δε, στο ότι σταθήκατε σε επουσιώδεις αντιφάσεις της ενάγουσας, ακολουθώντας την εύκολη πεπατημένη του Κακουργιοδικείου και δεν φαίνεται να πήρατε την ουσία του τι εστί εμπορία προσώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση. Έκπληξη, επίσης, μας προκάλεσε το ότι κρίνατε αξιόπιστη μάρτυρα μια υπάλληλο του Roxy και αναξιόπιστους τους άλλους δύο υπαλλήλους. Στην ουσία και οι τρεις έλεγαν το ίδιο, δηλαδή ότι η ενάγουσα έλεγε ψέματα. Και διερωτώμαι, πώς η ενάγουσα έλεγε ψέματα, ενώ η κυρία Ρίτα Σούπερμαν, επικεφαλής του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας και ο αστυνομικός Ζωνάκης Γεωργίου, δήλωσαν ρητώς ότι η Charitin ήταν αναγνωρισμένο θύμα εμπορίας προσώπων. Δεν ξέρω ποιες είναι οι γνώσεις σας σχετικά με το διεθνώς οργανωμένο έγκλημα που λέγεται εμπορία προσώπων και για τα διάφορα κυκλώματα που το αποτελούν(…)».

Η κα Αντρούλα Χριστοφίδου Henriques διερωτάται στην επιστολή της «τι μπορούμε να σκεφτούμε για την απόφαση αυτή» και επικαλούμενη την ιδιότητα της καθηγήτριας Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης στην Ελβετία, επάγγελμα που ασκούσε κάποτε, εκφράζει την πεποίθηση ότι «η αντικειμενικότητα είναι ένα ιδεώδες πολύ μακρινό από τις ανθρώπινες ικανότητες…». Διερωτάται ακόμα αν «στην Κύπρο υπάρχουν δύο δικαιοσύνες, μία για τον υπόκοσμο και τους διακινητές και μια για τα θύματα εμπορίας προσώπων. Άραγε η δικαιοσύνη είναι όντως «τυφλή», όπως την παρουσιάζουν, ή βλέπει ό,τι θέλει;» ερωτά.

Η κα Χριστοφίδου ρωτήθηκε από την εφημερίδα μας μήπως βρίσκεται εν αδίκω το θύμα της εμπορίας και η μη κυβερνητική οργάνωση που την στήριξε σε όλη αυτή την πορεία, αφού σε δύο δικαστικές διαδικασίες -μια στο ποινικό δικαστήριο και μια η αστική αγωγή- απέτυχε να δικαιωθεί.

Διευκρινίζει ότι η ποινική υπόθεση κινήθηκε από την Αστυνομία και τη Γενική Εισαγγελία -γι’ αυτό και το θύμα χαρακτηρίζεται «αναγνωρισμένο θύμα εμπορίας προσώπων»- και εκδικάστηκε το 2009-2010 στο Κακουργιοδικείο Λευκωσίας, σε μια εποχή που «όλα τα πλάκωνε η φοβέρα… ενώ οι καμπαρετζήδες ήταν παντοδύναμοι… Μέχρι που καταργήθηκε η βίζα καλλιτέχνιδας…».

Η κα Χριστοφίδου αναφέρεται σε πολλές λεπτομέρειες εκείνης της ποινικής αγωγής και μεταξύ άλλων ισχυρίζεται ότι κάποιοι από τους μάρτυρες είπαν ψέματα στο δικαστήριο. «Μπορεί να μην έχουμε νομικές γνώσεις, αλλά έχουμε την κοινή λογική να κρίνουμε τι πήγε λάθος…» αναφέρει.

Ρωτούμε την κα Χριστοφίδη τι θέλει να πετύχει με την επιμονή της σ’ αυτή την υπόθεση, αλλά και με την επιστολή που απέστειλε στον πρόεδρο του επαρχιακού δικαστηρίου, τον κ. Αλ. Παναγιώτου, που εκδίκασε την αστική αγωγή. Δύο είναι οι στόχοι της, όπως αναφέρει:

α) Η δικαιοσύνη στην Κύπρο να εθελοτυφλεί λιγότερο και

β) Να διασφαλιστεί η δυνατότητα των θυμάτων εμπορίας προσώπων να διεκδικούν έστω και μια αποζημίωση. Αν υπάρχει κενό στη σχετική νομοθεσία να καλυφθεί και προς το τούτο αρχίσαμε ήδη προσπάθειες με επιστολή στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών.

 

Η χειρότερη εμπειρία της Charitin

 

H ενάγουσα Charitin Nunez ήρθε στην Κύπρο με έξοδα της Κυπριακής Δημοκρατίας και με φιλοξενία της οργάνωσης Cyprus Stop Trafficking και κατέθεσε στις 10 Φεβρουαρίου 2017, ενώπιον του δικαστή Αλέξανδρου Παναγιώτου, γραπτή δήλωση, όπου περίγραψε ως «κόλαση» όσα έζησε στο Roxy, μεταξύ Απριλίου και Μαΐου 2008. «Ακόμα έχω πολλά προβλήματα από τη φριχτή μου εμπειρία στο καμπαρέ αυτό, που δεν θα μπορέσω να ξεχάσω ποτέ» ανέφερε μεταξύ άλλων. «Κατά τη διάρκεια των δεκατεσσάρων ημερών που δούλεψα στο Roxy, με ανάγκασαν να πάω συνολικά με 9 πελάτες, πότε στο σπίτι τους και πότε σε ξενοδοχείο. Ο χρόνος που πέρασα σε αυτό το καμπαρέ ήταν μία σκέτη κόλαση. Η χειρότερη εμπειρία στο καμπαρέ αυτό ήταν όταν από τις 7.30 το απόγευμα μέχρι τις 10 το βράδυ που άνοιγε το καμπαρέ, μας ανάγκαζαν να κάνουμε σεξ με νεαρούς πελάτες, κυρίως στρατιώτες, στους καναπέδες όλες μαζί, με τον Παύλο και τον Αντρέα (σ.σ. δύο από τους σερβιτόρους του καμπαρέ) παρόντες, να μας παρακολουθούν».

Να σημειώσουμε ότι η ίδια η Charitin και άλλες τέσσερις συμπατριώτισσές της έφτασαν στην Κύπρο στις 18 Απριλίου 2008 και τον Μάιο και Ιούνιο του ίδιου χρόνου κατήγγειλαν στην Αστυνομία εξώθησή τους στην πορνεία. Μαζί τους ήταν και έκτη κοπέλα, η οποία όμως δεν προέβη σε καμιά καταγγελία. Οι πέντε παραπονούμενες τέθηκαν υπό την προστασία του Γραφείου της Αστυνομίας για Καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων και φιλοξενήθηκαν μέχρι τη διεξαγωγή της δίκης το 2009 στο καταφύγιο της οργάνωσης Στίγμα στη Λεμεσό. Φιλοξενήθηκαν στη συνέχεια στο κρατικό καταφύγιο στη Λευκωσία, όπως και στο καταφύγιο της οργάνωσης Cyprus Stop Trafficking, επίσης στη Λευκωσία. Τελικά παρουσιάστηκαν στο Κακουργιοδικείο Λευκωσίας το 2009 και κατέθεσαν εναντίον των κατηγορουμένων μόνο δύο εξ αυτών (ανάμεσά τους και η Charitin), ενώ τρίτη κατέθεσε υπέρ των κατηγορουμένων. Αυτή ήταν η ποινική υπόθεση η οποία εκδικάστηκε στο Κακουργιοδικείο, όπου οι έξι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν…

Η Γενική Εισαγγελία δεν έκρινε σκόπιμο να εφεσιβληθεί εκείνη η απόφαση.

 

Δεν νομιμοποιείτο η καταχώριση αστικής αγωγής, αλλά εκδικάστηκε

 

Στην απόφασή του της 19ης Ιανουαρίου 2018 ο δικαστής Αλ. Παναγιώτου απέρριψε την αστική αγωγή της Charitin, αφού απέρριψε τη μαρτυρία της ενάγουσας ως αναξιόπιστη, ότι δηλαδή «η ενάγουσα απέτυχε να αποδείξει στον απαιτούμενο βαθμό τους ισχυρισμούς της, όπως προβάλλονται στην έκθεση απαίτησης για εξαπάτηση και σεξουαλική εκμετάλλευσή της από τους εναγομένους».

Το εντυπωσιακό στην περίπτωση εκτιμάται από νομικούς κύκλους ότι βρίσκεται σε δύο σημεία:

Πρώτον ότι η ενάγουσα δεν νομιμοποιείτο να καταχωρίσει αστική αγωγή γιατί δεν υπήρξε «καταδίκη από ποινικό Δικαστήριο, της διάπραξης των ποινικών αδικημάτων εμπορίας και σεξουαλικής εκμετάλλευσης, που η ενάγουσα καταλογίζει στους εναγομένους στην παρούσα αγωγή. Στην απουσία τέτοιας καταδίκης, η ενάγουσα δεν νομιμοποιείτο να καταχωρίσει την παρούσα αγωγή, δυνάμει του άρθρου 22 του Νόμου του 2007», ανέφερε στην απόφασή του το Επαρχιακό Δικαστήριο. Κάτι που εγείρει το ερώτημα γιατί, εν τοιαύτη περιπτώσει, το δικαστήριο εκδίκασε τη συγκεκριμένη υπόθεση.

Δεύτερον, σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου, «η αξιολόγηση της μαρτυρίας γίνεται με γνώμονα, μεταξύ άλλων, τις γνώσεις των μαρτύρων για τα επίδικα γεγονότα, τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά τους στο εδώλιο του μάρτυρα, καθώς και τη μνήμη, ειλικρίνεια και τον τρόπο αφήγησης των γεγονότων. Το έργο της αξιολόγησης είναι το σημαντικότερο καθήκον του δικαστηρίου, αφού πρέπει, υφαίνοντας τα λεγόμενα του κάθε μάρτυρα, τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά του στη ζωντανή ατμόσφαιρα της δίκης, να αναδείξει το αξιόπιστο ή μη μιας εκδοχής, υπό το πρίσμα της πείρας και της ανθρώπινης φύσης που διαθέτει. Η έννοια της εντύπωσης από τον μάρτυρα δεν είναι σχήμα λόγου, αλλά σχετίζεται ακριβώς με το αποτέλεσμα αυτής της πολύμορφης διεργασίας του δικαστηρίου».

Κατά την ακρόαση κατέθεσαν δέκα συνολικά μάρτυρες, πέντε για την ενάγουσα Charitin Nunez και πέντε για τους εναγομένους του καμπαρέ Roxy. Για την ενάγουσα κατέθεσαν, εκτός από την ίδια, η υπαστυνόμος Ρίτα Σούπερμαν, επικεφαλής του Γραφείου της Αστυνομίας για Καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων, η Λίντα Λάπα, αντιπρόεδρος της μη κυβερνητικής οργάνωσης Cyprus Stop Trafficking και οι αστυνομικοί του ΤΑΕ Λεμεσού και Λευκωσίας αντίστοιχα, Ζωνάκης Γεωργίου και Μαρία Κωνσταντίνου.  Οι μαρτυρίες των τεσσάρων που κατέθεσαν υπέρ της ενάγουσας έκαναν «καλή εντύπωση» στο δικαστήριο. Πλην όμως δεν αποδέχθηκε τη μαρτυρία τους «για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες η ενάγουσα έφτασε στην Κύπρο, αλλά και για τις συνθήκες εργοδότησής της στο καμπαρέ Roxy».

Όσον αφορά στην αξιολόγηση της μαρτυρίας του θύματος, το δικαστήριο αναφέρει: «Από την αρχή πρέπει να αναφέρω ότι η ενάγουσα δεν μου έκανε καθόλου καλή εντύπωση από το εδώλιο. Η μαρτυρία της ήταν γεμάτη από αντιφάσεις, όχι μόνο σε επιμέρους ζητήματα, αλλά και σε ουσιαστικές πτυχές των γεγονότων, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να δώσει μια ενιαία εκδοχή για τα περιστατικά που περιβάλλουν την απαίτησή της».

Εμείς δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε καλή επιτυχία στο έργο της οργάνωσης «Cyprus stop trafficking» και ευόδωση των φιλόδοξων στόχων της…