Διαστάσεις λαμβάνει το φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων, δεν έγιναν καταγγελίες στην Κύπρο

Η ραγδαία διάδοση πληροφοριών και ειδήσεων μέσω του διαδικτύου έκανε το φαινόμενο ‘fake news’ ακόμη πιο έντονο στις μέρες μας. Αν και οι ψευδείς ειδήσεις θεωρούνται τόσο παλιές όσο και οι εφημερίδες, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ωστόσο ο όρος έλαβε διαστάσεις τον τελευταίο καιρό, με αποκορύφωμα το Brexit και τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ.

Οι ψευδείς ειδήσεις είναι ένα ζήτημα που απασχολεί ανά το παγκόσμιο μεγάλους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, εταιρείες κοινωνικού δικτύου και κυβερνήσεις. Το ζήτημα αυτό τέθηκε και στην εαρινή σύνοδο της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Πρακτορείων Ειδήσεων (EANA), που φιλοξένησε το ΚΥΠΕ αυτό το μήνα.

Παρά το γεγονός ότι οι ερμηνείες του όρου αυτού είναι αρκετές, το Ινστιτούτο Reuters για τη Μελέτη της Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Οξφορντ αναφέρει ότι στην πιο στενή του έννοια, ο όρος fake news αναφέρεται σε κατασκευασμένες πληροφορίες που κυκλοφορούν εν γνώσει του συντάκτη και παρουσιάζονται ως έγκυρες ειδήσεις με σκοπό τη χειραγώγηση των αναγνωστών.

Όπως τόνισαν συμμετέχοντες σε εργαστήριο του Ινστιτούτο Reuters, αυτό που ξεχωρίζει με τις ψευδείς ειδήσεις σήμερα, είναι ο ρόλος των ψηφιακών πλατφορμών στη διευκόλυνση της διάδοσής τους.

Ο Γραμματέας της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας Πέτρος Πετρίδης δήλωσε στο ΚΥΠΕ ότι στην Κύπρο είναι πολλές οι καταγγελίες για παραπλανητικές ειδήσεις, στους τίτλους, αλλά και στο περιεχόμενο των ειδήσεων.

Ωστόσο, ‘fake news’ υπό την αυστηρή έννοια των κατασκευασμένων ειδήσεων δεν έχουν καταγγελθεί, είπε.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν τη διάδοση πληροφοριών με πρωτοφανή ταχύτητα. Αν αναλογιστεί κανείς ότι οι μισοί σχεδόν Ευρωπαίοι ενημερώνονται σήμερα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκαλεί ανησυχία το γεγονός ότι κάποιες έρευνες καταδεικνύουν πως οι πλείστοι, κυρίως οι νέοι, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο διαχωρισμό μιας πραγματικής από μια ψευδή είδηση, όπως αναφέρει το Ευρωκοινοβούλιο.

Ιδιαίτερα το Facebook δέχθηκε ισχυρές πιέσεις προκειμένου να ληφθούν μέτρα κατά της διάδοσης ψευδών ειδήσεων, που είχαν πλημμυρίσει την πλατφόρμα του στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ.

Τόσο το Facebook, όπως και η Google, το Twitter και η Wikipedia ανακοίνωσαν τις δικές τους προσπάθειες να περιορίσουν το πρόβλημα. Επίσης, το Facebook ξεκίνησε διαφημιστική εκστρατεία στις βρετανικές εφημερίδες για να προειδοποιήσει τους χρήστες του για τους κινδύνους από τις ψευδείς ειδήσεις ενόψει των εκλογών στη χώρα.

Το φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων έχει λάβει τόσο μεγάλες διαστάσεις που σε ορισμένες φορές αγγίζει και τα παραδοσιακά ΜΜΕ.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη αμερικανική έρευνα του Harvard-Harris, σχεδόν τα δύο τρίτα των Αμερικανών πιστεύουν ότι τα παραδοσιακά ΜΜΕ στη χώρα είναι γεμάτα ψευδείς ειδήσεις. Αναλυτές σημείωσαν ότι το αποτέλεσμα της έρευνας αυτής ενισχύθηκε από τις αρνητικές ειδήσεις για τον Αμερικανό Πρόεδρο που δημοσιεύτηκαν από την Washington Post και τη New York Times και που τελικά αποδείχθηκαν λανθασμένες.

Μια άλλη αμερικανική έρευνα, του Pew Research Center, καταδεικνύει ότι 64% των ερωτηθέντων θεωρούν πως οι κατασκευασμένες ειδήσεις προκαλούν σύγχυση, αλλά το 39% δηλώνει με μεγάλη βεβαιότητα ότι μπορεί να εντοπίσει τις ψευδείς ειδήσεις.

Ο εντοπισμός των ψευδών ειδήσεων αποτελεί πρόκληση. Στη μάχη ρίχνονται πολλές ιστοσελίδες οι οποίες διασταυρώνουν τις πληροφορίες, όπως η CrossCheck.

Η Διεθνής Ομοσπονδία Ενώσεων Βιβλιοθηκονόμων και Ιδρυμάτων, ένας μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός, με μέλη σε 150 χώρες, δημοσίευσε ένα κατάλογο που στόχο έχει να βοηθήσει τον κόσμο να αναγνωρίζει τις ψευδείς ειδήσεις.

Ο κόσμος, λοιπόν, καλείται να ελέγχει την πηγή της πληροφόρησης, να κατανοεί την αποστολή του συγκεκριμένου ΜΜΕ και τους στόχους του, να αναλύει πέραν των όσων διαβάζει, να ελέγχει την ταυτότητα του συντάκτη της είδησης, κατά πόσον όντως υπάρχει και είναι αξιόπιστος, κατά πόσον χρησιμοποιεί αναφορές σε υπαρκτά πρόσωπα, να διασταυρώνει την πληροφορία, να ελέγχει την ημερομηνία δημοσίευσης της είδησης, και να συγκρίνει τις διάφορες πηγές ειδήσεων πριν καταλήξει σε συμπεράσματα.

Οι ψευδείς ειδήσεις αποτελούν πρόκληση αλλά και ευκαιρία . Ενας νεαρός φοιτητής από την Ελλάδα, ο Βαλεντίνος Τζέκας, ο οποίος φιλοδοξεί να βάλει τέλος στις ψευδείς και παραπλανητικές ειδήσεις που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, δημιούργησε ένα πρόγραμμα με παραμέτρους και ξεχωριστό αλγόριθμο, για άμεσο εντοπισμό των παραπλανητικών ειδήσεων.

Στόχος του κ. Τζέκα είναι όπως μια μεγάλη εταιρεία κοινωνικού δικτύου λάβει τα δικαιώματα της ιδέας του, συμβάλλοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό στον διαχωρισμό των ψευδών από τις πραγματικές ειδήσεις στο διαδίκτυο.

Σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ/ΜΠΕ είπε ότι ο αλγόριθμός του FightHoax.com έχει τη δυνατότητα μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου να “σκανάρει” κάθε είδους πληροφορία που είναι γραμμένη στο διαδίκτυο, βγάζοντας το συμπέρασμα αν είναι παραπλανητική είδηση.

Το θέμα των ψευδών ειδήσεων απασχολεί και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό, οι ευρωβουλευτές αναζητούν λύσεις μέσα στην εκπαίδευση και όχι μέσα από τον έλεγχο των τεχνολογιών.

Σε εθνικό επίπεδο, ήδη στη Γερμανία έχει εγκριθεί από την Κυβέρνηση νομοσχέδιο, το οποίο προβλέπει την επιβολή προστίμων ως και 50 εκατομμύρια ευρώ στις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίες θα αποτυγχάνουν να διαγράφουν από τις πλατφόρμες τους αναρτήσεις που περιέχουν ρητορική μίσους ή ψευδείς ειδήσεις.

Οι ειδικοί ωστόσο προειδοποιούν ότι όσες ψευδείς ειδήσεις και αν μας πλημμυρίζουν, οφείλει ο καθένας από εμάς να έχει κριτική σκέψη και να διασταυρώνει πληροφορίες και πηγές, χωρίς ωστόσο την ίδια ώρα να απορρίπτει όλες τις ειδήσεις – με τις οποίες δεν συμφωνεί – ως ‘fake news’, προτού κάνει τη δική του αντικειμενική έρευνα.