Δικαίωμα στα χρήματα;

Του Δρος Ιωάννη Χριστοδούλου*

Στην πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που απέρριψε τις προσφυγές πολιτών και επιχειρήσεων για το «κούρεμα καταθέσεων» του 2013, σαφώς προτάσσεται το γενικό συμφέρον της Ενωσης ως επαρκής λόγος για να μη ληφθούν υπόψη τα ατομικά συμφέροντα όσων προσέφυγαν στο Δικαστήριο για να αποζημιωθούν. Αν πτώχευαν οι τράπεζες, διαλαμβάνει περαιτέρω το σκεπτικό της απόφασης, θα ζημιώνονταν άμεσα οικονομικά οι καταθέτες των τραπεζών.

Δηλαδή, έπρεπε να ζημιωθούν οικονομικά οι καταθέτες για… να μη ζημιωθούν οικονομικά οι καταθέτες! Ή κάποιοι έπρεπε να ζημιωθούν για να μη ζημιωθούν άλλοι… Στην καλύτερη περίπτωση, το γενικό συμφέρον αφορά στο σημαντικό συμφέρον κάποιων έναντι του ασήμαντου συμφέροντος κάποιων άλλων. Κατά κάποιον τρόπο, εκείνοι που ζημιώθηκαν πρέπει να πειστούν ότι η ζημιά τους θα ωφελήσει τους άλλους και, αν είναι δυνατό, τους ίδιους.

Αυτή η παραδοξότητα καθορίζει συχνά αποφάσεις δικαστηρίων για διάφορες υποθέσεις: το γενικό υπεράνω του ατομικού συμφέροντος. Αυτό, όμως, δεν είναι δικαιοσύνη. Είναι μηχανισμός επιβεβαίωσης της αδικίας που – οφείλουν να – υφίστανται κάποιοι για να ευημερούν κάποιοι άλλοι.

Στην προκειμένη περίπτωση, που «διεσώθησαν» με το κούρεμα οι τράπεζες, δεν είναι έτσι τα πράγματα. Στο όνομα του τραπεζικού «θεσμού» τα δικαιώματα των πολιτών υποχωρούν στις παρυφές της προσοχής του δικαιοδοτικού θεσμού, δεν γίνονται ορατά καν. Δηλαδή, ένας ψευδεπίγραφος μηχανισμός φύλαξης καταθέσεων υπερτερεί σε αξία του νευραλγικού για την κοινωνική συνοχή θεσμού της Δικαιοσύνης.

Οι πολίτες, φυσικά, δεν θα έπρεπε να τρέφουν προσδοκίες για την αξία που αποκτούν τα χρήματά τους όταν φυλάσσονται στις τράπεζες. Αλλωστε, επειδή μια τέτοια αξία εξέλειπε, της αποταμίευσης εννοώ, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι οι τράπεζες είναι οι επίσημα αναγνωρισμένοι κόμβοι για νόμιμες ή νομιμοφανείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές και τίποτα περισσότερο.

Βέβαια, τα χρήματα που νομιμοποιούν οι τράπεζες ως εύλογη οικονομική επιφάνεια πολλών πολιτών είναι λίγα μπροστά σ’ εκείνα που νομιμοποιούν, και είναι άδηλης προέλευσης χρήματα, λίγων – διεθνών συνήθως – πελατών.

Δηλαδή, στην κουρά του 2013 «ευτρεπίστηκαν» οι λογαριασμοί κάποιων που είχαν χρήματα που ενδεχομένως δεν αποκτήθηκαν νόμιμα, και όσα τους έμειναν νομιμοποιούνται πλήρως, και οι λογαριασμοί εκείνων που προσέφυγαν στο δικαστήριο, οι οποίοι κατά τεκμήριο έχασαν χρήματα που τους ανήκαν επειδή τα είχαν αποκτήσει νόμιμα.

Προσπαθώ, λοιπόν, να σκεφτώ ποιοι θα βλάπτονταν αν το δικαστήριο όριζε μια διαδικασία καταμέτρησης των ζημιών σε νομίμως αποκτηθέντα κεφάλαια και καταλόγιζε στις τράπεζες την αβλεψία των διοικήσεων που τις κατέστρεψαν και μαζί τους νομοταγείς τους καταθέτες. Θα βλάπτονταν οι τράπεζες; Ελάχιστα.

Τα ποσά που θα υποχρεούνταν να ανεύρουν για να αποζημιώσουν σε βάθος χρόνου τους καταθέτες που προσέφυγαν στη δικαιοσύνη, θα ήταν μικρά σε σχέση με τα χρήματα που δέχονται χωρίς να είναι σίγουρο ότι ελέγχουν απόλυτα την προέλευση και τη νομιμότητά τους. Αν το δικαστήριο αποφάσιζε, επιπλέον, μια τέτοια ρύθμιση, δυνάμει καταθέτες θα ανακτούσαν την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα και θα εισέρρεαν πολλαπλάσια κεφάλαια στα ταμεία των τραπεζών.

Μήπως θα βλάπτονταν τα συμφέροντα του κράτους; Αυτονόητα όχι. Μια τέτοια δικαστική αποκατάσταση θα αναζωογονούσε την οικονομική δραστηριότητα και τα οφέλη του κράτους. Η Δικαιοσύνη είναι, λοιπόν, τυφλή; Δεν είναι τυφλή. Πρεσβύωπας είναι!

Δεν βλέπει όσα βρίσκονται μπροστά στα μάτια της. Βλέπει μακριά, σε άλλες επιδρομές στις καταθέσεις στις τράπεζες, κυπριακές ή άλλες, που δεν θα μπορούσαν να γίνουν αν είχε εκδώσει μια απόφαση δίκαιης αποκατάστασης των νομοταγών ζημιωμένων από την αποψίλωση κάποιων καταθέσεων το 2013.

Ετσι, με το βλέμμα στο μέλλον, η Ευρωπαϊκή Δικαιοσύνη κρατά το δρόμο ανοιχτό και για άλλες, στο όνομα του δημοσίου συμφέροντος, κατασχέσεις των χρημάτων νομοταγών πολιτών. Ας γίνει λοιπόν σαφές: δικαίωμα στα χρήματα δεν υπάρχει…

*Καθηγητής Φιλοσοφίας

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy