ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ: «Παραμένω εραστής της ποίησης…»

Η γνωστή ποιήτρια αποκαλύπτει στη «Χαραυγή» γιατί άφησε για λίγο την ποίηση για να καταγράψει τη ζωή του Κώστα Στάθη και της Χαρίτας Μάντολες

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΥΡΗ

Η συγγραφέας Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου έχει γράψει μέχρι σήμερα δεκάδες βιβλία με ποίηση. Πρόσφατα όμως, έκανε στροφή προς την έρευνα και την πεζογραφία με αποτέλεσμα να μας δώσει δύο σημαντικά ογκωδέστατα βιβλία που καταπιάνονται με δύο εμβληματικές προσωπικότητες της κυπριακής κοινωνίας. Το ένα βιβλίο είναι μία μονογραφία που αφορά τη ζωή και το έργο του άγνωστου (μέχρι πρόσφατα), όμως σημαντικού Κύπριου ζωγράφου Κώστα Στάθη. Χάρη στην έρευνα και το βιβλίο της Ευρυδίκης Περικλέους Παπαδοπούλου ο τραγικός ζωγράφος Κώστας Στάθης άρχισε τώρα να γίνεται γνωστός στο φιλότεχνο κοινό, αλλά και να παίρνει τη θέση που του αξίζει στον πάνθεον της εικαστικής τέχνης.

Το άλλο βιβλίο, που έγραψε και εξέδωσε μόλις πρόσφατα η Ευρυδίκη, υπό μορφή μυθιστορήματος, αφορά τη ζωή της Χαρίτας Μάντολες, που θεωρείται, κατά την άποψή μου, μία από τις τραγικότερες γυναικείες μορφές στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, άσχετα αν κάποιοι εθνικιστικοί κύκλοι στον τόπο μας προσπαθούν να εκμεταλλευθούν το δράμα της, για δικούς τους πολιτικούς λόγους, την ιστορία και τραγωδία αυτής της μοιραίας γυναίκας.

«Βουλιάζει όποιος αποπειράται να καταγράψει μια Χαρίτα», δηλώνει στη «Χαραυγή» η Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου, «γιατί στο πρόσωπο τής Μάντολες εκπροσωπείται κάθε γυναίκα που έχασε άντρα, παιδιά, νοικοκυριό στη βάρβαρη εισβολή».

-Είστε γνωστή στον πνευματικό κόσμο της Κύπρου κυρίως ως ποιήτρια, γιατί έχετε ασχοληθεί για αρκετά χρόνια με την ποίηση. Μάλιστα έχετε εκδώσει μία σειρά με σημαντικές ποιητικές συλλογές. Τον τελευταίο καιρό όμως κάνατε στροφή προς την πεζογραφία. Να αντιληφθώ ότι έχει τελειώσει η «θητεία» σας στην ποίηση;

-Μα μπορεί κανείς να αρνηθεί την ποίηση και να κλείσει αυτό το κεφάλαιο εύκολα; Ξοφλάς λογαριασμούς με μια… παρασπονδία; Παραμένω εραστής της ποίησης κι ελπίζω να μπορέσω να τελειώσω σύντομα όσα άφησα πίσω για να ολοκληρώσω το μυθιστόρημα που είναι και το πρώτο που έγραψα.

-Τι είναι εκείνο που σας παρακίνησε να ασχοληθείτε και με την πεζογραφία;

-Πάντα έγραφα σκόρπια διηγήματα, άλλα δημοσιευμένα κι άλλα ακόμα στο συρτάρι ανέκδοτα. Οι συνθήκες που δημιουργούνται προκαλούν και σε κεντρίζουν να δοκιμάσεις καινούργιους δρόμους. Η βαθιά αγάπη κι ο απέραντος θαυμασμός μου για την παιδική μου φίλη Χαρίτα, που ακόμα την βλέπω να τρέχει στα απέραντα περιβόλια του πατέρα της στην Ελιά, να ανηφορίζει στον Πενταδάκτυλο και να έχει τη θάλασσα της Κερύνειας στα πόδια της και μετά την εισβολή σε ένα σπιτάκι του συνοικισμού να παλεύει για επιστροφή και δικαίωση. Ε, τότε χωρίς να το καταλαβαίνεις, παίρνεις το μελάνι. Εύλογο ερώτημα γιατί τώρα κι όχι προηγουμένως. Μετά τις κηδείες των δικών της, η Χαρίτα θέλησε να μιλήσει για όλα.

-Εφόσον έφερες τη συζήτηση στη Χαρίτα Μάντολες, της οποίας έκανες τη ζωή της μυθιστόρημα, που είναι, κατά την άποψή μου, μία από τις τραγικότερες μορφές στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, θα ήθελα να σε ρωτήσω αν είναι εύκολο εγχείρημα να κινείσαι μεταξύ του μύθου και της πραγματικότητας σε ένα κείμενο;

-Βουλιάζει όποιος αποπειράται να καταγράψει μια Χαρίτα, μια Μάρω, μια Γιαννούλα, μια Ελένη Ευθυμίου, μια Ελένη Φωκά, μια Παναγιώτα Σολομή, μια Ελλη Σταύρου, μια Ξένια, μια Σωτήρα. Γιατί το μυθιστόρημα δεν είναι μονάχα η Χαρίτα, αλλά πολλές Χαρίτες του τόπου μας. Στο πρόσωπο τής Μάντολες εκπροσωπείται κάθε γυναίκα που έχασε άντρα, παιδιά, νοικοκυριό στη βάρβαρη εισβολή.

Ναι, ήταν δοκιμασία να κινηθείς μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, μιας πρόσφατης πραγματικότητας που απ’ όπου την αγγίξεις πονάει. Και πονάει πολύ. Κι εσύ θα πρέπει να κρατήσεις αποστάσεις, ίσες αναλογίες, ισορροπίες. Δύσκολο εγχείρημα. Ολα εύθραυστα όταν τα αγγίζεις και σε συμπαρασύρουν κι εγώ ήμουν αρχάρια σε τέτοιου είδους γραφή. Οπου και να ακουμπήσεις, κλάμα, θρήνος, οδύνη. Οι άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, της βιοπάλης και πώς να αποστασιοποιηθείς από την ψυχολογική φόρτιση και να τους μεταφέρεις στο χαρτί; Από την άλλη πλευρά, η ιστορία γνωστή, χιλιοειπωμένη, δημοσιευμένη σε εκατοντάδες κείμενα.

Επρεπε να μεταφερθεί αλλιώς. Δοκίμασα την αλήθεια της μυθοπλασίας όπως το ονόμασε και καθηγητής Κωνσταντίνος Κασίνης στην ομιλία του στην παρουσίαση του βιβλίου. Οχι δεν ήταν εύκολο.

-Πόσο καιρό σού πήρε για να ολοκληρώσεις αυτό το μυθιστόρημα;

-Το οδοιπορικό για να γραφτεί και να ολοκληρωθεί το μυθιστόρημα κράτησε από το καλοκαίρι του 2008 μέχρι το καλοκαίρι του 2014. Στο πρόσωπο της Χαρίτας απεικονίζεται η συμφορά που φέρνει ο πόλεμος σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Με αυτή την έννοια η τραγική μορφή της αποκτά οικουμενικό χαρακτήρα. Το ατομικό γίνεται συλλογικό, πανανθρώπινο. Αξιώθηκα να ολοκληρώσω αυτό το βιβλίο χάρη στην εύνοια της που μου δόθηκε από ψηλά και ευχαριστώ τον Θεό.

-Η μονογραφία σου για τον σημαντικό, αλλά άγνωστο Κύπριο ζωγράφο Κώστα Στάθη πώς προέκυψε, δεδομένου ότι χρειάζονται εξειδικευμένες γνώσεις;

-Μιλώντας με τους απλούς ανθρώπους των χωριών της ορεινής Πιτσιλιάς απ’ όπου κατάγεται ο άντρας μου, άκουγα να μιλούν για ένα ζωγκράφο (έτσι λένε τους ζωγράφους στην περιοχή). Αρχές της δεκαετίας του 2000 πήρα μαγνητόφωνο, γύρισα τα χωριά και κατέγραψα μαρτυρίες ανθρώπων που τον γνώριζαν και έκανα μια έρευνα που κράτησε τέσσερα χρόνια. Στη συνέχεια ο Στάθης Ορφανίδης και ο Νικηφόρος Ορφανός που έκαναν παράλληλα τη δική τους έρευνα για τον ζωγράφο, συνεργάστηκαν μαζί μου και ταξιδέψαμε στην Αθήνα, στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών που φοίτησε για να βρούμε έργα του.

Ακολουθήσαμε τα βήματά του και γράψαμε έναν τόμο που κυκλοφόρησε το 2010 με επιχορήγηση των Πολιτιστικών Υπηρεσιών, στήνοντας παράλληλα έκθεση έργων του στο Ιδρυμα Τηλέμαχου Κάνθου που αγκάλιασε την όλη δουλειά. Μετά κάναμε ακόμα μία έκθεση στο ΕΚΑΤΕ και ο άγνωστος μέχρι πρόσφατα ζωγράφος του τόπου μας άρχισε να παίρνει, πιστεύω, τη θέση που του αξίζει.

Δεν είμαι τεχνοκριτικός που χρειάζεται ειδικές γνώσεις για να αναλύσει έργα τέχνης και να δει έργα του Κώστα Στάθη. Δεν έχω κάνει αυτό το πράγμα. Εκείνο που προσπάθησα εγώ, ήταν να βγει από την αφάνεια. Γιατί ακόμα το ερώτημα παραμένει αναπάντητο. Γιατί παραγκωνίστηκε τόσο;

-Τι να αναμένουμε μελλοντικά από τη συγγραφέα Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου;

-Δουλεύω ένα θεατρικό έργο για τη ζωή και το έργο του ζωγράφου Κώστα Στάθη με τίτλο Αντρόνικος ή ο Ζωγκράφος που παρουσιάστηκε πρόσφατα στο πρόγραμμα Play On που διοργάνωσαν, σε συνεργασία, το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου και ο ΘΟΚ. Και μετά από μια μεγάλη σιωπή που την χρειάζομαι άμεσα… επιστρέφω στην ταξιδιωτική ποίηση που έκανε μεγάλη υπομονή περιμένοντας τη σειρά της.