Εκτοπίζονται πιο γρήγορα από την αναπνοή….

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους
Της Ελένης Κωνσταντίνου

Πίσω από τους αριθμούς βρίσκονται άνθρωποι. Ο καθένας με τη δική του ιστορία, που κάποιες φορές έχει καλό τέλος και κάποιες όχι. Η σιγουριά οδηγεί στο να κρίνουμε εύκολα και να χαρακτηρίζουμε. Στο να βάζουμε όλους στο ίδιο τσουβάλι, τους «ξένους, τρομοκράτες, που ήρθαν να φάνε τα λεφτά μας, να πιάσουν τις δουλειές μας» και πολλά άλλα. Η πραγματικότητα όμως είναι πέρα για πέρα διαφορετική. Γιατί όταν κάποιος νιώθει ασφαλής στη χώρα του δεν θα ξεσηκωθεί, δεν θα κινδυνεύσει να φθάσει σε ξένο προορισμό.

Δεν επιθυμεί να ζει για μήνες ίσως και χρόνια σε Κέντρα Προσφύγων. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια ήταν δύσκολα για τους ανθρώπους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις χώρες τους, ενώ τα χειρότερα έπονται, αφού, όπως μαρτυρούν και οι αριθμοί, 1 στους 113 ανθρώπους αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους εξαιτίας πολέμων ή διώξεων. Από το 2001 η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων τιμάται κάθε χρόνο στις 20 Ιουνίου.

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι ανά τον κόσμο αφιερώνουν λίγο από το χρόνο τους για να αναγνωρίσουν και να τιμήσουν τη συμβολή αυτών ξεριζώθηκαν με τη βία από τα σπίτια τους. Κάθε χρόνο την ημέρα αυτή διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις σε πάνω από 100 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος. Ήδη μια σειρά από εκδηλώσεις έχουν γίνει, ενώ προγραμματίζεται για αύριο 20 Ιουνίου στις 7μ.μ. στη Δημοσιογραφική Εστία στη Λευκωσία η παρουσίαση του βιβλίου «Μέσα από τα μάτια τους» με τη συγγραφέα και UNHCR High Profile Supporter Φωτεινή Κωνσταντοπούλου. Το βιβλίο «Μέσα από τα μάτια τους» πρόκειται για ιστορίες δώδεκα ασυνόδευτων παιδιών-προσφύγων που αφηγούνται τα βιώματά τους κατά το ταξίδι φυγής κι αναζήτησης ασφάλειας στην Ελλάδα. Ένα βιβλίο για να δούμε όλοι μέσα από τα δικά τους μάτια τον ξεριζωμό, το ταξίδι, την ελπίδα, τα όνειρά τους.

Την επομένη, 21 Ιουνίου, από τις 18:00 μέχρι και τις 22:00 θα διεξαχθεί φεστιβάλ στην πλατεία Φανερωμένης, ενώ στις 23 Ιουνίου το φεστιβάλ θα γίνει στις Φοινικούδες στη Λάρνακα από τις 16:00 μέχρι τις 20:30.

 

Όλο και αυξάνονται οι βίαια εκτοπισμένοι
Ο βίαιος εκτοπισμός που συντελείται παγκοσμίως καταγράφεται και στην ετήσια έκθεση «Παγκόσμιες Τάσεις» της Ύπατης Αρμοστείας, όπου στο τέλος του 2015 υπήρχαν 65,3 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπισμένοι διά της βίας, σε σύγκριση με 59,5 εκατ. πριν από ένα χρόνο. Για πρώτη φορά οι εκτοπισμένοι παγκοσμίως υπερβαίνουν τα 60 εκατομμύρια. Το σύνολο των 65,3 εκατ. περιλαμβάνει 3,2 εκατ. αιτούντες άσυλο στις βιομηχανικές χώρες (ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει καταγράψει μέχρι στιγμής η Ύπατη Αρμοστεία), 21,3 εκατ. πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο (1,8 εκατ. περισσότεροι απ’ ό,τι το 2014 και ο μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων από τις αρχές του 1990) και 40,8 εκατ. εσωτερικά εκτοπισμένους, δηλαδή ανθρώπους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, αλλά παρέμειναν στην επικράτεια των δικών τους χωρών (αύξηση κατά 2,6 εκατ. από το 2014 και ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί ποτέ).

Ως βασικές αιτίες της κατακόρυφης αύξησης του παγκόσμιου αναγκαστικού εκτοπισμού το 2015 καταγράφονται οι συγκρούσεις και διώξεις. Ο αναγκαστικός εκτοπισμός βρίσκεται σε συνεχή άνοδο στις περισσότερες περιοχές, τουλάχιστον από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, αλλά τα τελευταία πέντε χρόνια οι τάσεις έχουν αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Δυστυχώς, οι συνθήκες οι οποίες προκαλούν τις μεγαλύτερες εκροές προσφύγων παρατείνονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα (για παράδειγμα οι συγκρούσεις στη Σομαλία ή το Αφγανιστάν βρίσκονται σήμερα στην τρίτη και τέταρτη δεκαετία αντίστοιχα) και δραματικές καινούργιες συρράξεις ή η αναζωπύρωση προηγουμένων συμβαίνουν πλέον συχνότερα. Σήμερα η μεγαλύτερη κρίση είναι στη Συρία. Πριν από 10 χρόνια, στα τέλη του 2005, η Ύπατη Αρμοστεία είχε καταγράψει κατά μέσο όρο 6 άτομα να εκτοπίζονται κάθε λεπτό. Σήμερα εκτοπίζονται 24 άνθρωποι ανά λεπτό, σχεδόν το διπλάσιο της ανθρώπινης αναπνοής, επισημαίνεται.

 

Το παιδί είναι παιδί
Την ίδια ώρα και ο αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών προσφύγων και μεταναστών παγκοσμίως προσέγγισε επίπεδα ρεκόρ, παρουσιάζοντας τεράστια αύξηση, σχεδόν πενταπλάσια από το 2010, αναφέρει η UNICEF σε νέα της έκθεση (#AChildIsAChild). Τουλάχιστον 300.000 ασυνόδευτα και χωρισμένα παιδιά είχαν καταγραφεί σε περίπου 80 χώρες την περίοδο 2015-2016, τεράστια αύξηση σε σχέση με 66.000 την περίοδο 2010-2011. Η έκθεση «Ένα Παιδί είναι Παιδί: Προστατεύοντας τα παιδιά σε κίνηση από τη βία, την παρενόχληση και την εκμετάλλευση», παρουσιάζει μια χαρακτηριστική εικόνα των παιδιών προσφύγων και μεταναστών, τα κίνητρα πίσω από τα ταξίδια τους και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν κατά τη διάρκεια αυτών. Η έκθεση δείχνει πως ένας αυξανόμενος αριθμός αυτών των παιδιών επιλέγει υψηλού κινδύνου διαδρομές και πολλές φορές βρίσκονται στο έλεος λαθρεμπόρων και διακινητών για να φτάσουν στους προορισμούς τους, κάτι που ξεκάθαρα υπογραμμίζει την ανάγκη για ένα παγκόσμιο σύστημα προστασίας για να παραμείνουν ασφαλή από την εκμετάλλευση, την παρενόχληση και το θάνατο.
Περιμένοντας την επανένωση
Σχεδόν 75.000 πρόσφυγες και μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων περίπου 24.600 παιδιών που βρίσκονται σήμερα αποκλεισμένα στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία και τα Δυτικά Βαλκάνια, κινδυνεύουν από ψυχολογικό στρες εξαιτίας της παρατεταμένης κατάστασης αβεβαιότητας, προειδοποίησε η UNICEF. Παρά το γεγονός ότι έχουν νόμιμο δικαίωμα να ενταχθούν σε οικογένειες σε χώρες προορισμού της Δυτικής Ευρώπης, όπως η Γερμανία ή η Σουηδία, οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο που είναι αποκλεισμένοι δεν γνωρίζουν εάν ή πότε θα τους επιτραπεί να προχωρήσουν. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα σοβαρή για τις μόνες μητέρες και τα παιδιά που έχουν αποκλειστεί στην Ελλάδα ή στα Βαλκάνια περιμένοντας την επανένωση με μέλη της οικογένειάς τους σε άλλες χώρες της ΕΕ. Το 2016 σχεδόν 5.000 αιτήματα επανένωσης οικογενειών, εκ των οποίων τα 700 από ασυνόδευτα και χωρισμένα από τις οικογένειές τους παιδιά, έγιναν από την Ελλάδα, ενώ μόνο 1.107 αιτούντες πέτυχαν να φθάσουν στη χώρα προορισμού τους μέχρι το τέλος του έτους.
#SignAndPass από αστέρες του ποδοσφαίρου

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι οι αστέρες του ποδοσφαίρου Lionel Messi και Neymar Junior εγκαινίασαν πριν λίγες μέρες μια παγκόσμια εκστρατεία που στόχο έχει να διασφαλίσει ότι εκατομμύρια πρόσφυγες θα έχουν ένα ασφαλές μέρος για να μείνουν, πρόσβαση στην εκπαίδευση και τη δυνατότητα να παρέχουν τα προς το ζην στην οικογένειά τους. Υπογράφοντας μια μπάλα ποδοσφαίρου οι επιθετικοί της FC Barcelona σήμαναν την έναρξη της εκστρατείας #SignAndPass, που θα ενισχύσει την ευαισθητοποίηση του κοινού για τα 65,3 εκατομμύρια ανδρών, γυναικών και παιδιών σε όλο τον κόσμο, που ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους λόγω της βίας ή των διώξεων. «Είμαι περήφανος που συμμετέχω σε αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία για τη στήριξη των προσφύγων», είπε ο Αργεντινός ποδοσφαιριστής που έχει σκοράρει πάνω από 500 γκολ για την FC Barcelona και την εθνική ομάδα. «Ελπίζω ότι θα συμβάλει ώστε να αλλάξει τη δραματική κατάσταση που βιώνουν σήμερα εκατομμύρια παιδιά πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο».
Η εκστρατεία “Sign and Pass” δίνει την ευκαιρία σε ανθρώπους από όλο τον κόσμο να δείξουν τη στήριξή τους προς τους πρόσφυγες υπογράφοντας ψηφιακά μια μπάλα ποδοσφαίρου και κάνοντας την πάσα στους φίλους τους μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Με την υπογραφή τους, οι υποστηρικτές προσθέτουν το όνομά τους στην έκκληση της Υ.Α. #WithRefugees, η οποία έχει ήδη συγκεντρώσει πάνω από 1,5 εκατομμύριο υπογραφές. Ο Paulo Amotun Lokoro, ένας πρόσφυγας από το Νότιο Σουδάν, ομολογεί πως τα σπορ άλλαξαν τη ζωή του όταν αγωνίστηκε στα 1.500 μέτρα στους Ολυμπιακές Αγώνες του 2016 ως μέλος της πρώτης Ολυμπιακής Ομάδας Προσφύγων. «Πιστεύω ακράδαντα ότι ο αθλητισμός είναι η βάση πάνω στην οποία χτίζεται η ειρήνη», είπε ο Lokoro, που κάποτε φύλαγε το μικρό κοπάδι με ζώα της οικογένειάς του στις κοιλάδες που βρίσκεται πλέον το Νότιο Σουδάν. «Ο αθλητισμός μάς δίνει τη δυνατότητα να γνωρίζουμε νέους ανθρώπους από όλο τον κόσμο, να συναντιόμαστε, να ανταλλάσσουμε ιδέες και εμπειρίες μεταξύ μας».