Ελλάδα, Ρωσία και Ισραήλ. Κτίζουν γέφυρες με προσεγγιστική στρατηγική

Του Σταύρου Μαλά*

Μετά την κίνηση της Ρωσίας προς Τουρκία, αλλά και την αναθέρμανση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, τα δεδομένα αλλάζουν άρδην και για την Κύπρο. Η οικονομική πίεση που δέχεται η Ρωσία από τη Δύση την οδήγησε σε κίνηση πρόσδεσης της Τουρκίας, μιας μεγάλης στρατιωτικής δύναμης του ΝΑΤΟ, στα δικά της οικονομικά συμφέροντα μετατρέποντάς την σε εναλλακτικό ενεργειακό κόμβο διοχέτευσης φυσικού αερίου (ΦΑ) προς την Ευρώπη. Μια απόφαση ορόσημο με κέρδος και για τους δύο.

Η Ελλάδα, εν μέσω οικονομικής κρίσης, δημιούργησε Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας με την Τουρκία για σύναψη ισχυρότερων ελληνοτουρκικών οικονομικών δεσμών σε όλους τους τομείς. Και αυτό είναι μια τολμηρή κίνηση που πρέπει να αξιολογηθεί με ψυχραιμία.

Πρόσφατα το Ισραήλ, μια χώρα με αξιοζήλευτη οικονομία και περικυκλωμένη από αντιπάλους, αποφάσισε την προμήθεια ΦΑ στην Αίγυπτο και την Παλαιστινιακή Αρχή με αντάλλαγμα περισσότερη ευημερία και ειρήνη. Οταν θα αρχίσει να ρέει ισραηλινή ενέργεια στα σπίτια των Αράβων τότε η επίλυση του Παλαιστινιακού θα είναι πιο εφικτή.

Η Ρωσία, η Ελλάδα και το Ισραήλ χρησιμοποιούν οικονομικές συνέργειες με δυνητικούς αντιπάλους για κοινό όφελος. Και η Κύπρος κάτι ανάλογο πρέπει να πράξει με ένα διορατικό ενεργειακό σχεδιασμό. Το ΦΑ, ως πηγή πλούτου για Ε/Κ και Τ/Κ, δεν είναι αρκετό κίνητρο για λύση.

Η Τουρκία είναι μια χώρα με απρόβλεπτες εσωτερικές τάσεις. Σε ένα τομέα είναι απολύτως προβλεπτή. Θέλει να αναπτυχθεί περισσότερο οικονομικά και ακολουθεί μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Αδραξε μια συγκυρία και επιδιώκει τη μετατροπή της σε ενεργειακό κόμβο διοχέτευσης ρωσικού, ιρανικού, κουρδικού και μεσογειακού ΦΑ προς την Ευρώπη.

Το Κυπριακό όμως της ανατρέπει το σχεδιασμό πρόσβασης σε ΦΑ από την Ανατολική Μεσόγειο. Κατά την άποψή μου, επιλέγοντας τη συνεργασία με τη Ρωσία ουσιαστικά επέλεξε μόνο την ειδική σχέση με την Ε.Ε. και όχι πλήρη Ενταξη γιατί η τελευταία την περιορίζει πολιτικά στις στρατηγικές της κινήσεις. Και εδώ όμως το Κυπριακό αποτελεί εμπόδιο.

Με δεδομένες τις εξελίξεις, η διακίνηση ΦΑ από την Ανατολική Μεσόγειο μέσω Τουρκίας, μετά τη λύση, είναι μια ορθή επιλογή. Μετά την κίνηση της Ρωσίας προς Τουρκία άλλαξαν τα δεδομένα και είναι κίνηση υποβοηθητική για σχεδιασμό αγωγού από Ανατολική Μεσόγειο προς Τουρκία. Με κοινό σχεδιασμό πάντοτε με το Ισραήλ εμπλέκοντας τα συμφέροντα της Τουρκίας μπορούμε να μεγεθύνουμε το εκτόπισμα της χώρας μας και να πολλαπλασιάσουμε το πολιτικοοικονομικό όφελος με εργαλείο την ενέργεια. Πρέπει παράλληλα να ωθήσουμε την Τουρκία πιο κοντά σε ειδική σχέση με την Ε.Ε. και όχι πιο μακριά. Τέτοιες κινήσεις ενισχύουν το κύρος και την κυριαρχία της ΚΔ, δεν αφαιρούν.

Μια εσωστρεφής προσέγγιση δεν είναι προς όφελος μιας βιώσιμης λύσης αλλά και των μελλοντικών μας οικονομικών σχεδιασμών. Στο βωμό ενός φοβικού ανασχετισμού να μην επιλέξουμε την πολιτική ορφάνια γιατί είμαστε ένας πολύ μικρός παίκτης στην ενεργειακή σκακιέρα. Θα μείνουμε μόνοι και οι εξελίξεις θα τρέχουν χωρίς εμάς. Με τη στασιμότητα θα πληρώνουμε το κόστος της μη λύσης (και ίσως και μη αξιοποίησης του ΦΑ) ενώ η Τουρκία θα συνεχίζει να κεφαλαιοποιεί και οικονομικά και πολιτικά.

Αντίθετα, η προδραστική και συνάμα δημιουργική διπλωματία μέσω ενός διορατικού ενεργειακού σχεδιασμού θα αποβεί ωφέλιμη πολιτικά (βιώσιμη επίλυση του Κυπριακού) και οικονομικά (γρηγορότερη ανάκαμψη). Θα κερδίσουμε επίσης αρκετούς συμμάχους στην Τ/Κ κοινότητα αλλά και διεθνώς. Και βεβαίως θα δυσκολέψουμε την Τουρκία, της οποίας ο άμεσος στόχος είναι η ένταση και αποτροπή της εκμετάλλευσης του ΦΑ από την ΚΔ.

Με δεδομένη την ιστορία της περιοχής και την ύπαρξη καχυποψίας και χειρότερα ακραίων εθνικιστών στοιχείων σε όλα τα κράτη, τότε ο φυσικός πλούτος μπορεί να μην αποτελέσει το συναινετικό στοιχείο στο οποίο όλοι σχεδόν προσδοκούμε αλλά θα φέρει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα αν δεν δράσουμε προληπτικά.

Αυτό που πράττει η Ελλάδα, η Ρωσία και το Ισραήλ το επιβάλλει η λογική και το συμφέρον και ίσως όχι το συναίσθημα.

* Πρώην Υπουργός Υγείας