Ένας άγνωστος κόσμος στον έναστρο ουρανό

House of Science: Μια ομάδα νέων μαθαίνει αφιλοκερδώς στον κόσμο την αστρονομία

Του Δημήτρη Στρατή

Έντονα αστρονομικά φαινόμενα παρατηρήθηκαν και φέτος στην Κύπρο μέσα στον Αύγουστο. Για πολλούς ωστόσο ο μαγικός κόσμος των άστρων παραμένει άγνωστος. Ιδιαίτερα όσοι ζουν “εγκλωβισμένοι” στις μεγάλες πόλεις, με έντονο φωτισμό, αδυνατούν να απολαύσουν τα διάφορα φαινόμενα που παρατηρούνται στον ουρανό καθώς απαιτείται όσο το δυνατό λιγότερος φωτισμός. H “X” μίλησε με τον Βασίλη Βασιλείου, μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της Ένωσης Φυσικών, για τις δράσεις μιας ομάδας νέων με την ονομασία HouseofScience – Σπίτι της επιστήμης, που ασχολείται με την παρατήρηση των άστρων.

Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε στη Λεμεσό πριν από ένα χρόνο. Πέραν των παρατηρήσεων η ομάδα παραχωρεί αφιλοκερδώς σειρές μαθημάτων για όσους ενδιαφέρονται. Σκοπός ήταν να αποκτήσει η πόλη μια ομάδα από ερασιτέχνες αστρονόμους που θα καταγράφουν τα αστρονομικά φαινόμενα δημιουργώντας παράλληλα και κάποιες εκδηλώσεις. Τελευταία εκδήλωση στην οποία συμμετείχε η ομάδα έλαβε χώρα στο Άρσος, όπου οι παρευρισκόμενοι είχαν την τύχη να απολαύσουν το φαινόμενο των “Περσείδων”.

Διάφορες εκδηλώσεις για παρατηρήσεις των άστρων

Σε συνεργασία με τον δήμο Λεμεσού, πραγματοποιούνται εκδηλώσεις όπου γίνονται ομιλίες σχετικές με την αστρονομίας. Στην τελευταία εκδήλωση που έγινε την μέρα του Κατακλυσμού, υπήρξαν ομιλίες από Πανεπιστήμια.

Ένα από τα αστρονομικά φαινόμενα που καταγράφηκαν μέχρι στιγμής ήταν “η διάβαση του Ερμή μπροστά από τον ήλιο”.

Οι ομιλίες που γίνονται περιλαμβάνουν ζητήματα όπως η γνωριμία του κοινού μετ τους διάφορους αστερισμούς, πως η σελήνη επηρεάζει τη γη, για τους πλανήτες και γενικά αστρονομικά φαινόμενα.

Σκοπός της ομάδας των νέων είναι να συγκεντρωθεί κόσμος που ενδιαφέρεται για τα φαινόμενα, είτε επαγγελματικά ως φυσικοί και αστροφυσικοί, είτε ερασιτεχνικά. Στην ομάδα υπάρχουν και άτομα που ασχολούνται με το αντικείμενο από απλό ενδιαφέρον για το σύμπαν και τα αστρονομικά φαινόμενα.

Δωρεάν μαθήματα αστροφυσικής

Το HouseofScience παραδίδει δωρεάν προς το κοινό, μαθήματα αστροφυσικής στα οποία μπορούν αν συμμετέχουν όλες οι ηλικίες. Φέτος όπως μας ενημερώνει ο Βασίλης Βασιλείου, θα γίνει ακόμα μια σειρά μαθημάτων. Η ομάδα διατηρεί χώρο στη Λεμεσό στον οποίο διατίθενται τηλεσκόπια και άλλος αστρονομικός εξοπλισμός.

Με αρκετή προσπάθεια έγινε φέτος κατορθωτό, μέσω της Ένωσης Φυσικών Κύπρου, να σταλεί μια επιστολή στον Υπουργό Παιδείας, Κώστα Καδή, ώστε να χρηματοδοτηθεί μια αποστολή από τρεις μαθητές να συμμετέχουν στην παγκόσμια Ολυμπιάδα Αστρονομίας. Όπως πληροφορούμαστε τον Σεπτέμβρη η Ένωση Φυσικών ενδέχεται να διοργανώσει την Παγκόσμια Ολυμπιάδα Αστρονομίας στην Κύπρο Το HouseofScience, διοργάνωσε επίσης αφιλοκερδώς μαθήματα αστρονομίας για μαθητές τρίτης και δευτέρας λυκείου.

Έλλειψη η κατάργηση του μαθήματος αστρονομίας από τα σχολεία

Σημειώνεται ότι το μάθημα της αστρονομίας έχει αφαιρεθεί από τα σχολεία. Όλη η έρευνα της φυσικής, σημειώνει ο Β. Βασιλείου έχει επικεντρωθεί πλέον στην Αστρονομία και είναι κρίμα να μην υπάρχει τουλάχιστον ένα ιδιαίτερο μάθημα στο σχολείο. Ο Υπουργός Παιδείας υποσχέθηκε ότι θα εξετάσει σοβαρά το ζήτημα σε μια προσπάθεια αρχικά να χρηματοδοτηθεί η αποστολή των μαθητών στην Παγκόσμια Ολυμπιάδα.

Η Έκλειψη της Σελήνης

Τον Αύγουστο αυτό που παρατηρήθηκε είναι μια μερική έκλειψη της Σελήνης, όπου το φεγγάρι μπαίνει στην κυρίως σκιά της γης. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια αυτού του ιδιαίτερου αστρονομικού φαινομένου, 25% του φεγγαριού θα χαθεί στην κυρίως σκιά της γης. Ουσιαστικά κατά τη διάρκεια αυτού του φαινομένου η σελήνη, η γη και ο ήλιος είναι στο ίδιο επίπεδο και την ίδια ευθεία. Η βασική αιτία που δεν έχουμε συνεχώς εκλείψεις, είναι ότι το φεγγάρι κινείται γύρω από τη γη σε διαφορετικό επίπεδο απ’ ότι η γη με τον ήλιο. Όταν λοιπόν έλθουν στο ίδιο επίπεδο και στην ίδια ευθεία γίνονται οι εκλείψεις οι οποίες παρατηρούνται πάντα όταν υπάρχει πανσέληνος.

Το αντίθετο φαινόμενο της έκλειψης της σελήνης είναι η έκλειψη του ηλίου, όπου η σελήνη μπαίνει μπροστά του και τον καλύπτει. Όταν υπάρχει έκλειψη σελήνης ακολουθεί μια έκλειψη ηλίου η οποία αναμενόταν να πραγματοποιηθεί σήμερα (21 Αυγούστου) στην Αμερική. Σημειώνεται ότι η έκλειψη της σελήνης φαίνεται από όλα τα σημεία της γης το βράδυ, ενώ η έκλειψη ηλίου παρατηρείται μόνο από ένα κομμάτι της γης επειδή η σκιά της σελήνης είναι πολύ μικρή πάνω στη γη. Από τις εκλείψεις του ηλίου υπάρχουν αρκετά ζητήματα που οι επιστήμονες παρατηρούν, όπως για παράδειγμα το στέμμα του ηλίου ενώ γίνονται και διάφορες άλλες μετρήσεις.

Περσείδες η «βροχή των αστέρων»

Το HouseofSciense συμμετείχε σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Κέντρο Νεότητας του Άρσους, για παρατήρηση του φαινόμενου των Περσείδων το Σάββατο 12 Αυγούστου όπου αναμενόταν η κορύφωση του.

Οι Περσείδες είναι η λαμπρότερη βροχή αστέρων. Στην πραγματικότητα είναι σωματίδια σκόνης, κατάλοιπα από την τεράστια ουρά του κομήτη Swift-Τuttle, που δεν είναι μεγαλύτερα από ένα κόκκο άμμου. Τα σωματίδια μπαίνοντας στην ατμόσφαιρα, καίγονται λόγω τριβής και δίνουν αυτή την εκπληκτική λάμψη. Κάθε καλοκαίρι η τροχιά της γης διασταυρώνεται με την ουρά του κομήτη και προκαλεί το φαινόμενο.

Η «βροχή των αστέρων» είναι ένα από τα φαντασμαγορικά αστρονομικά φαινόμενα, που μπορεί να παρακολουθήσει ο οποιοσδήποτε αφού δεν χρειάζεται κάποιο ιδιαίτερο εξοπλισμό. Αρκεί ένας ανοικτός χώρος σε ένα σκοτεινό ουρανό και ίσως μια αναπαυτική καρέκλα για να κοιτάμε τον ουρανό. Ο σκοτεινός ουρανός του Άρσους σε συνδυασμό με τον ανοικτό χώρο που προσφέρει το προαύλιο του σχολείου, αποτελούν την ιδανική τοποθεσία για του λάτρες των αστεριών. Για να είναι παρατηρήσιμο το φαινόμενο πρέπει να μην υπάρχει ιδιαίτερος φωτισμός και να είναι όσο το δυνατό πιο χαμηλός ο φωτισμός του φεγγαριού.

Οι Περσείδες ξεκινούν από τα μέσα του Ιουλίου μέχρι και διαρκούν μέχρι το τέλος του Αυγούστου. Ορισμένες χρονιές το φαινόμενο είναι πιο έντονο, για παράδειγμα το 1993 παρατηρήθηκαν 300 φαινόμενα την ώρα. Φέτος παρατηρήθηκαν περίπου 150 φαινόμενα την ώρα.

Άτομα που ενδιαφέρονται για την ενασχόληση με την αστρονομία και γενικά με την παρατήρηση των άστρων μπορούν να επικοινωνήσουν με το HouseofScience στην σελίδα του στο διαδίκτυο.