Ένας στους δέκα με νεφρική ανεπάρκεια και δεν το γνωρίζει…

•Προχωρά το πρόγραμμα «χιαστί μεταμοσχεύσεις». Τρία ζεύγη Κυπρίων στη βάση δεδομένων του Ισραήλ. Αξιολογούνται άλλα έξι ζευγάρια

•Η Παγκύπρια Οργάνωση Νεφροπαθών καλεί το κοινό σε μια συμβολική κίνηση: πίνοντας ένα ποτήρι νερό και προσφέροντας άλλο ένα σε κάποιον άλλο…

Ογδόντα χιλιάδες Κύπριοι εκτιμάται ότι πάσχουν από κάποιας μορφής νεφρική βλάβη και δεν το γνωρίζουν. Την ίδια ώρα πενήντα περίπου συμπατριώτες μας βρίσκονται στη λίστα περιμένοντας… νεφρό. Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται σημαντική αύξηση των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών που αγγίζει το 40%. Η μεταμόσχευση νεφρού αποτελεί τη μόνη λύση στη νεφρική βλάβη τελικού σταδίου και είναι η μόνη ελπίδα που υπάρχει ώστε ο ασθενής να μπορεί να ατενίσει το μέλλον με αισιοδοξία.

Tης Μαρίνας Κουμάστα

Η νεφρική νόσος καλπάζει και λαμβάνει χαρακτήρα επιδημίας ανά το παγκόσμιο. Η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση. Μάλιστα, στη χώρα μας έχουν εντοπιστεί νεφροπάθειες που είναι κληρονομικές και ταλαιπωρούν δεκάδες οικογένειες. Ο εντοπισμός, όμως, του «ενόχου» που τις προκαλεί έχει επιτύχει την έγκαιρη διάγνωση, συνεπώς και την καλύτερη έκβαση της θεραπείας. Το γεγονός ότι οι νεφροπάθειες δίνουν σημάδια κυρίως όταν η βλάβη του νεφρού βρίσκεται στο τελικό στάδιο ανησυχεί τους επιστήμονες, οι οποίοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και προτρέπουν τους πολίτες να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην πρόληψη: Στην καλή ρύθμιση του σακχάρου, της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης. Συστήνουν επίσης προσοχή στη λήψη αντιφλεγμονωδών μη στεροειδών φαρμάκων.

Από το 2006, η δεύτερη Πέμπτη κάθε Μαρτίου καθορίστηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού. Η πρωτοβουλία ανήκει στη Διεθνή Εταιρεία Νεφρολογίας και τη Διεθνή Ένωση Νεφρολογικών Ιδρυμάτων, για να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τη χρόνια νεφροπάθεια. Τα νεφρά είναι ζωτικής σημασίας όργανα για την υγεία του ανθρώπου, καθώς κάθε μέρα φιλτράρουν περίπου 200 λίτρα αίματος για να αποβάλουν περίπου 2 λίτρα από άχρηστες ουσίες και περιττό νερό. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έχει υπολογίσει ότι ένας στους δέκα ανθρώπους πάσχει από κάποιας μορφής νεφρική βλάβη, ενώ 36 εκατομμύρια άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους τα επόμενα δέκα χρόνια. Η έγκαιρη διάγνωση και η πρόληψη μπορούν να μειώσουν τους θανάτους κατά 2% ετησίως.

Η σημασία της υγείας των νεφρών των γυναικών

Φέτος, όπως αναφέρει στη «Χ» ο πρόεδρος της Παγκύπριας Οργάνωσης Νεφροπαθών, Ανδρέας Μιχαήλ, η Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού συνέπεσε την ίδια ημέρα με την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, αναδεικνύοντας τη σημασία της υγείας των νεφρών των γυναικών. Η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας, επηρεάζει περίπου 195 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως. Ορισμένες ασθένειες που προσβάλλουν και το νεφρό, όπως ο ερυθηματώδης λύκος, πλήττουν συνήθως περισσότερες γυναίκες. Η ΧΝΝ επίσης θεωρείται παράγοντας που μπορεί να περιπλέξει την εξέλιξη της εγκυμοσύνης, αλλά και αιτία μειωμένης γονιμότητας. Η εγκυμοσύνη σε γυναίκες που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο ΧΝΝ αποτελεί μια πρόκληση, με υψηλά ποσοστά υπερτασικών διαταραχών και πρόωρων γεννήσεων. Οι δράσεις ενημέρωσης του Συνδέσμου της Παγκύπριας Οργάνωσης Νεφροπαθών, σύμφωνα με τον κ. Μιχαήλ, έχουν ως στόχο την ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση για την πρόληψη και την καλύτερη φροντίδα των νεφρών, ειδικά στις ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως είναι τα άτομα που πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη, δύο από τις κυριότερες αιτίες εμφάνισης Χρόνιας Νεφρικής Νόσου. Επιπλέον, παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης της πάθησης είναι το κάπνισμα, η ανθυγιεινή διατροφή και η ανεπαρκής ενυδάτωση. Γι’ αυτό το λόγο, η Παγκύπρια Οργάνωση Νεφροπαθών καλεί το κοινό σε μια συμβολική κίνηση: πίνοντας ένα ποτήρι νερό κι προσφέροντας άλλο ένα σε κάποιον άλλο.

Χιλιάδες πεθαίνουν περιμένοντας για νεφρό…

Ο κ. Μιχαήλ αναφέρεται στα σοκαριστικά δεδομένα που καταγράφουν τους θανάτους ακόμη και νέων ανθρώπων λόγω έλλειψης μοσχευμάτων νεφρού. Χιλιάδες πάσχοντες από Χρόνια Νεφρική Νόσο τελικού σταδίου, όπως σημειώνει, πεθαίνουν κάθε χρόνο παγκόσμια, πριν υποβληθούν σε μεταμόσχευση, λόγω έλλειψης μοσχευμάτων νεφρού. Την ίδια στιγμή, δεκάδες χιλιάδες μοσχεύματα νεφρού χάνονται μαζί με αποθανόντες συνανθρώπους μας, πιθανούς δότες, ίσως γιατί δεν γνώριζαν πως μπορούσαν να προσφέρουν ζωή και μετά θάνατον. «Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο και στη χώρα μας, καθώς ακόμα και σήμερα η Κύπρος βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη, όσον αφορά τη δωρεά οργάνων από μη ζώντες δότες», επισημαίνει και υποδεικνύει ότι «η δωρεά νεφρού είναι η ύψιστη μορφή εθελοντικής προσφοράς και αλτρουισμού». Δυστυχώς, λέει, λόγω της έλλειψης δωρητών νεφρών, ένα μικρό μόνο ποσοστό των ανθρώπων με τελικό στάδιο ΧΝΝ -από τη λίστα του Εθνικού Μητρώου Δυνητικών Δοτών Οργάνων & Ιστών- υποβάλλονται σε μεταμόσχευση. Ένα μάλιστα σημαντικό ποσοστό από αυτούς πεθαίνουν, περιμένοντας να μεταμοσχευθούν! Η χώρα μας ακόμα και σήμερα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη, όσον αφορά τη δωρεά οργάνων από μη ζώντες δότες, παρά τον ικανοποιητικό αριθμό μεταμοσχεύσεων από ζωντανούς δότες.

19 μεταμοσχεύσεις νεφρού το 2017

Ο διευθυντής της Μεταμοσχευτικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, Βασίλης Χατζηαναστασίου, αναφέρεται στις μεταμοσχεύσεις νεφρού που κατά το 2017 διενεργήθηκαν στην Κλινική. Σημειώνει συγκεκριμένα ότι σε ένα χρόνο έγιναν 19 μεταμοσχεύσεις -οι εννέα από ζώντες δότες και οι υπόλοιπες δέκα από μετά θάνατον δότες. Τονίζοντας ο γιατρός τη σημασία της δωρεάς οργάνων είπε πως αυτή τη στιγμή στη λίστα για νεφρό περιμένουν πενήντα συμπατριώτες μας. Αντιλαμβάνεστε, λέει, πόσο δύσκολο είναι γι’ αυτούς τους ανθρώπους…

Σε εφαρμογή το πρόγραμμα «χιαστί μεταμοσχεύσεις»

Η προσπάθεια σε ό,τι αφορά την εξεύρεση μοσχευμάτων και δη νεφρών, σύμφωνα με τον δρ Χατζηαναστασίου, επεκτάθηκε με το πρόγραμμα «χιαστί μεταμοσχεύσεις» ύστερα και από την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ Κύπρου – Ισραήλ. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα, όπως εξηγεί ο γιατρός, είναι άτομα τα οποία χρήζουν μεταμόσχευσης (πιθανοί λήπτες) και οι πιθανοί ζώντες δότες τους που επιθυμούν να δωρίσουν τον ένα τους νεφρό στον οικείο τους (τον συγκεκριμένο λήπτη), αλλά δεν μπορούν να το πράξουν είτε λόγω ασύμβατης ομάδας αίματος (ABO Incompatibility) ή ασύμβατων ιστοσυμβατοτήτων (HLA Incompatibility). Με πολύ απλά λόγια, το πρόγραμμα επιδιώκει να διευκολύνει υποψήφια ζευγάρια δότη-λήπτη που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ιστοσυμβατότητας να κάνουν «ανταλλαγή» μεταξύ τους. «Έτσι, δύο ή περισσότερα ζευγάρια θα μπορέσουν να επωφεληθούν από απλές μεταμοσχεύσεις νεφρού από ζώντες δότες», επισημαίνει ο μεταμοσχευτής εκτιμώντας ότι εντός του 2017 «θα έχουμε την πρώτη διακρατική μεταμόσχευση νεφρού». Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα ζευγάρια δεν θα χρειαστεί να «ξενιτευτούν» για τη χειρουργική επέμβαση. Οι επεμβάσεις, όπως αναφέρει ο δρ Χατζηαναστασίου, θα γίνονται ταυτόχρονα στις δύο χώρες «και τα μόνα που θα “ταξιδέψουν” θα είναι τα όργανα». Σύμφωνα με τον δρ Χατζηαναστασίου έχουν καταχωρηθεί τα δεδομένα τριών ζευγαριών Κυπρίων στη βάση δεδομένων του Ισραήλ «και αναμένουμε απαντήσεις». Άλλα έξι ζευγάρια βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης, είπε.

Συμφέρουν και οικονομικά…

Η δωρεά οργάνων πέρα από τα οφέλη προς τον ασθενή αποτελεί την οικονομικά πιο αποτελεσματική μέθοδο. Ο δρ Χατζηαναστασίου επικαλούμενος στοιχεία από τη Μεγάλη Βρετανία εξηγεί πως «η κάθε μεταμόσχευση νεφρού εξοικονομεί τουλάχιστον €30.000 το χρόνο (έναντι μεθόδων κάθαρσης όπως η περιτονιακή και η αιμοκάθαρση) από το δεύτερο χρόνο και μετά». Σύμφωνα με τα διεθνή στατιστικά δεδομένα, πρόσθεσε, ο μέσος όρος επιβίωσης μοσχευμάτων είναι περίπου τα 9 χρόνια για μεταμοσχεύσεις από μεταθανάτιους δότες και τα 16 χρόνια για ζώντες δότες -περίπου 75% των μεταμοσχεύσεων νεφρού στην Κύπρο είναι από ζώντες δότες. Συνεπώς, εξήγησε, «κατά μέσο όρο η κάθε μεταμόσχευση νεφρού εξοικονομεί από το κράτος (0.75 x 15+0.25 x 8) x 30.000 = 397.500 ευρώ στη διάρκεια ζωής του κάθε μοσχεύματος».