«Εγγυήσεων το ανάγνωσμα»

Του Δρος Ιωάννη Σ. Χριστοδούλου*

Και να που έφθασε ο καιρός να ειπωθούν τα πράγματα με το όνομά τους! Η Τουρκία αξιώνει τη διαρκή εγγυοδοτική της κατίσχυση στην Κύπρο και την παραμονή των στρατευμάτων της, γιατί δεν είναι σίγουρη αν το «λυμένο» κυπριακό πρόβλημα θα πάψει να είναι πρόβλημα. Κι αν δεν λειτουργήσει, λέει η Τουρκία, το ομόσπονδο κράτος; Αυτό είναι το μείζον, που επικαλούνται, και επιμένουν στη θέση τους για το καθεστώς που επέτρεψε την εισβολή και διαιωνίζει την κατοχή. Αν, λοιπόν, στο όνομα της λύσης, όλα τα μέρη συναινέσουν σε μια παράταση του ισχύοντος status quo, τότε η Τουρκία θα έχει καταγάγει μια περιφανή ιστορική νίκη. Θα έχει αποσπάσει την ομολογία ακόμα και της Κυπριακής Δημοκρατίας ότι ορθά εγγυήθηκε με την εισβολή και την κατοχή την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων. Κι αφού ορθά το έκανε, θα συνεχίσει να το κάνει!

Η επίσημη θέση της τουρκοκυπριακής πλευράς, εν προκειμένω, ποια είναι; Διά στόματος Μ. Ακιντζί, ένα μεταβατικό στάδιο για τις εγγυήσεις διάρκειας δεκαπέντε χρόνων με επαναξιολόγηση στο τέλος! Αυτό σημαίνει ότι επί δεκαπέντε χρόνια, δηλαδή καθημερινά στο εγγύς και απώτερο μέλλον, η βιωσιμότητα της υπόστασης του ομόσπονδου κράτους θα κρίνεται από την τουρκική επιτροπεία. Υπάρχουν τέσσερις αναγνώσεις της εν λόγω δυνητικής συνθήκης. Η πρώτη είναι της Τουρκίας, η οποία, αν μια λύση περιέχει εγγυήσεις και στρατό τουρκικό, θα είναι, για τα επόμενα 15 χρόνια, η απόλυτη κυρίαρχος στην Κύπρο και την ευρύτερη Μεσόγειο. Θα έχει αναγνωριστεί ως η πανίσχυρη δικαιοδοτική δύναμη στην περιοχή και την αυθεντία της θα επικαλείται κάθε φορά που θα παραβιάζει την κυριαρχία είτε της ομόσπονδης Κύπρου είτε οποιουδήποτε άλλου γειτονικού της κράτους. Ηδη, άλλωστε, το κάνει στη Συρία και το Ιράκ.

Υπάρχει και δεύτερη ανάγνωση για την οιονεί αναγκαιότητα της διαιώνισης του καθεστώτος των εγγυήσεων: των Τουρκοκυπρίων. Αν οι Τουρκοκύπριοι ανησυχούν για την ασφάλειά τους, και φοβούνται μάλιστα τους Ελληνοκύπριους, τότε δικαίως θέλουν να συνεχίσει η Τουρκία να τους προστατεύει. Οφείλω, όμως, να ρωτήσω. Πώς ακριβώς φαντάζονται το επεμβατικό δικαίωμα της Τουρκίας; Σε ποιες περιπτώσεις θα το επικαλούνται; Ετσι προτίθενται να εκκινήσουν το συνεταιρισμό με τους Ελληνοκύπριους σε μια ομόσπονδη πατρίδα; Με τη διαρκή αμφιβολία για την εμπιστοσύνη που μπορούν να τους έχουν; Δεν νομίζω ότι αυτός είναι ο καλύτερος οιωνός για να αρχίσει μια τέτοια συνύπαρξη.

Υπάρχει και τρίτη, δυνητική ανάγνωση των εγγυήσεων: των Ελληνοκυπρίων. Με ποιο σκεπτικό οι Ελληνοκύπριοι θα δεχθούν να μπουν στη θέση τού διαρκώς κρινομένου για τις προθέσεις του μέρους; Εχουν λόγο να αισθάνονται ένοχοι εκ των προτέρων; Χρειάζεται να εξιλεωθούν πρώτα, για να τους κατακυρωθεί το δικαίωμα της ελευθερίας σε μια, υποτίθεται, ελεύθερη και επανενωμένη Κύπρο; Θα έχει ενδιαφέρον αν αποδειχθεί ότι η ελληνοκυπριακή κοινότητα βαρύνεται από τέτοιες ενοχές. Θα είναι λόγος για να συναινέσει στις τουρκικές εγγυήσεις, αλλά όχι λόγος για να αισθάνεται ελεύθερη στον τόπο της.

Βέβαια, η τέταρτη ανάγνωση για τις εγγυήσεις θα κρίνει, τελικά, το τι θα γίνει: η ανάγνωση της Ελλάδας. Σ’ αυτή θα αφιερώσω προσεχώς ένα άρθρο. Προκαταρκτικά, όμως, λέω το εξής. Κανένας από τους τρεις προηγούμενους μπορεί να υποχρεώσει την Ελλάδα να συνεχίσει να εγγυάται την ασφάλεια της Κύπρου. Χωρίς την εγγύηση της Ελλάδας, όμως, δεν νομιμοποιείται η εγγύηση της Τουρκίας…

*Δρ Φιλοσοφίας