Του Τουμάζου Τσιελεπή*
Η διαπραγματευτική διαδικασία στο Κυπριακό βρίσκεται σε κομβικό σημείο. Εντός των ημερών αρχίζουν οι εντατικές συνομιλίες σε επίπεδο ηγετών, ενώ πολλά θα εξαρτηθούν από το εκλογικό αποτέλεσμα στην Τουρκία.
Το κεφάλαιο που θα δεσπόζει στις εντατικές διαπραγματεύσεις είναι το περιουσιακό. Τα κεφάλαια της Διακυβέρνησης και Διαμοιρασμού Εξουσιών, της Οικονομίας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης λογικά δεν θα συναντήσουν αξεπέραστες δυσκολίες, νοουμένου βέβαια ότι καμιά πλευρά δεν θα υπαναχωρήσει από τις προηγούμενες συγκλίσεις. Αν επιτευχθεί παρόμοια πρόοδος στο Περιουσιακό, τότε μπαίνουμε σε αυτό που η τουρκοκυπριακή πλευρά αποκαλεί «τελικό στάδιο»: Θα συζητηθεί το Εδαφικό, αυτή τη φορά με χάρτες και αριθμούς, και ακολουθεί το κεφάλαιο της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων.
Δύο είναι τα ανεπίλυτα βασικά ζητήματα του Περιουσιακού: Πρώτο, η δημόσια τουλάχιστον εμμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς σε εγγυημένες πλειοψηφίες πληθυσμού και περιουσιών. Δεύτερο, ποιος έχει τον πρώτο λόγο στην επιλογή θεραπείας: Ο ιδιοκτήτης, όπως ορθώς επιμένει η ελληνοκυπριακή πλευρά ή ο χρήστης, όπως κακώς επιμένει η τουρκοκυπριακή πλευρά;
Αναφορικά με τις εγγυημένες πλειοψηφίες, η τουρκοκυπριακή πλευρά πάντα προέβαλλε το επιχείρημα ότι αυτές περιλαμβάνονταν στις Ιδέες Γκάλι, οι οποίες υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο Ασφαλείας με το ψήφισμα 750. Με τη σειρά μας, πάντα υπενθυμίζαμε ότι στην τελική μορφή της Δέσμης Ιδεών, η οποία υιοθετήθηκε με το ψήφισμα 774 του Συμβουλίου Ασφαλείας, δεν περιλαμβάνονταν εγγυημένες πλειοψηφίες.
Τελικά επιτεύχθηκε σύγκλιση Χριστόφια – Ταλάτ ότι δεν θα υπάρχουν περιορισμοί στην ελεύθερη εγκατάσταση και απόκτηση περιουσίας αλλά απλώς οροφή στην άσκηση πολιτικών δικαιωμάτων σε εδαφική βάση. Δηλαδή, αν οι Ελληνοκύπριοι που θα επιλέξουν να ζουν υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση υπερβούν ένα λογικό ποσοστό που θα συμφωνηθεί, όσοι το υπερβαίνουν θα ασκούν τα πολιτικά τους δικαιώματα σε κοινοτική βάση και με αυτό τον τρόπο θα διασφαλίζεται η τουρκοκυπριακή πολιτική πλειοψηφία.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αρχικά θα σχηματιστεί ευρεία πληθυσμιακή πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων στη δική τους συνιστώσα πολιτεία. Χωρίς ουσιαστικές εδαφικές προσαρμογές είναι αδύνατο να επιτευχθεί λύση. Με δεδομένο, λοιπόν, ότι η πλειοψηφία των προσφύγων θα επιστρέψει υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση, ακόμα και στην απίθανη περίπτωση που επιλέξουν όλοι οι υπόλοιποι να επιστρέψουν υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση, οι Τουρκοκύπριοι θα είναι τουλάχιστον υπερδιπλάσιοι στην υπό τη διοίκησή τους περιοχή.
Κάτι παρόμοιο θα ισχύει για τις περιουσίες Ελληνοκυπρίων στην τουρκοκυπριακή συνιστώσα πολιτεία. Αν ευσταθεί η εκτίμηση ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων θα επιλέξει ανταλλαγή, σε περίπτωση που αυτή γινόταν αποκλειστικά με ελληνοκυπριακές περιουσίες οι Τουρκοκύπριοι θα είχαν σχεδόν το 60% της γης στην υπό τη διοίκησή τους περιοχή. Ομως, το ποσοστό θα είναι λιγότερο στο βαθμό που οι ιδιοκτήτες θα επιλέξουν αποκατάσταση και θα πληρούν τα σχετικά κριτήρια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι χρήστες που επιλέγουν ανταλλαγή θα πρέπει να πάρουν εναλλακτική περιουσία. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη ότι σύμφωνα με δημοσκοπήσεις μόλις 20% των Ελληνοκυπρίων επιλέγει αποκατάσταση, είναι φανερό ότι το 60% σε τελευταία ανάλυση μάλλον θα διαφοροποιηθεί προς τα πάνω.
Αφού, λοιπόν, όλα συνηγορούν ότι μετά την ολοκλήρωση των μαζικών μετακινήσεων θα σχηματιστεί ευρεία πλειοψηφία πληθυσμού και περιουσιών, πώς είναι δυνατό αυτό να ανατραπεί στη συνέχεια με την ατομική άσκηση του δικαιώματος και απόκτησης περιουσίας; Αλλά και να ανατραπεί σε βάθος χρόνου, υπάρχει η πολιτική εγγυημένη πλειοψηφία.
Οσον αφορά το δεύτερο αγκάθι, ποιος έχει τον πρώτο λόγο, είναι φανερό ότι η κάθε πλευρά θα εμμένει στη θέση της και το ΕΔΑΔ με την περιβόητη απόφαση Δημόπουλος ενισχύει, δυστυχώς, την τουρκοκυπριακή θέση. Συνεπώς, το βάρος πρέπει να δοθεί στα κριτήρια αποκατάστασης.
Συμπερασματικά, αν εγκαταλειφθούν τα περί εγγυημένων πλειοψηφιών και προτεραιότητας του χρήστη, θα μπορέσει να προχωρήσει το Περιουσιακό. Τότε είναι που θα τεθεί η Τουρκία ενώπιον των ευθυνών της στα μείζονα θέματα του Εδαφικού, της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων. Αν, όμως, η τουρκοκυπριακή πλευρά υπαναχωρήσει από την προαναφερθείσα σύγκλιση και εμμένει σε εγγυημένες πλειοψηφίες και προτεραιότητα του χρήστη, ο κίνδυνος κατάρρευσης της διαπραγματευτικής διαδικασίας θα είναι υπαρκτός.
* Μέλος της Γραμματείας της Κ.Ε. ΑΚΕΛ
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy