Ergenc Korkmazel: Άνθρωπος του κόσμου, αλλά κυρίως ένας γνήσιος Κυπραίος

Μετά από πολλές ακούσιες και εκούσιες μεταναστεύσεις και περιπλανήσεις κατέληξε στην Πάφο όπου με την καλλιτεχνική και κοινωνική του δράση αποτελεί παράδειγμα της θέλησης και ικανότητας για επανένωση του τόπου μας

Του Χρήστου Χαραλάμπους

Κάθε φορά που συναντώ κάποιους Τουρκοκύπριους, και με ένα καφέ ή ένα κρασί αφήνουμε τις σκέψεις και τις προσδοκίες μας να απλωθούν και να γίνουν αντικείμενο προβληματισμού αλλά και δράσεων για το καλό του τόπου μας αλλά και για μας τους ίδιους, αβίαστα έρχονται στη σκέψη μου εικόνες και μνήμες από παλιές καλές εποχές… Τότε που ο Οσμάνης, ο Στέλιος, ο Μουχαρέμης, ο Γιώρκος… σχολνούσαν από τη δουλειά και πριν γυρίσουν στο σπίτι, πιστοί στο ραντεβού τους, πέζευαν στον καφενέ του χωριού για τάβλι με έπαθλο ένα πακέτο Lucky Dream και κουβεντιάζοντας για τις γυναίκες τους, την Ελένη, τη Φατμά, τη Ζεχρά, την Παραδείσα… που σηκώνουνταν χαράματα για να σμίξουν το γάλα και με τη σειρά να φτιάξουν τα χαλλούμια και τα τυριά τους…

 

Αυτές και πολλές άλλες νοσταλγικές εικόνες ξετυλίχτηκαν όταν βρέθηκα στον Μούτταλο για να συναντήσω τον Ερκέντς Κορκμαζέλ, έναν άνθρωπο που, όσο πιο πολύ κάθεσαι και κουβεντιάζεις μαζί του, τόσο πιο όμορφα και δημιουργικά αισθάνεσαι. Είναι ένας πολυταξιδεμένος και με πολλές εμπειρίες άνθρωπος και καλλιτέχνης του κόσμου, αλλά πάνω απ’ όλα είναι ένας γνήσιος Κυπραίος που, όπως όλοι μας, βίωσε κι αυτός τα αρνητικά του ξεριζωμού, της διχόνοιας και της καχυποψίας που δημιούργησαν κάποιοι στον τόπο και στο λαό μας. Βιώματα όμως, που ενδυνάμωσαν την ανάγκη και τη θέληση για επανένωση, συνεργασία και ευημερία της κοινής μας πατρίδας.

Οι ρίζες του Ερκέντς είναι από την Πάφο, τρίτη και τέταρτη γενιά… Οι πρόγονοί του, όπως μου λέει, καθώς φέρνει στο τραπέζι ένα μπουκάλι κρασί κι ένα πιατάκι με τρεμίθια για το καλωσόρισμα, έχουν την καταγωγή τους στους Λουζινιανούς, αλλά «λόγω της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έπρεπε ν’ αλλάξουμε πίστη…»

Ο ίδιος γεννήθηκε στη Σταυροκόννου και στα δυόμισί του χρόνια, το 1975, «αναγκαστήκαμε να μετακομίσουμε στη Λύση κι αυτό πείραξε πολύ τους γονείς μου όπως κι εμένα… αυτή η αλλαγή των εικόνων… από το χωριό μας που ήταν ορεινό βρεθήκαμε από τη μια μέρα στην άλλη σε μια πεδινή περιοχή… έκτοτε αποθηκεύω εικόνες και ιστορίες στο μυαλό μου, είτε περιέχουν πόνο είτε χαρά…»

Κάποια στιγμή, όπως και πολλοί άλλοι συμπατριώτες μας, η οικογένεια Κορκμαζέλ μετανάστευσε στην Αγγλία, όμως στο μυαλό και την ψυχή του Ερκέντς ήταν βαθιά ριζωμένες και τον ακολουθούσαν παντού οι εικόνες, οι μυρωδιές και η θετική ενέργεια της Πάφου. Κι επειδή το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον, πριν από 15 χρόνια ο Ερκέντς επέστρεψε στην Κύπρο σαν τουρίστας και βέβαια πήγε στην Πάφο. «Ήρθα με μια διαφορετική εικόνα από την Αγγλία… εκεί ήμασταν θύματα, αλλά όταν έζησα λίγες μέρες είδα την πραγματικότητα, άρχισα να καταλαβαίνω πολλά πράγματα… έβλεπα θύματα κι εδώ…»

Στην αρχή, όπως μου εξηγεί, κάτι η απομόνωση των 30 χρόνων και η διακοπή επικοινωνίας, κάτι ο τρόπος προσέγγισης των ανθρώπων, όλα αυτά τον δυσκόλεψαν να εγκλιματιστεί στη νέα ατμόσφαιρα και τις συνθήκες της Κύπρου. Σιγά, σιγά, όμως, άρχισε να κάνει φίλους και να κοινωνικοποιείται μέσα στον υπόλοιπο πληθυσμό της Πάφου και γενικότερα της Κύπρου.

«Ξέρεις… μεταξύ μας έχουμε πολλά κοινά Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι», μου λέει καθώς ανανεώνει το κρασί στο ποτήρι και το σηκώνει σαν μια κίνηση επιβεβαίωσης αυτών που λέει και αισθάνεται. Αρχικός σκοπός του δεν ήταν να μείνει στην Κύπρο, αλλά «να πάρω τα αρώματα της Πάφου και να εγκατασταθώ στη Νέα Ζηλανδία… Αναθεώρησα όμως… ό,τι αναζητούσα το βρήκα εδώ… καλύτερη ποιότητα οξυγόνου, νερού, καλύτερες φιλίες, καλύτερες αναμνήσεις… Κι έτσι αποφάσισα να μείνω για πάντα στον τόπο μας. Να φέρνω τα αρώματα των ταξιδιών μου εδώ, στο σπίτι μου, στη φωλιά μου και ξέρω ότι θα πεθάνω εδώ στην Πάφο…»

Ο γάμος με τη Νεοφύτα που έδωσε άλλη γεύση στη ζωή

«Πριν από 100 χρόνια και η γιαγιά μου παντρεύτηκε χριστιανό και τα κατάφεραν»

Με το ανοικτό και ελεύθερο πνεύμα του και απαλλαγμένος από θρησκευτικές και άλλες ιδεοληψίες (στοιχεία που, ευτυχώς, χαρακτηρίζουν γενικότερα τη νέα γενιά των Κυπρίων), ο Ερκέντς, δεν θα μπορούσε να είχε οποιουσδήποτε δισταγμούς ή αναστολές και στις επιλογές που αφορούν την πολύ προσωπική του ζωή. Έτσι, η γνωριμία του, πριν από τέσσερα χρόνια, με την Ελληνοκύπρια καθηγήτρια θεάτρου και συγγραφέα παιδικών βιβλίων, Νεοφύτα Πολυδώρου από την Κισσόνεργα, κατέληξε σε έναν ευτυχισμένο γάμο.

«Δεν ήταν μέσα στα σχέδια μου να παντρευτώ διότι ήμουν ένα ελεύθερο πνεύμα… ταξίδευα πολύ και η δουλειά μου μ’ έπαιρνε σε μακρινούς και επικίνδυνους τόπους, όπως ο Αμαζόνιος όπου έζησα για 6 μήνες… Με τον καιρό άλλαξα, αναθεώρησα, ήθελα να κάνω οικογένεια αφού αυτό είναι ο κύκλος της ζωής του ανθρώπου… Ο γάμος μ’ έκανε από έναν, ενικό αριθμό να είμαι τώρα πληθυντικός… νιώθω πιο πλούσιος, πιο παραγωγικός, έδωσε στη ζωή μου άλλη γεύση…. Δεν είμαι μόνος μου τώρα, ο ένας βοηθάει τον άλλο και στα σχέδια μας είναι να φέρνουμε τους ντόπιους πιο κοντά, να τους επηρεάζουμε θετικά…»

Στο γάμο ήταν καλεσμένος πολύς κόσμος από το εξωτερικό, αλλά και από τις δύο πλευρές του νησιού. Εύλογα όμως έρχεται το ερώτημα, «πώς είδε η μικρή Πάφος αυτό τον μεικτό γάμο;»

Η απάντηση που δίνεται είναι άμεση και με ένα πλατύ χαμόγελο… «Πολλοί ήταν εκείνοι που ξαφνιάστηκαν, όμως η απάντησή μου ήταν και θα είναι πάντα η σιωπή. Ο καθένας μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα, όπως θέλει και όπως νιώθει… Κι έχω να σας πω ότι πριν από περίπου 100 χρόνια, η γιαγιά μου παντρεύτηκε χριστιανό. Εγώ είμαι καρπός αυτής της αγάπης. Ζω μ’ αυτό… Φανταστείτε πριν έναν αιώνα τι αντιμετώπισαν αυτοί οι δύο άνθρωποι, αλλά τα κατάφεραν. Γιατί όχι κι εμείς, τώρα. Ένας τέτοιος γάμος δουλεύει από την ποιότητα της αληθινής και βαθιάς αγάπης που κουβαλάς. Τώρα έχουμε πιο πολλή υποστήριξη από τους γύρω μας. Έχουν να λένε ότι όταν βρεις την κατάλληλη σύζυγο, δουλειά και χώρα να εγκατασταθείς τότε είσαι στον παράδεισο… ε, εγώ τα βρήκα όλα αυτά στην Πάφο».

Φωτογράφος – εξερευνητής του κόσμου και των ανθρώπων

Το όνειρό του από μικρός ήταν να γίνει φωτογράφος. Σπούδασε Καλές Τέχνες και στην αρχή ασχολήθηκε με τη ζωγραφική. Τα τελευταία 20 χρόνια τον τράβηξε η τέχνη της φωτογραφίας, αφού όπως λέει η φωτογραφική είναι ένα καταπληκτικό εργαλείο που συνεχίζει να εξελίσσεται.

Μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει τη δουλειά του από ταξίδια και περιπλανήσεις σε όλο τον κόσμο, μέσα από έξι προσωπικές εκθέσεις αλλά και με τη συμμετοχή του σε διάφορες ομαδικές εκθέσεις που διοργανώθηκαν στο εξωτερικό, αλλά και στην Κύπρο.

«Όσο μεγαλώνεις και εξελίσσεσαι τόσο και οι ιδέες σου ωριμάζουν κι αυτό φαίνεται και στη δουλειά σου. Το βλέπεις και από το κοινό σου που συνεχώς διευρύνεται», επισημαίνει και τονίζει ότι «η φωτογραφική τέχνη είναι μια συνεχής πρόκληση που σου δίνει ταυτόχρονα και μια προσωπική ικανοποίηση. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι μπορεί να αλλάξω επάγγελμα μετά από μια πορεία είκοσι χρόνων. Είναι η ζωή και η ζήση μου».

Την καταπληκτική δουλειά του είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν όσοι, με τον ένα ή άλλον τρόπο, είχαν ανάμειξη ή παρακολούθησαν εκδηλώσεις στα πλαίσια του «Πάφος Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», αφού ένα ευρύ φάσμα των θεατρικών και άλλων εκδηλώσεων του «Πάφος 2017» φέρουν φωτογραφικά τη σφραγίδα του Ερκέντς Κορκμαζέλ.

Αυτή την περίοδο ετοιμάζεται μια έκδοση του Πανεπιστημίου του Καναδά που θα περιλαμβάνει και χαρακτηριστικά δείγματα της δουλειάς του Ερκέντς, ενώ δικό του θα είναι και το εξώφυλλο.

Σχέση χωρίς σύνορα στη ζωή και στο θάνατο

Μιλά με πολλή αγάπη για τους γειτόνους του, αλλά και για το σπίτι που μένει στον Μούτταλο, αποκαλώντας το «μικρό παλατάκι». Έχει φυτέψει πολλά δέντρα και λουλούδια, δίνοντας σε όλη τη γειτονιά μια ελκυστική και πολύ ανθρώπινη εικόνα.

«Εδώ είναι το σπίτι μου, το χωριό μου, ο τόπος μου…» λέει και βλέπεις στη ματιά του την ευτυχία που του προσφέρει ο χώρος, αλλά και οι άνθρωποι που ζουν στην ίδια γειτονιά. «Είμαστε φίλοι με όλους, τους αγαπάμε και μας αγαπούν… ακόμα και σε γείτονες που δεν μιλιούνται μεταξύ τους εγώ μιλώ σε όλους το ίδιο…. δεν έχει σημασία από πού κατάγεσαι και τι γλώσσα μιλάς… σέβομαι όλους τους γείτονες και συγχωριανούς μου, όπως κι αυτοί σέβονται εμένα και μ’ αγαπούν… με υποστηρίζουν και τους υποστηρίζω… στους γάμους και στα βαφτίσια τους πάντα προσφέρομαι και τους κάνω τις φωτογραφήσεις με πολλή χαρά».

Άνθρωπο απλό και φιλήσυχο που δεν του αρέσουν οι φωνές και οι καυγάδες, χαρακτηρίζουν οι γείτονές του τον Ερκέντς. «Είμαι άνθρωπος της ειρήνης κι αυτό κάνει τη ζωή μου ευκολότερη και δημιουργεί τις προϋποθέσεις της συνεργασίας», αναφέρει ο ίδιος επισημαίνοντας ότι «δεν έχει σημασία η ηλικία, ή με τι ασχολείται και από ποια παράταξη είναι ο καθένας… αν ζεις σε ένα υγιές περιβάλλον, σ’ ένα μικρόκοσμο που αποτελείται από το σπίτι σου και τη γειτονιά σου, τότε η ζωή σου αποκτά ποιότητα… αν καθαρίζεις το σπίτι σου πρώτα από μέσα και μετά απ’ έξω, το ίδιο θα κάνει και ο γείτονάς σου… έτσι ξεκαθαρίζονται όλα και σιγά σιγά, ποιος ξέρει, μπορεί να ξυπνήσεις μια μέρα και να έχει λυθεί και το Κυπριακό…»

Συνεπαρμένος από τα συναισθήματά του για τον κόσμο που τον περιβάλλει, για τους ανθρώπους του Μούτταλου που τους γνωρίζει όλους και συναναστρέφεται κάθε μέρα μαζί τους, εκφράζει και τη λύπη που νιώθει κάθε φορά που κάποιος φεύγει… «Οι πιο πολλοί είναι μεγάλης ηλικίας, πρόσφυγες που έμειναν εδώ κι όταν πηγαίνω στις κηδείες του, δεν μπορώ να τ’ αποφύγω και κλαίω γιατί ήμασταν σαν οικογένεια…»

Από την άλλη όμως, χαίρεται αφού «αυτή η καταπληκτική σχέση συνεχίζεται με τα παιδιά και τα εγγόνια τους, τους φίλους μου δηλαδή που με έχουν στην καρδιά τους όπως αυτοί είναι στη δική μου… Δεν υπάρχουν σύνορα στις σχέσεις μας, ούτε στη ζωή ούτε και στο θάνατο…»

Ο ξεχωριστός έρωτας που λέγεται «χέννα»

Ο Ερκέντς, εκτός από την καλλιτεχνική του ταυτότητα, έχει δημιουργήσει και ένα άλλο ξεχωριστό δικό του στίγμα στην περιοχή του Μουττάλου, που έχει να κάνει με τη χέννα, ένα φυτό το οποίο (κι από τα δικά μου παιδικά βιώματα) ήταν ανέκαθεν ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους. Στο δικό μου χωριό το έλεγαν «σιεννά» και θυμούμαι που με τα λουλούδια του οι Τουρκοκύπριες συγχωριανές μου έφτιαχναν υπέροχα χρώματα και περνούσαν στα μαλλιά και τα ρούχα τους.

Εξηγώντας μας τη δική του σχέση μ’ αυτό το φυτό, ο Ερκέντς θυμάται ότι η πρώτη φορά που άκουσε τη λέξη χέννα ήταν από τη μητέρα του παππού του, που πάντα αναφερόταν στη χέννα, ιδιαίτερα της Πάφου, και στη μυρωδιά των λουλουδιών, τα οποία έβαζαν στις ντουλάπες και στα συρτάρια για προστασία των ρούχων από το σκόρο.

Η χέννα, όμως, φαίνεται να έχει και άλλες ιδιότητες και προς τούτο ο Ερκέντς μας λέει μια ανέκδοτη ιστορία, όταν οι Κύπριοι πολεμούσαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τους Άγγλους. «Ένας στρατιώτης, 23-25 χρονών, που έκαμε φυλακή στην Κρήτη, όταν επέστρεψε στην Κύπρο αντιμετώπιζε ψυχολογικά προβλήματα κατά τη συνεύρεση με τη σύζυγό του. Τότε ήρθε στον Μούτταλο, μάζεψε τα φύλλα και τα λουλούδια της παφίτικης χέννας και έβαψε όλα τα μαλλιά του σώματός του από μαύρο σε κόκκινο χρώμα. Αμέσως οι σεξουαλικές ορμές του επανήλθαν και έκανε 7 παιδιά…»

Πριν από πέντε χρόνια φύτεψε ο ίδιος 500 φυτά χέννας και τα δώρισε σ’ όλες τις ελεύθερες, αλλά και στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου θέλοντας, όπως μας εξηγεί, να μοιράσει και να κάνει γνωστή αυτή την ξεχωριστή μυρωδιά σε όλους τους Κυπρίους.

«Στη διάρκεια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2017, στην Πάφο, έγιναν τόσες πολλές εκδηλώσεις αλλά έλειπε η αίσθηση της ευωδιάς γι’ αυτό και ξαναφύτεψα 50 δενδρύλια χέννας γύρω από το σπίτι μου για να τα επισκέπτονται κι ακόμα έρχονται επισκέπτες από τότε…» μας λέει και αποκαλύπτει ότι είναι «ερωτευμένος μ’ αυτή τη μυρωδιά… βάζω τα λουλούδια παντού ακόμη και κάτω από το μαξιλάρι μου».

Επικαλούμενος αυτό που υπάρχει στη Χιλή, όπου φυτεύουν εκτάσεις με τριανταφυλλιές και προσελκύουν πολύ τουρισμό, ο Ερκέντς εκφράζει την εκτίμηση ότι και στην Κύπρο μπορούμε να φέρουμε τέτοιου είδους τουρισμό, με την καλλιέργεια και την εκμετάλλευση της χέννας με τη μοναδική μυρωδιά.