Φρουτόκηποι και λαχανόκηποι: Καλλιεργήστε τα δικά σας νόστιμα φρούτα και λαχανικά

Του Τρύφωνα Τρύφωνος*

Μέσα από την επαφή μου με ιδιοκτήτες οικιών που πρόκειται να κατασκευάσουν τον κήπο τους, έχω συνειδητοποιήσει ότι κάθε ιδιοκτήτης θέλει πλέον να έχει στο σπίτι του ένα μικρό λαχανόκηπο ή φρουτόκηπο. Αυτή τη στάση, εμείς οι γεωπόνοι και ειδικοί τοπιοτέχνες την επαινούμε και την αγκαλιάζουμε καθότι η δημιουργία ενός λαχανόκηπου ή φρουτόκηπου μάς προσφέρει πολύ περισσότερα από φρέσκα, εύγευστα και πρωτίστως ασφαλή φρούτα και λαχανικά. Είναι ευκαιρία να ασχοληθεί ο καθένας μας με την κηπουρική, μας προσφέρει οικονομία και εξοικονόμηση, ενώ μας δίνεται και η δυνατότητα να εμπλέξουμε τα παιδιά μας και να τους μάθουμε τη σημασία της καλλιέργειας και γενικά της ενασχόλησης με τη φύση. Προτού όμως αποφασίσουμε να δημιουργήσουμε ή να ασχοληθούμε με το λαχανόκηπο ή φρουτόκηπό μας, καλό είναι να γνωρίζουμε μερικές βασικές πληροφορίες για την κατασκευή και συντήρησή του. Ποιες είναι αυτές; Πάμε να τις δούμε.

Λαχανόκηπος: Απαιτήσεις και προϋποθέσεις

Ο λαχανόκηπός μας δεν χρειάζεται ιδιαίτερο χώρο μέσα στον κήπο μας, του αρκεί μία μικρή γωνιά (μία επιφάνεια από 2 μέχρι 10m2). Εναλλακτικά, εάν δεν έχουμε κήπο, ένας λαχανόκηπος μπορεί να αναπτυχθεί σε ένα παρτέρι ή ακόμη και σε έναν ανθώνα ή γλάστρα. Ανεξαρτήτως πού θα τον αναπτύξουμε όμως, πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο λαχανόκηπός μας χρειάζεται πρωτίστως καλό επιφανειακό χώμα βάθους 30-40 εκ., ενώ ο χώρος μας πρέπει να είναι μεν προστατευμένος αλλά σε έντονα ηλιαζόμενη θέση, να μην έχουμε σκιά δηλαδή από διπλανά δέντρα ή φραχτικά. Εάν επίσης, υπάρχει η δυνατότητα, συστήνουμε όπως γύρω από το λαχανόκηπο δημιουργηθεί ένα χαμηλό φραχτικό το οποίο, όπως αναλύσαμε και την περασμένη βδομάδα, λειτουργεί σαν ένα φίλτρο το οποίο απορροφά μεγάλο ποσοστό των ρύπων της ατμόσφαιρας προτού φτάσουν στα λαχανικά μας.

Λαχανόκηπος: Ημερολόγιο φυτεύσεων

• Μέσα άνοιξης (Απρίλιος): Περίπου τον Απρίλιο, όταν η θερμοκρασία ξεπεράσει τους 15ºC, μπορούμε να φυτέψουμε στο λαχανόκηπό μας ντομάτες, πιπεριές και μελιντζάνες τα οποία θα μας δώσουν παραγωγή μετά από περίπου 2 μήνες. Επίσης, πάλι στον Απρίλιο ή αρχές Μαΐου όταν η θερμοκρασία ξεπεράσει τους 20°C, μπορούμε να φυτέψουμε στο λαχανόκηπό μας αγγουράκια, κολοκυθάκια, πεπόνια και καρπούζια. Τα αγγουράκια και τα κολοκυθάκια θα μας δώσουν παραγωγή σε περίπου 40 μέρες, ενώ τα πεπόνια και τα καρπούζια σε περίπου 2 μήνες. Επίσης, μέσα στην άνοιξη μπορούμε να φυτέψουμε και πολλά φυλλώδη λαχανικά όπως αναφέρονται πιο κάτω, αρκεί να ωριμάσουν πριν να ανεβούν πολύ ψηλά οι θερμοκρασίες (πάνω από 30°C).

• Φθινόπωρο (τέλη Σεπτεμβρίου, αρχές Οκτωβρίου): Αρχές με μέσα του φθινοπώρου, όταν πέσουν οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, μπορούμε να αρχίσουμε να φυτεύουμε μαρούλι, λαχανάκια Βρυξελλών, σέλινο, ρόκα, μαϊντανό, λάχανο (κραμπί), γογγύλι (κουλούμπρα), κουνουπίδι και μπρόκολο τα οποία θα μας δώσουν παραγωγή σε περίπου 1,5 με 2 μήνες. Επίσης, αυτή την περίοδο μπορεί να γίνει και δεύτερη παραγωγή της ντομάτας, του πιπεριού και της μελιτζάνας.

• Ιανουάριος: Τον Ιανουάριο μπορεί να γίνει η δεύτερη φυτεία των λαχανικών του πιο πάνω σημείου (μαρούλι, σέλινο, ρόκα κ.ο.κ.) αφού, όπως είπαμε, αυτά τα λαχανικά δεν αρέσκονται στις υψηλές θερμοκρασίες.

Συντήρηση λαχανόκηπου

Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε το ψεκασμό σε περιοχές δίπλα από το λαχανόκηπό μας. Επίσης, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μικρές παγίδες ώστε να προστατέψουμε τα λαχανικά μας. Τέτοιες είναι οι «παγίδες αέρος», οι οποίες συνήθως είναι κίτρινες ταινίες με κολλώδη ουσία, οι οποίες αιχμαλωτίζουν τα έντομα, καθώς και οι «παγίδες εδάφους» οι οποίες είναι ακίνδυνες χημικές ουσίες οι οποίες ελκύουν τα σαλιγκάρια και άλλα ζωύφια και τα απωθούν από το να έρθουν σε επαφή με τα λαχανικά μας. Οσον αφορά τη λίπανση του εδάφους μας, σας υπενθυμίζω την απλή συμβουλή που αναλύσαμε και στο άρθρο της Συντήρησης Κήπων: 1 κουταλιά της σούπας λίπασμα σε έναν κουβά 10L νερού, δύο φορές τη βδομάδα την άνοιξη και το φθινόπωρο, ποτίζοντάς τα κανονικά όπως τον υπόλοιπο χρόνο.

Φρουτόκηπος: Απαιτήσεις και προϋποθέσεις

Οπως και με το λαχανόκηπο, υπάρχουν μερικές βασικές πληροφορίες που πρέπει να γνωρίζουμε για τα φρουτόδεντρα στον κήπο μας. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε καλό χώμα βάθους στο χώρο που θα φυτέψουμε τα φρουτόδεντρα, ενώ αυτός ο χώρος πρέπει να είναι σε έντονα ηλιαζόμενη θέση και οπωσδήποτε να είναι προστατευμένος από ισχυρούς ανέμους. Το ποια δέντρα θα φυτέψουμε εξαρτάται κυρίως από το προσωπικό μας γούστο αφού στην αγορά πλέον, πέραν των γνωστών μας εσπεριδοειδών, μπορείτε επίσης να βρείτε φρουτόδεντρα όπως ροδιές, συκιές, αχλαδιές, χρυσομηλιές, ροδακινιές, νεκταρινιές αλλά και πολλά εξωτικά φρουτόδεντρα όπως μάνγκο, γκουάβα, passion fruit, αβοκάντο, dragon fruit κ.ά. Υπόψιν ότι η μηλιά, η κερασιά και η αχλαδιά αρέσκονται σε χαμηλές θερμοκρασίες, οπότε εάν δεν βρίσκεστε σε ορεινή περιοχή καλύτερα να τις αποφεύγετε.

Φρουτόκηπος: Ημερολόγιο ωρίμανσης και συγκομιδής φρούτων

Ιανουάριος-Απρίλιος: Λεμόνια, πορτοκάλια, μανταρίνια, γκρέιπφρουτ, μήλα, αβοκάντο
Μάιος-Αύγουστος: Σταφύλια, βερίκοκα, φράουλες, μούσμουλα (μέσπιλα), κεράσια, ροδάκινα, σύκα, δαμάσκηνα, μούρα, passion fruit, dragon fruit, μάνγκο
Σεπτέμβριος-Νοέμβριος: Ρόδια, ακτινίδια, σταφύλια, λωτοί, λεμόνια, μανταρίνια, πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ, μήλα
Δεκέμβριος: Μανταρίνια, πορτοκάλια, λεμόνια, γκρέιπφρουτ, μήλα, αχλάδια

Φροντίδα φρουτόκηπου

•Κλαδέματα: Τα φυλλοβόλα φρουτόδεντρα όπως η ροδιά, η συκιά, η ροδακινιά, η νεκταρινιά, η μηλιά, η αχλαδιά χρειάζονται κλάδεμα όταν πέσουν τα φύλλα τους (συνήθως την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου). Επίσης, αυτά τα δέντρα δεν τα ποτίζουμε κατά την περίοδο που δεν έχουν φύλλα. Ξεκινούμε ξανά να τα ποτίζουμε την άνοιξη όταν ξεκινούν οι χυμοί να κινούνται, δηλαδή όταν αρχίζουν να μπουμπουκιάζουν και να βγάζουν τα φύλλα τους. Τα εσπεριδοειδή δέντρα όπως η λεμονιά, η πορτοκαλιά, η μανταρινιά, το γκρέιπφρουτ κ.ο.κ. τα κλαδεύουμε πάντα μετά τη συγκομιδή των καρπών τους, πριν ανθίσουν και ποτέ όταν έχουν άνθη και καρπούς.

•Λίπανση: Η λίπανση των δέντρων αυτών ακολουθεί την ίδια αναλογία που αναφέραμε πιο πάνω (1gr/1L ή 1 κουταλιά σούπας/κουβά 10L) με τη διαφορά ότι τα φρουτόδεντρα έχουν πιο μεγάλες ανάγκες σε άρδευση απ’ ό,τι τα λαχανικά μας. Για παράδειγμα, ένα δέντρο 5-7 χρόνων χρειάζεται περίπου 4-5 κουβάδες νερό τη βδομάδα.

•Ασθένειες/Ψεκάσματα: Οσον αφορά τα ψεκάσματα, όπως αναφέραμε και σε προηγούμενά μας άρθρα, είναι σημαντικό πάντα να τηρούμε ευλαβικά το χρόνο ασφαλείας που αναγράφεται σε κάθε φάρμακο που θα χρησιμοποιήσουμε. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζουμε ότι όσο πιο λίγα φάρμακα/ψεκάσματα χρησιμοποιούμε, τόσο περισσότερη ανθεκτικότητα δημιουργούμε στα φυτά μας. Φυσικά, υπάρχουν οι περιπτώσεις όπου επιβάλλεται η χρήση φαρμάκων για καταπολέμηση των ασθενειών και εννοείται ότι για τα σωστά φάρμακα, πάντοτε ρωτούμε τους ειδικούς γεωπόνους.

Σε επόμενο άρθρο θα μιλήσουμε εκτενέστερα για τους εχθρούς και τις ασθένειες των φυτών μας και πώς μπορούμε να τις καταπολεμήσουμε με μερικές απλές συμβουλές.

*BSc Γεωπονίας, MSc Αρχιτεκτονικής Κήπων, διευθύνων σύμβουλος Green Forest, αντιπρόεδρος της Παγκύπριας Ενωσης Γεωπόνων, πρόεδρος της Ενωσης Γεωπόνων Πάφου
Τηλ.: 99675101 / Εmail: [email protected]