Γενικό Σύστημα Υγείας: Οι αριθμοί

Της Δρος Αναστασίας Συμεού*

Η δημόσια συζήτηση για το Γενικό Σύστημα Υγείας έχει ενταθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα παρόλο που αφορά ένα σχεδιασμό που χρονολογείται από το 2001.

Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι υπήρξε αρκετός χρόνος για συζητήσεις και δεν χρειάζονται άλλες, όπως θα μπορούσε βέβαια να αντιταχθεί ότι αν ο σχεδιασμός ήταν ικανοποιητικός, θα είχε ήδη εφαρμοστεί το εν λόγω σύστημα.

Στην παραδοξότητα της σημερινής κατάστασης έρχεται να προστεθεί ότι, ενώ όλοι γνωρίζουν το θέμα ως τίτλο στα ΜΜΕ, πολύ λίγοι γνωρίζουν την ουσία του θέματος. Οι Κύπριοι πολίτες δεν έχουν πληροφορηθεί τι θα κοστίσει στο κυπριακό νοικοκυριό το εν λόγω σχέδιο και τι τελικά θα καλύπτει σε σχέση με την υγεία τους.

Αντίθετα, έχει σπαταληθεί χρόνος και προσπάθεια για να ενοχοποιηθούν οι επαγγελματίες υγείας και δη οι γιατροί για την καθυστέρηση της εφαρμογής ενός σχεδιασμού για τον οποίο ο Κύπριος πολίτης, με το υψηλότερο ποσοστό πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη, δεν έχει καμία ουσιαστική πληροφόρηση έτσι ώστε να είναι ανίκανος να την κατανοήσει.

Η Κύπρος αποτελεί το μοναδικό κράτος της ΕΕ στο οποίο δεν υπάρχει ένα ενιαίο σύστημα ασφάλισης υγείας για όλο τον πληθυσμό. Ταυτόχρονα είναι το κράτος της ΕΕ με τη χαμηλότερη δημόσια δαπάνη για την υγεία. Το κυπριακό κράτος διαθέτει από τον προϋπολογισμό του μόλις το 4.8% του ΑΕΠ σε δαπάνες για την υγεία.

Τα συστήματα υγείας των ευρωπαϊκών κρατών βασίζονται στην αρχή της καταβολής εισφορών από τους πολίτες και στη συνεισφορά από τον γενικό προϋπολογισμό του κράτους ενός ποσοστού του συνολικού κόστους.

Ο μέσος όρος των δαπανών για την υγεία στην ΕΕ είναι 11.6% του ΑΕΠ της χώρας και το μέρος των δαπανών που καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό ανέρχεται στο 9% του ΑΕΠ. Το μέρος των δαπανών που καλύπτονται από τις εισφορές των πολιτών για το σύστημα υγείας ανέρχεται στο 2.6% του ΑΕΠ.

Ο σχεδιασμός του ΓεΣΥ προβλέπει συνολικές δαπάνες 9% του ΑΕΠ, από τις οποίες η δαπάνη που θα καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό θα αποτελεί το 4.6% του ΑΕΠ, ενώ το υπόλοιπο που θα ανέρχεται στο 4.4% του ΑΕΠ θα καλύπτεται από τις εισφορές των πολιτών.

Από τα πιο πάνω προκύπτουν τα εξής :

1. Γιατί οι δαπάνες Υγείας των Κυπρίων προϋπολογίζονται χαμηλότερα από το μέσο όρο των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών;
2. Γιατί το κυπριακό κράτος θα συνεισφέρει μόνο το 4.6% του ΑΕΠ για το Σχέδιο Υγείας, ακριβώς το μισό από αυτό που συνεισφέρουν τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη;
3. Γιατί οι εισφορές του Κύπριου πολίτη για το μελλοντικό ΓεΣΥ θα είναι διπλάσιες σε ποσοστό αυτών του Ευρωπαίου πολίτη;
4. Η λειτουργία Συστημάτων Υγείας έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση των συνολικών εξόδων του τομέα της Υγείας λόγω των λειτουργικών εξόδων τους και ενός ποσοστού περίπου 10% από την υπερχρησιμοποίηση του συστήματος. Ο προϋπολογισμός ύψους 900 εκ. δεν συμπεριλαμβάνει την πιο πάνω αύξηση.
5. Ο σχεδιασμός του ΓεΣΥ βασίζεται πάνω σε μελλοντική αύξηση του ΑΕΠ, η οποία και θα καλύπτει το λεγόμενο ιατρικό πληθωρισμό. Ο ιατρικός πληθωρισμός, η αύξηση του κόστους των ιατρικών υπηρεσιών στο μέλλον είναι δεδομένα. Η αύξηση του ΑΕΠ δε μπορεί να υπολογιστεί πόσω μάλλον να θεωρηθεί δεδομένη.

Με βάση τα πιο πάνω πώς διασφαλίζεται ότι οι υπηρεσίες που θα καλύπτονται θα είναι επαρκείς τόσο στον παρόντα χρόνο αλλά και σε βάθος χρόνου;

Με ποιο τρόπο διασφαλίζεται η ποιότητα των υπηρεσιών που θα λαμβάνει ο Κύπριος πολίτης με βάση τα πιο πάνω δεδομένα;

Η κάλυψη τυχόν ελλειμμάτων που θα παρατηρηθούν ποιον θα επιβαρύνει και σε τι ποσοστό;

Δε χρειάζεται κάποιος να είναι οικονομολόγος υγείας για να καταλάβει ότι η κύρια στρέβλωση στον τομέα της Υγείας στην Κύπρο, που είναι η χαμηλή συνεισφορά του κράτους, δεν θα διορθωθεί με τον προτεινόμενο σχεδιασμό.

Αντίθετα το ΓεΣΥ είναι ένας τρόπος να αποφύγει το κράτος τη δύσκολη πολιτικά θέση να εξοικονομήσει χρήματα από άλλους τομείς, προκειμένου να καλύψει την αύξηση των δαπανών για την Υγεία. Οι πολίτες λοιπόν θα επωμίζονται με τη μορφή ολοένα και αυξανόμενων εισφορών την αναμενόμενη αύξηση των δαπανών για την υγεία.

Ενας άλλος τρόπος να αντιμετωπιστούν τυχόν ελλείμματα είναι βέβαια και η μείωση σε βάθος χρόνου των παροχών του συστήματος.

Τίποτε λοιπόν δεν είναι παράδοξο σχετικά με τη δυστοκία τριών κυβερνήσεων να εφαρμόσουν τον παρόντα σχεδιασμό. Δεκαέξι χρόνια, είκοσι εκατομμύρια δαπάνες και δύο νομοσχέδια μετά, δεν μπορούμε να μιλήσουμε με ακρίβεια για το ύψος της εισφοράς του πολίτη, το ύψος της εισφοράς των εργοδοτών και τι ακριβώς θα καλύπτει το σχεδιαζόμενο Γενικό Σχέδιο Υγείας.

Το μόνο ποσό που είναι γνωστό και αδιαπραγμάτευτο είναι η εισφορά του κράτους, η οποία θα παραμείνει ακριβώς όση είναι και τώρα, η χαμηλότερη στην Ευρώπη.

Ας μιλήσουμε επιτέλους λοιπόν για την ουσία της υπόθεσης.

Θέλει και μπορεί το κυπριακό κράτος να συνεισφέρει για την υγεία των πολιτών του χρηματοδότηση ίση με το μέσο όρο χρηματοδότησης της υγείας των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών;

Αν η απάντηση είναι αρνητική, τότε δεν θα έχει και σύστημα υγείας το οποίο να πληροί τα βασικά χαρακτηριστικά της ισότητας, της προσβασιμότητας και της ποιότητας.

Υπάρχει ακόμα ο κίνδυνος να εγκλωβιστεί ο Κύπριος πολίτης στην καταβολή εφόρου ζωής εισφοράς για ένα σύστημα το οποίο θα είναι ανεπαρκές εκ προοιμίου να καλύψει τις ανάγκες του. Η δαπάνη του κυπριακού νοικοκυριού για την υγεία πιθανόν και να αυξηθεί, γιατί, εκτός από τη μηνιαία εισφορά για το Γενικό Σχέδιο, θα χρειάζεται και επιπλέον δαπάνη για να καλύψει τα κενά των παροχών του συστήματος.

Δυστυχώς η εμπειρία της κυπριακής κοινωνίας για τον τρόπο διαχείρισης του δημοσίου χρήματος είναι πικρή. Είναι τουλάχιστον προκλητικό ότι προτείνεται η δημιουργία ενός ταμείου, το οποίο θα λειτουργεί χωρίς κανένα συγκεκριμένο μηχανισμό ελέγχου.

Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του Γενικού Σχεδίου Υγείας έχει χρησιμοποιηθεί και δυστυχώς θα χρησιμοποιηθεί και στο εγγύς μέλλον για την εξασφάλιση πολιτικών κερδών.

Αυτό θα εκτρέψει περαιτέρω τη συζήτηση από την ουσία του θέματος που είναι το τι θα πληρώνει ο πολίτης και τι θα παίρνει. Ακόμα μία φορά η ευθύνη για την αποτυχία του σχεδιασμού εντέχνως θα φορτωθεί στον ιατρικό κόσμο.

Οι Κύπριοι γιατροί, οι οποίοι κατά τεκμήριο φροντίζουν την υγεία των ασθενών τους, θα βρεθούν κατηγορούμενοι για αστοχίες δεκαέξι ετών του συστήματος.

Το πολυπόθητο ΓεΣΥ χωρίς την αναγκαία χρηματοδότηση και χωρίς την απαραίτητη τεχνογνωσία από μέρους των υπευθύνων, μπορεί να μετατραπεί σε ένα ακόμα άλυτο πρόβλημα με επιπτώσεις δυστυχώς στο επίπεδο υγείας του Κύπριου πολίτη.

*Παιδίατρος,
Γραμματέας ΠΙΣ