Για πράττε και μετάπραττε για που την Κύπρο φύε

Του Δρ. Ανδρέα Ν. Μασούρα*

Έρχομαι καθημερινά αντιμέτωπος με τις ανησυχίες των φοιτητών μου. Εύλογες – βέβαια – ανησυχίες που προκύπτουν μέσα από τις δυσκολίες των καιρών. Από την μια η κάθοδος της οικονομίας και από την άλλη η αυξητική τάση της ανεργίας δημιουργούν ανασφάλεια στους νέους στο να επενδύουν. Και κυρίως ανασφάλεια στο να επενδύσουν στη γνώση, και αυτό άλλωστε είναι και το πιο κρίσιμο σημείο στο οποίο θα πρέπει να δώσει έμφαση η πολιτεία για να καταπολεμήσουμε αυτές τις φοβίες.

Θεωρώ ότι μέσα από τους σωστούς μηχανισμούς θα πρέπει να αποσυνδέσουμε την οικονομική κρίση από την κρίση της γνώσης και γενικότερα της εκπαίδευσης. Άλλωστε, η γνώση είναι μια από τις κινητήριες εκείνες δυνάμεις που μπορούν να μας οδηγήσουν σταθερά σε μια κοινωνική και οικονομική ευημερία. Είναι ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο που άλλες χώρες σε καλύτερη οικονομική και αναπτυξιακή μοίρα από τη δική μας επενδύουν πάνω στο ανθρώπινο δυναμικό και προσπαθούν να αξιοποιήσουν διάφορες «δεξαμενές» γνώσεις για να παράξουν. Είτε για να βελτιώσουν υφιστάμενους βιομηχανικούς κλάδους, είτε για να ενισχύσουν τομείς της επιστημονικής κοινότητας αλλά κυρίως για να δημιουργήσουν καινοτομίες οι οποίες θα δημιουργήσουν ευκαιρίες – ιδιαίτερα – για νέους ανθρώπους.

Αυτό που στην ουσία χρειάζεται σήμερα η αγορά είναι καινοτομία. Και η καινοτομία είναι κάτι που θα έρθει μέσα από τους νέους ανθρώπους. Από όλους εσάς που σπουδάζετε και επενδύετε στη γνώση. Εάν ως πολιτεία χρησιμοποιήσουμε σωστά το επιστημονικό ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει σήμερα η Κύπρος και μέσα από κίνητρα και ειδικά αναπτυξιακά προγράμματα δοθούν τα σωστά κίνητρα στους νέους για δημιουργία, τότε μπορούμε σταδιακά να βελτιώσουμε πολλά. Από την μια χρειάζεται η πολιτική βούληση για να δοθούν τα σωστά κίνητρα, από την άλλη όμως βασική προϋπόθεση είναι η ενεργοποίηση των νέων ανθρώπων σε μια τέτοια διαδικασία. Τα πανεπιστήμια και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να συνδράμουν προς αυτή την κατεύθυνση.

ΙΙ.Ο Δείκτης της Κυπριακής ανταγωνιστικότητας – Επιστροφή στην παραγωγική βάση

Η συζήτηση γύρω από τον βαθμό ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας αποτελεί ζήτημα επίκαιρο και μέσα από την τεκμηρίωση θα μπορεί να συμβάλει τόσο σε επιστημονικό επίπεδο αλλά ευρύτερα και στην ποιότητα του δημοσίου διαλόγου. Έννοιες όπως εθνική ανταγωνιστικότητα θα πρέπει να εισέλθουν πλέον στην δημόσια ατζέντα.

Η έννοια της ανταγωνιστικότητας της τελευταίες δεκαετίες κυριαρχεί στις διάφορες οικονομικές και επιχειρηματικές συζητήσεις αλλά το ενδιαφέρον αυτής της τάσης είναι διττό: Η έννοια της ανταγωνιστικότητας κυριαρχεί τόσο σε επιστημονικό επίπεδο όσο και σε πολιτικό. Πρόκειται για μια δυναμική και πολυεπίπεδη έννοια .

Με βάση την Έκθεση του 2003 από το ΕΣΑΑ, η ανταγωνιστικότητα αναφέρεται στην ικανότητα διατήρησης και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της χώρας – αναβάθμισης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ενίσχυσης της απασχόλησης και της πραγματικής συνοχής, της περιβαλλοντικής προστασίας και αναβάθμισης, της διαρκούς βελτίωσης της παραγωγικότητας – υπό συνθήκες παγκοσμιοποίησης.

Μια τέτοια συζήτηση δεν είναι άσχετη με την πιο πάνω παράγραφο που αναφέρεται στην ενεργοποίηση των νέων ως όχημα για αναπτυξιακή καινοτομία. Μέσα από τέτοιες διαδικασίες – όχι μόνο μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά ο δείκτης της εθνικής ανταγωνιστικότητας – αλλά και να δημιουργηθούν νέοι τομείς στην αγορά εργασίας.

Το πιο κομβικό σημείο όμως σε μια τέτοια συζήτηση είναι το πώς θα κατορθώσουμε ως πολιτεία να επιστρέψουμε πίσω στην παραγωγική μας βάση. Να αναδημιουργήσουμε δηλαδή την παραγωγική μας και κατ’ επέκταση την εξαγωγική μας ικανότητα στους τομείς που κάποτε ήμασταν πρωτοπόροι ως τόπος στην ευρύτερη περιοχή.

Θέτω αυτές τις σκέψεις ως βάση για συζήτηση αλλά κυρίως για να αφυπνίσω τους φοιτητές. Ο επένδυση στη γνώση δεν είναι απλά μελέτη στα βιβλία. Είναι κάτι περισσότερο απ’ αυτό: Είναι επένδυση για την ανάπτυξη του τόπου. «Για πράττε και… μετάπραττε».

*Πανεπιστημιακός, Σχολή Οικονομικών και Διοίκησης Πανεπιστημίου Νεάπολις