Γονική αποξένωση

Του Δρος Ιωάννη Σ. Χριστοδούλου

Η τελευταία συνεδρία της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων της κυπριακής Βουλής (23/10/2017), η τέταρτη στη σειρά για το θέμα της γονικής αποξένωσης, σε διάστημα δύο χρόνων και μισού, κατέληξε σε ένα ακόμα εκκωφαντικό αδιέξοδο. Μόνη «θετική» είδηση η εισαγωγή προς ψήφιση του Περί Διαμεσολάβησης Νόμου στις Οικογενειακές Υποθέσεις.

Κατά τα άλλα, ο πύργος της Βαβέλ των συνιδιοκτητών τής δήθεν εμπειρογνωμοσύνης σε ανθρωπιστικά θέματα παρέμεινε υψηλός, απρόσιτος στους άμεσα ενδιαφερομένους, προνομιακό κτήμα επιστημών που, σε κάθε κρίσιμη ευκαιρία, δείχνεται η ανεπάρκεια και, δυστυχώς, η κυριαρχία τους στον διάλογο για προβλήματα που, όσο κι αν «απασχολούν» τις επιστήμες αυτές και τις επιτετραμμένες κρατικές υπηρεσίες, παραμένουν άλυτα.

Μ’ ενδιαφέρουν, εν προκειμένω, δύο πτυχές του διεθνώς αναγνωρισμένου κοινωνικού προβλήματος της γονικής αποξένωσης: το πρόβλημα καθεαυτό, πρώτα, και, δεύτερον, ως πρόβλημα που συντηρεί στο προσκήνιο επαγγελματίες οι οποίοι καταλαμβάνουν προσοδοφόρες θέσεις στον κρατικό θεσμικό ιστό ή βιοπορίζονται χρυσοφόρα ως «σύμβουλοι» ψυχολόγοι, ψυχίατροι και δικηγόροι.

Αυτοί προβάλλονται ως η τελευταία λέξη των επιστημών του ανθρώπου και, φευ, στη λύση των προβλημάτων συνεισφέρουν κοινότοπες απόψεις, που δεν χρειάζεται να είσαι «ειδικός» για να σκεφτείς. Αναμασούν φληναφήματα για μείζονα, κατά τα άλλα, κοινωνικά θέματα, που αφορούν, μεταξύ άλλων, τα παιδιά των σύγχρονων κοινωνιών, τα οποία αλέθονται στο μύλο των ανθρώπινων σχέσεων που γυρίζουν οι μεγάλοι.

Τέτοιο είναι το πρόβλημα της γονικής αποξένωσης. Είναι πρόβλημα ανεύθυνων ενηλίκων, που καθιστούν τα παιδιά υπεύθυνα για την αποτυχία τους να κυριαρχήσουν επαρκώς ο ένας στη συνείδηση του άλλου, για να αντέξει ο έγγαμος οικογενειακός τους βίος.

Η «εύκολη» θεραπεία του αισθήματος αυτής της αποτυχίας είναι ο ένας από τους δύο να καταστήσει τους καρπούς του γάμου προνομιακή «τροφή» του και ο άλλος να λιμοκτονεί, στερημένος της υπαρξιακής ιδιότητας του γονιού. Τα παιδιά, εν μέσω μιας τέτοιας τρικυμίας ζωικών ανθρώπινων ενστίκτων, χρησιμοποιούνται ως ρυθμιστές, βαλβίδες ροής για τη συναισθηματική ασφάλεια του ενός και τη συναισθηματική ανασφάλεια του άλλου.

Προνομιακοί χειριστές των «βαλβίδων» αυτών είναι οι γονείς που έχουν τη, διά δικαστικής απόφασης, γονική φύλαξη και φροντίδα των παιδιών μετά το διαζύγιο. Αυτό το πρόβλημα θέτουν επί τάπητος, αρκετά χρόνια τώρα, οι οργανωμένοι στην Ομάδα κατά της Γονικής Αποξένωσης γονείς, οι οποίοι εκπροσωπούν πατέρες και μητέρες που κατέστησαν έκπτωτοι μετά το διαζύγιο, καταδικάστηκαν να βλέπουν τα παιδιά τους συγκεκριμένες μέρες και ώρες και, το χειρότερο, ο γονιός – «φύλακας» επιχειρεί να μεταφέρει στα παιδιά τους τα δικά του αρνητικά συναισθήματα γι’ αυτούς.

Το νομικό σύστημα που σφραγίζει το διαζύγιο με τους όρους αυτούς για πολλούς έκπτωτους γονείς είναι ανεπαρκέστατο. Μέχρι το σύστημα να αλλάξει, στο μακρινό μέλλον, όλοι οι διαζευγμένοι γονείς, από τη μια ή την άλλη πλευρά της διελκυστίνδας που φτιάχνουν από το σώμα των παιδιών τους, ένα ας έχουν κατά νου: τα παιδιά, ως βαλβίδες συναισθηματικής ασφάλειας, δεν ξέρεις προς όφελος ποιας πλευράς μπορεί να λειτουργήσουν.

Αν πιέσεις τις βαλβίδες αυτές διαλύονται, και μπορεί να τραυματιστείς σοβαρά. Τότε η ευθύνη του καθενός για τη συμπεριφορά του καταλογίζεται, έστω με καθυστέρηση. Οι προνομιούχοι, έτσι, μπορεί να γίνουν έκπτωτοι, και το αντίστροφο…