Η αλήθεια για τους αδικοχαμένους του 305 ΤΕ

Του Κυριάκου Σάββα Σέπου*

[quote_right]

“Τόσα ταξίδια και καημοί, τόσα κουφάρια άδικα πήγαν των αδίκων στη φωτιά”

Μάνος Ελευθερίου

 

[/quote_right]

[quote_right]

“Ανέμυαλοι όσοι αποζητούν τη δόξα με όπλα”

Ευριπίδης

 

[/quote_right]Η απόσταση σχεδόν μισού αιώνος από τα τραγικά γεγονότα του ’74 επιβάλλει όχι μονάχα αναθεώρηση απόψεων αλλά και σοβαρό αναστοχασμό.

Το βράδυ της 5ης Αυγούστου ’74 το τάγμα μας έλαβε τη διαταγή να επανδρώσει την αμυντική γραμμή Μιας Μηλιάς – Κουτσοβέντη. Οι μισοί έφεδροι εξασφαλίσαμε μαρτίνια από τις αποθήκες του Β΄ Δημοτικού Ιδαλίου και οι άλλοι ξεκινήσαμε παντελώς άοπλοι.

“Επιτελάρχες”, μικρή ομάδα Εοκαβητατζήδων που μας οδήγησαν περί τα μεσάνυχτα στα κράσπεδα της Κυθραίας και μας παρέδωσαν στη διοίκηση του 305 ΤΕ. Οι ίδιοι “πριν αλέκτορα φωνήσαι” είχαν λιποταχτήσει και τους ξανάδαμε τον Σεπτέμβριο στα ξενυχτάδικα του Δαλιού να διηγούνται τα κατορθώματά τους με το πλιάτσικο των τουρκόσπιτων και τους φόνους αμάχων Τουρκοκυπρίων, γερόντων και γυναικοπαίδων.

Η κατάσταση στο μέτωπο πραγματικά τραγική. Αταξία, ασυνεννοησία, κακοδιοίκηση, απουσία συγκεκριμένου σχεδίου μάχης ή υποχώρησης είχαν ήδη προδικάσει το αποτέλεσμα μιας πιθανής σύγκρουσης. Εμείς είχαμε να κρατήσουμε ντουφέκια μια δεκαετία, εντελώς ακάλυπτοι από πυροβολικό, χωρίς βαρύ οπλισμό παρά μονάχα δύο-τρία πεπαλαιωμένα αντιαρματικά και αντιαεροπορικά.

Με το ηθικό καταρρακωμένο από την ήττα του πρώτου γύρου, το αδελφοκτόνο αιματοκύλισμα, την πίκρα της κλεμμένης μας λευτεριάς και το παράπονο της ελληνικής εγκατάλειψης οδηγηθήκαμε ως πρόβατα επί σφαγήν. Οι αξιωματικοί, κάποιοι απ’ αυτούς πραξικοπηματίες, εστερούνταν κύρους και ήσαν ανίκανοι να επιβάλουν τάξιν, με αποτέλεσμα μονάδες να αποδεκατίζονται ή και να διαλύονται από ομαδικές λιποταξίες.

Απέναντί μας στις βουνοκορφές και τα διάσελα του Πενταδάκτυλου να βρυχάται η 39η μεραρχία του στρατηγού Ντεμιρέλ με χιλιάδες ετοιμοπόλεμους, 200 άρματα Μ48, 200 Τ/Θ μεταφοράς προσωπικού, 120 πυροβόλα, δεκάδες πολεμικά πλοία και εκατοντάδες υπερσύγχρονα φάντομ.

Μπροστά σ’ αυτή τη συντριπτική υπεροπλία ο Έλληνας Υπουργός Άμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ, σε συνεννόηση με την κυπριακή πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, αποφάσισαν σε περίπτωση προέλασης των Τούρκων να τηρήσουν την τακτική της “υποχώρησης μετά τηρήσεως επαφής” για να μην εγκλωβιστούν οι μονάδες μας από τα άρματα και για να αποφευχθεί η περαιτέρω άσκοπη αιματοχυσία. Στο διπλωματικό πεδίο, Κληρίδης, Ντενκτάς και οι ΥΠΕΞ Ελλάδος Γ. Μαύρος, Τουρκίας Τ. Γκιουνές και Αγγλίας Τζ. Κάλαχαν είχαν ήδη από τις 8 Αυγούστου διαπραγματεύσεις στη Γενεύη της Ελβετίας. Ο Τουράν Γκιουνές υπέβαλε σχέδιο πολυπεριφερειακής ομοσπονδίας απαιτώντας άμεση αποδοχή ή απόρριψη.

Κληρίδης και Μαύρος ζήτησαν 36ωρη αναβολή για διαβουλεύσεις με Αθήνα και Λευκωσία, πράγμα που απέρριψε ο Γκιουνές ανοίγοντας έτσι το δρόμο στον Αττίλα 2. Ο Κάλαχαν σε απόρρητη έκθεσή του που αποδεσμεύτηκε μετά από 30 χρόνια χαρακτηρίζει το σχέδιο εξαιρετικά ευνοϊκό για τους Ελληνοκύπριους. Προσωπικά εξ όσων έχω διαβάσει δεν αποκλείω και αυτή τη φορά να είχε λειτουργήσει η ρωμαίικη αβελτηρία και ευθυνοφοβία με βαρύτατο εθνικό κόστος ανάλογο με τον ξεριζωμό της Μικρασίας.

Την αυγή της 14ης Αυγούστου στο μικρό μας τρανζιστοράκι ακούσαμε από την Ντόιτσε Βέλλε για την κατάρρευση της διάσκεψης, ενώ λίγες εκατοντάδες μέτρα από τις θέσεις μας οι μηχανές του τουρκικών αρμάτων κρατιούνταν συνεχώς αναμμένες.

Σ’ αυτές τις κρίσιμες βασανιστικές στιγμές αγωνίας φέρνουμε στη σκέψη μας σαν σε κινηματογραφική ταινία όλη τη ζωή μας με τους δικούς μας και ό,τι άλλο είχαμε στη ζωή μας αγαπήσει κι ετοιμαζόμαστε να σκοτώσουμε ή να σκοτωθούμε χωρίς Θεέ μου να ξέρουμε καν το γιατί. Κι οι έντεκα Δαλίτες που δεν γύρισαν, ο Νίκος κι ο Τάκης, τα γειτονόπουλα, ο Κοκής κι ο Μιχαλάκης, ο Δημήτρης ο γιατρός κι ο Χριστόφορος, ο πρώτος αγνοούμενος που κηδέψαμε, ο Ιωνάς κι ο Πάμπος, ο Γρούτας κι ο Αντώνης που προχθές κηδέψαμε, κι ο Λοϊζής του Ζαού που ούτε μυρμήγκι δεν πάταγε κι είχε μια ψυχή παιδική και δειλή που δεν ήθελε τίποτ’ άλλο να ξέρει απ’ την αγάπη, άδικα πήγαν των αδίκων στη φωτιά.

Ο νεοδιορισθείς (6.8.74) Α/ΓΕΕΦ Ευθύμιος Καραγιάννης βρήκε μιαν εθνοφρουρά παντελώς αποδιοργανωμένη και δεν κατάφερε να υλοποιήσει την απόφαση της ανωτάτης στρατιωτικής ηγεσίας περί οργανωμένης υποχώρησης και απεγκλωβισμού των ταγμάτων. Οι διοικητές του μετώπου είχαν ο καθένας διαφορετική αντίληψη για το σχέδιο υποχώρησης. Προσωπικά, όπως και άλλοι έφεδροι, βρεθήκαμε μάρτυρες οξείας αντιπαράθεσης μεταξύ του διοικητή μας Τάσου Μάρκου που υποστήριζε άμυνα μέχρις εσχάτων και του διοικητή του συγκροτήματος Κ. Βότα που έβλεπε άσκοπη και μάταιη την όποια αντίσταση προς τη σιδερόφρακτη τουρκική μεραρχία. Τελικά επί του πεδίου της τιμής ο καθένας έκανε αυτό που του υπαγόρευε η δική του συνείδηση.

Στις 4.40 την αυγή της 14ης Αυγούστου οι βολές του τούρκικου πυροβολικού από στεριά και θάλασσα, το ανηλεές σφυροκόπημα της αεροπορίας και προπάντων η θυελλώδης προέλαση των αρμάτων διέσπασαν την αμυντική μας γραμμή και ουσιαστικά διέλυσαν όλο το ανατολικό μας μέτωπο. Οι έφεδροι στους οποίους κανένας δεν είχε μιλήσει για το σχέδιο τακτικής υποχώρησης έφευγαν ατάκτως, υπερφαλαγγίζονταν από τα άρματα, αιχμαλωτίζονταν ή εκτελούνταν. Αυτό που έγινε εκείνο το μαύρο πρωινό καμία σχέση δεν έχει με τακτική μάχη. Ένα τάγμα απόλεμων εφέδρων χωρίς καμιά οργανωμένη καθοδήγηση το βάλαμε στα πόδια για να γλιτώσουμε τη ζωή μας χωρίς να μπορέσουμε να ρίξουμε έστω και μία σφαίρα για την τιμή των όπλων. Η ιστορική αλήθεια σε κάθε περίπτωση, όσο πικρή και ντροπιαστική κι αν είναι, πρέπει να λέγεται, να γράφεται, να προβληματίζει και να φρονηματίζει.

Συνηθίσαμε ως λαός να δίνουμε στον ηρωισμό μιαν έννοια παθητική, ένα πάθος που καταλαμβάνει τον άνθρωπο, τον κάνει να ενεργεί εντονότερα χωρίς να σταθμίζει τους κινδύνους και χωρίς να αναλύει τις πιθανότητες επιτυχίας. Ο συνειδητός ηρωισμός είναι η επιβολή του καθήκοντος επί του ιδιοτελούς εγώ, είναι η προθυμία του ατόμου να θυσιάσει την ύλη χάριν της ιδέας, το ατομικό χάριν του κοινού καλού και της πατρίδας.

Ο ήρωας ξεπερνά τον φυσικό φόβο που προκαλεί ο θανάσιμος κίνδυνος προκειμένου να εκτελέσει το καθήκον προς την πατρίδα. Ο ηρωισμός είναι βέβαια πολιτική και κοινωνική αρετή υπέρτατη, μα πρέπει κιόλας να ‘χει φρόνηση, λογική και σύνεση και στον πόλεμο να εκδηλώνεται με την αποφυγή εκ των προτέρων καταδικασμένων επιχειρήσεων.

Αυτή βέβαια η άποψη με κανένα τρόπο δεν μειώνει το μεγαλείο της θυσίας των συμπολεμιστών μου που λιγότερο τυχεροί από μένα δεν τα κατάφεραν, εγκαταλελειμμένοι από μιαν ηγεσία που δεν νοιάστηκε να οργανώσει ούτε καν την τακτική τους υποχώρηση.

Εμείς οι υπόλοιποι πρέπει να βρούμε τη δύναμη να αντλήσουμε μαθήματα από τα λάθη και τα πάθη μας, συνειδητοποιώντας ότι οι μεγάλοι της γης πίσω από μας μοιράζουν τα χαρτιά, παίζοντας τη μοίρα μας στα ζάρια και χωρίζοντας κατά πώς οι ίδιοι θέλουν τον βοριά απ’ τον νοτιά, και να πολιτευτούμε ευφάνταστα σ’ αυτό το σταυροδρόμι του κόσμου εγκαταλείποντας τη μονόχνωτη και μονογαμική εξωτερική μας πολιτική.

*Ο Κυριάκος Σάββα Σέπος είναι έφεδρος του 305 ΤΕ και γράφει εις μνήμην των φίλων που δεν γύρισαν.