Η αποχή είναι ανοχή

Του Νίκου Κέττηρου*

Σκάνδαλα, διαφθορά, δωροδοκίες, δεκασμοί. Λέξεις που προκαλούν αποστροφή και αγανάκτηση. Ενας λαός, που σε μια νύκτα είδε τα πάντα να καταρρέουν, αρχίζει τώρα να μαθαίνει ότι κάποιοι στους οποίους εμπιστεύθηκε τις τύχες του, έκαναν πλιάτσικο στις πλάτες του. Και μετά σου λένε εμπιστοσύνη και σεβασμός στους θεσμούς. Κανένας δεν έχει εμπιστοσύνη και όλοι πρέπει να ελέγχονται. Και μάλιστα αυστηρά, γιατί όπως φαίνεται η κατάχρηση εξουσίας είναι στο αίμα, στο DNA αν θέλετε του ανθρώπου.

Οσο ειδυλλιακή εικόνα κι αν μας αρέσει να έχουμε για τους «αρχαίους ημών προγόνους», η διαφθορά είναι σύμπτωμα όλων των καιρών. Υπάρχει όμως μια βασική διαφορά τού τότε με το τώρα. Οπως επισημαίνει σε άρθρο του στον αθηναϊκό Τύπο ο καθηγητής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Βαλανάκης, «εκείνη την εποχή, οι θεσμοί και το νομοθετικό πλαίσιο αποθάρρυναν τέτοια φαινόμενα και όταν εμφανίζονταν το πολιτειακό σύστημα τα εξόριζε κυριολεκτικά και συμβολικά».

Κατά την κλασική αρχαιότητα, οι Αθηναίοι δεν δίστασαν να δικάσουν τον Περικλή, καθώς τα μνημεία της Ακρόπολης συνδέθηκαν με μεγάλη κατάχρηση χρημάτων. Ο ίδιος ο Φειδίας κατηγορήθηκε επίσης ότι νόθευσε το κράμα χρυσού του αγάλματος της Αθηνάς. Ο Περικλής, αν και ορίστηκε δικάσιμος, την σκαπούλαρε τελικά, γιατί είχε ξεκινήσει στο μεταξύ ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Οσο για τον Φειδία; Δικάστηκε και απέδειξε την αθωότητά του. Ετσι τα πράγματα μπήκαν κάτω από το χαλί και στην ιστορία έμεινε μόνο ο «χρυσός αιώνας του Περικλή».

Πολλά χρόνια αργότερα, το 324 π.Χ., ο Δημοσθένης εξορίστηκε από την Αθήνα με την κατηγορία της δωροδοκίας από τον Αρπαλο, πρώην συνεργάτη του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος είχε κατακλέψει το θησαυροφυλάκιο της Βαβυλώνας. Ο Αρπαλος ζήτησε καταφύγιο στην Αθήνα, το οποίο εξασφάλισε όπως αποδείχθηκε μετά από μια γενναία… δωρεά στον Δημοσθένη.

Αυτά είναι μόνο δύο παραδείγματα από τα πολλά. Με ενδιαφέρον καταγράφουμε επίσης ότι ένα από τα επαγγέλματα που δεν έχαιρε καμίας εκτίμησης από τους πολίτες της αρχαίας Αθήνας, ήταν αυτό του τραπεζίτη. Οπως και τώρα, οι τραπεζίτες σχετίζονταν με τα δάνεια και γι’ αυτό ο Πλάτωνας στους «Νόμους» εισηγείται την κατάργηση των έντοκων δανείων.

Είναι προφανές ότι όπου υπάρχει πλούτος, εξουσία και εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, υπάρχει και διαφθορά και παράνομος πλουτισμός. Ενοχοι δεν είναι μόνο όσοι καταχρώνται. Ενοχοι και συνένοχοι είναι και όσοι ανέχονται ή σιωπούν ή έχουν την εξουσία να ασκούν έλεγχο και δεν το πράττουν. Και ας προβληματιστούμε εάν η τακτική τού «όποιος γνωρίζει κάτι να το καταγγέλλει επώνυμα και τεκμηριωμένα» είναι στο τέλος της ημέρας χρήσιμη ή τρόπος για να καλύπτονται οι επιτήδειοι, καθώς δύσκολα ένας πολίτης θα καταγγείλει αυτόν που κατέχει την εξουσία, φοβούμενος την εκδίκησή του.

Υπάρχει βεβαίως και ο κίνδυνος ψευδών κατηγοριών από επιτήδειους για να ευνοηθούν ή να βλάψουν κάποιους. Μπροστά στον κίνδυνο όμως να τρώνε κάποιοι με χρυσά κουτάλια, παράνομα, από τα δημόσια ταμεία, θα πρέπει η κοινωνία να ανεχθεί αυτόν τον κίνδυνο;

Πέραν αυτών, οι πολίτες έχουν πλέον το δικαίωμα της ψήφου. Μπορούν να καταδικάσουν πολιτικά αυτούς που τους εκμεταλλεύονται. Η ανοχή στην εκμετάλλευση, ισούται με επιβράβευσή της. Και γι’ αυτό το λόγο, ψηφίζοντας με το μυαλό, οι πολίτες μπορούν να στείλουν πολλά και εκκωφαντικά μηνύματα. Η αποχή ισοδυναμεί με σιωπή και εάν κάποιοι ικανοποιούνται με όσα βλέπουν και βιώνουν, ας σιωπήσουν.

* Υποψήφιος βουλευτής Αμμοχώστου ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις