Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη

Πρωτοπόρος σε πορείες Ειρήνης.

 

Το όνομα Γρηγόρης Λαμπράκης αποτελεί σύμβολο στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Είναι σημαντικό να επισημανθεί πως σε μια εποχή της αδιαφορίας στην οποία ζούμε, το όνομα αυτό είναι από τα λίγα που είναι γνωστά.

 

Ο Γ. Λαμπράκης, ήταν ιατρός, αθλητής και πολιτικός, πρωτοστάτης στο Κίνημα για την Ειρήνη και δολοφονήθηκε από παρακρατικούς στη Θεσσαλονίκη στις 27 Μαΐου 1963.

Επρόκειτο για μια δολοφονία του προκάλεσε διεθνή κατακραυγή εναντίον της κυβέρνηση Καραμανλή για τις αυταρχικές πρακτικές τόσο της κυβέρνησης όσο και των Σωμάτων Ασφαλείας που εξέθρευαν την παρανομία και τους παρακρατικούς.

 

 Ο Γρ. Λαμπράκης με το γιο του Θοδωρή.
Ο Γρ. Λαμπράκης με το γιο του Θοδωρή.

Η πορεία του Μαραθώνα

Έντονα πολιτικοποιημένος εξελέγη βουλευτής Πειραιά με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) στις εκλογές του Οκτωβρίου 1961.

Ήταν ταυτόχρονα και ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος της «Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη».

Στις 21 Απριλίου 1963 παρά το απαγορευτικό διάταγμα της κυβέρνησης και της αστυνομίας, πραγματοποίησε την 1η Μαραθώνια πορεία Ειρήνης, βαδίζοντας το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής μόνος του, εν μέσω απειλών, πριν τελικά συλληφθεί και κρατηθεί για μερικές ώρες.

 

Η δράση του επεκτεινόταν και εκτός Ελλάδας γι’ αυτό και αμέσως μετά πήγε στο Λονδίνο για να συμπαρασταθεί στους Έλληνες, Κύπριους και Άγγλους διαδηλωτές που ζητούσαν την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα.

 

Η δολοφονία

Σχεδόν ένα μήνα μετά, στις 22 Μαΐου, καθώς εξερχόταν από συγκέντρωση για την ειρήνη και τον πυρηνικό αφοπλισμό στη Θεσσαλονίκη, δέχτηκε δολοφονική επίθεση από παρακρατικούς. Τραυματίστηκε βαριά και υπέκυψε στα τραύματά του λίγες μέρες μετά.[9][10].

 

Στις 8 το βράδυ ο Λαμπράκης ξεκίνησε από το ξενοδοχείο Κοσμοπολίτ της Θεσσαλονίκης για τη συγκέντρωση που διοργάνωσε η «Επιτροπή δια την διεθνή ύφεσιν και ειρήνην», στην οποία ήταν ομιλητής.

Η κατάσταση ήταν τεταμένη αφού πολλοί ακροδεξιοί είχαν αρχίσει να πραγματοποιούν αντισυγκέντρωση.

Στο μεταξύ στελέχη της ΕΔΑ είχαν προβεί σε προληπτικά διαβήματα προς τον εισαγγελέα Πρωτοδικών Αργυρόπουλο και στην περιοχή της συγκέντρωσης μαζεύτηκαν περίπου 180 αστυνομικοί.[1]

Ωστόσο δεν είχαν διατάξει διάλυση της αντισυγκέντρωσης ώστε να αποσοβηθούν επεισόδια.

 

Φτάνοντας στο χώρο της συγκέντρωσης ο Λαμπράκης προπηλακίστηκε από τους ακροδεξιούς.

Μέσα σε αυτό το κλίμα ξεκίνησε την ομιλία του την οποία ολοκλήρωσε βιαστικά.

 

Καταγγέλλει σχέδιο δολοφονίας του

Τελειώνοντας την ομιλία του φώναξε από το μικρόφωνο:

«Προσοχή, προσοχή. Εδώ βουλευτής Λαμπράκης. Σαν εκπρόσωπος του Έθνους και του Λαού, καταγγέλλω ότι υπάρχει σχέδιο δολοφονίας μου και καλώ τον υπουργό Β. Ελλάδος, τον νομάρχη, τον εισαγγελέα, τον στρατηγό Χωροφυλακής Μήτσου, τον διευθυντή της Αστυνομίας και τον διοικητή Ασφαλείας να προστατέψουν τη συγκέντρωση και τη ζωή μου».

 

Ο Λαμπράκης εκείνη την ώρα δεν γνώριζε ότι οι παρακρατικοί ξυλοκόπησαν τον βουλευτής Καβάλας της ΕΔΑ Γιώργος Τσαρουχάς και ότι ενώ μεταφερόταν με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο, οι ακροδεξιοί σταμάτησαν το όχημα, τον κατέβασαν και τον ξαναξυλοκόπησαν.

 

Το θανατηφόρο κτύπημα

Μέσα στην τεταμένη ατμόσφαιρα η αστυνομία διαβεβαιώνει τον Λαμπράκη ότι η περιοχή είχε εκκαθαριστεί από τους συγκεντρωμένους.

Προσπαθεί να περάσει μαζί με άλλους απέναντι στο ξενοδοχείο.

 

Καθώς διέσχιζαν το δρόμο, ακούστηκε ο θόρυβος από μία τρίκυκλη μοτοσυκλέτα, που όρμησε με ξέφρενη ταχύτητα και έπεσε πάνω στην ομάδα του βουλευτή και των φίλων του, ενώ κάποιος που ήταν ανεβασμένος στην καρότσα, χτύπησε με ένα λοστό τον Λαμπράκη στο κεφάλι.

 

Ο βουλευτής σωριάστηκε αιμόφυρτος στο έδαφος. Οδηγός του τρίκυκλου ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης, μεταφορέας, γνωστός στον υπόκοσμο της Θεσσαλονίκης. Ένας από τους εθελοντές συνοδούς του Λαμπράκη, ο Μανώλης Χατζηαποστόλου, πήδηξε μέσα στην καρότσα του τρίκυκλου και άρχισε να συμπλέκεται με το άτομο που κρατούσε τον λοστό. Αργότερα έγινε γνωστό ότι επρόκειτο για τον Μανώλη Εμμανουηλίδη, καταδικασμένο για βιασμό, παιδεραστία, κλοπή κ.α. Ακολούθησε άγρια πάλη. Το τρίκυκλο σταμάτησε, ο Γκοτζαμάνης κατέβηκε και μια αστυνομική ράβδος (γκλομπ) χτύπησε τον Χατζηαποστόλου, έως ότου εμφανίστηκε ένας απλός τροχονόμος, ο οποίος μη γνωρίζοντας όσα είχαν προηγηθεί, συνέλαβε τον Γκοτζαμάνη κατόπιν υποδείξεων των περαστικών.

 

Ο Λαμπράκης κτυπημένος, ξαπλωμένος σε φορείο.
Ο Λαμπράκης κτυπημένος, ξαπλωμένος σε φορείο.

Τον άφησαν να πεθάνει

Στο μεταξύ ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, όπου διαπιστώθηκε ότι ήταν θανάσιμα τραυματισμένος. Η είδηση έπεσε σαν βόμβα στη νύχτα της Αθήνας. Η κυβέρνηση διέθεσε ειδικό αεροσκάφος για να μεταφέρει στη συμπρωτεύουσα τον ειδικό νευροχειρουργό Δώρο Οικονόμου, για να χειρουργήσει τον βουλευτή της ΕΔΑ που χαροπάλευε. Η γνωμάτευσή του όμως ήταν παρόμοια με εκείνη του καθηγητή Νικόλαου Καβαζαράκη, του νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Δεν υπήρχε καμία ελπίδα σωτηρίας. Τέσσερις μέρες μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του, στη 1:22 μετά τα μεσάνυχτα της 26ης Μαΐου, ο Λαμπράκης εξέπνευσε.

 

Ο ρόλος του Γκοτζαμάνη

Αναφερόμενος στις συνθήκες της δολοφονίας ο Μανώλης Παπουτσάκης καταγράφει ότι λόγω της παρουσίας των παρακρατικών ζητήθηκε αλλαγή αίθουσας συγκέντρωσης, κάτι που έγινε αποδεκτό και στις 6 το απόγευμα τους ειδοποίησαν ότι η συγκέντρωση θα γινόταν στα γραφεία του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος στον τρίτο όροφο.

Οι παρακρατικοί το πληροφορήθηκαν και έσπευσαν εκεί.

Ο Γκοτζαμάνης, προσθέτει, με ταξί (με αριθμό 158009) μεταβαίνει στον αστυνομικό σταθμό και βγαίνει σε λίγο συνοδευόμενος από έναν άγνωστο.

Μεταβαίνει στον αρχικό χώρο της συγκέντρωσης και σχίζει την ανακοίνωση που πληροφορούσε για την αλλαγή του χώρου κάτω από τα μάτια των αστυνομικών.[2]

Από… τροχαίο ο θάνατος

Το χτύπημα κατά του Λαμπράκη προκάλεσε μια άνευ προηγουμένου πολιτική κρίση, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και το σύνολο του κεντρώου και αριστερού Τύπου να κάνουν λόγο από την πρώτη στιγμή για οργανωμένο σχέδιο δολοφονίας.

Η επίσημη αστυνομική εκδοχή αντίθετα, ήταν ότι επρόκειτο για τροχαίο ατύχημα και αυτήν υιοθέτησε αρχικά και η κυβέρνηση της χώρας.

Με άλλα λόγια τόσο η κυβέρνηση όσο και η αστυνομία έδωσαν πλήρη κάλυψη στους δολοφόνους, κάτι όχι ασυνήθιστο στα ελλαδικά δρώμενα της εποχής εκείνης.

 

Η απόφαση του Μικτού Ορκωτού Κακουργιοδικείου Θεσσαλονίκης αθώωσε 22 από τους 31 κατηγορούμενους.

Καταδικάστηκαν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης καταδικάστηκε σε 11 χρόνια κάθειρξη για θανατηφόρες σωματικές βλάβες σε βάρος του Λαμπράκη και διατάραξη της κοινής ειρήνης!

Ο Εμμανουηλίδης καταδικάστηκε σε 8 χρόνια. Και στους δύο αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό του “προτέρου έντιμου βίου” και ότι δεν “ενήργησαν από ταπεινά αίτια”…

 

Η κηδεία

Η σορός του Λαμπράκη μεταφέρθηκε στην Αθήνα, στο ναό του Αγίου Ελευθερίου και εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα, ενώ η νεκρώσιμη ακολουθία έλαβε χώρα στη Μητρόπολη, στις 4 το απόγευμα της 28ης Μαΐου. Την κηδεία παρακολούθησαν όλοι οι αρχηγοί και οι βουλευτές των κομμάτων της αντιπολίτευσης και δεκάδες χιλιάδες λαού.

 

Η κηδεία του Λαμπράκη μετατράπηκε σε συλλαλητήριο.
Η κηδεία του Λαμπράκη μετατράπηκε σε συλλαλητήριο.

 

 

Πηγές

http://www.mixanitouxronou.gr.

https://el.wikipedia.org.

http://www.ert.gr.

https://tvxs.gr.

 

 

ΛΕΖΑΝΤΕΣ

1. Ο Γρ. Λαμπράκης με το γιο του Θοδωρή.

3. Ο Λαμπράκης κτυπημένος, ξαπλωμένος σε φορείο.

4. Έξαλλοι συγκεντρωμένοι παρακρατικοί.

5. Η κηδεία του Λαμπράκη μετατράπηκε σε συλλαλητήριο.

 

[1] Λεπτομέρειες για τα διαβήματα και το τι ακριβώς καταγγέλθηκε, δημοσιεύονται στο περιοδικό «Δρόμοι της Ειρήνης», στο τεύχος 6 (Ιούνιος 1963).

[2] «Δρόμοι της Ειρήνης», στο τεύχος 6 (Ιούνιος 1963).

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy