Η καρδιά τους κτυπά στην πολιτιστική κληρονομιά

Αναπαλαιωμένες κατοικίες προς όφελος των κατοίκων

Της Ελένης Κωνσταντίνου

Κτίρια σημαντικής αρχιτεκτονικής αξίας. Αναπαλαιωμένες κατοικίες στο κέντρο των κοινοτήτων, όπου βρίσκονται, προσδίδουν ένα διαφορετικό και ιδιαίτερο χαρακτήρα.

Στόχος τα ακίνητα αυτά να αποτελέσουν ένα τοπόσημο για την κοινότητα. Ενα σημείο αναφοράς για τους κατοίκους αλλά και για τους επισκέπτες. Την ίδια ώρα να αναβαθμίσουν την περιοχή αλλά και να προβάλουν με τον καλύτερο τρόπο τον ιστορικό και πολιτιστικό τους χαρακτήρα.

Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες κοινότητες επιλέγουν τις αναπαλαιώσεις παλιών κατοικιών και όχι την κατεδάφιση.

Πόλος έλξης το κτίριο του Κ.Σ. Πέρα Χωρίου Νήσου

Το Κοινοτικό Συμβούλιο Πέρα Χωριού στεγάζεται σε ένα κτίριο νεοκλασικής αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ού αιώνα, με αστικές επιδράσεις, ένα από τα λίγα παραδείγματα στις αγροτικές κοινότητες του Πέρα Χωρίου και της Νήσου αλλά και της ευρύτερης περιοχής.

Κτίστηκε το 1930 από τον Γεώργιο Αμερικάνο και αποτελούσε για χρόνια την κατοικία της οικογένειάς του. Το 1997 αγοράστηκε από το Κοινοτικό Συμβούλιο, στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής του για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Το έργο ξεκίνησε το 1998 και ολοκληρώθηκε το 2002, σε τρεις φάσεις. Οι εργασίες περιλάμβαναν την αποκατάσταση του παλιού κτιρίου και τη μετατροπή του σε χώρο γραφείων, την προσθήκη αίθουσας εκδηλώσεων/διαλέξεων 100 ατόμων, αίθουσα συνεδριάσεων και βοηθητικών χώρων, καθώς και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου σε κήπο και χώρο στάθμευσης.

Η αποκατάσταση του υφιστάμενου κτιρίου στηρίχτηκε στις βασικές αρχές επέμβασης σε αξιόλογα κτίρια, με σεβασμό στην αρχιτεκτονική τους και με περιορισμό των επεμβάσεων στις απαραίτητες, για την ένταξη των νέων χρήσεων.

Σήμερα το κτίριο, όπως σημειώνει ο κοινοτάρχης Νήσου, Πανίκος Κονίσης, αποτελεί πόλο έλξης για τις κοινότητες του Πέρα Χωρίου και της Νήσου αλλά και σημείο αναφοράς για την ευρύτερη περιοχή. Στους χώρους του φιλοξενούνται συνεδριάσεις, συγκεντρώσεις οργανωμένων συνόλων των δύο κοινοτήτων αλλά και της ευρύτερης περιοχής, καθώς και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Επιτροπής του Συμβουλίου αλλά και σχολείων και άλλων φορέων.

Το «Σπίτι του Χατζηπαντελή»

Ενα άλλο σημαντικό κτίριο των κοινοτήτων Πέρα Χωρίου Νήσου είναι το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, το οποίο στεγάζεται στο «Σπίτι του Χατζηπαντελή», όπως είναι γνωστό ιδιαίτερα για τους μεγαλύτερους.

Το σπίτι αυτό αγοράστηκε από το Συμβούλιο των Κοινοτήτων, το 2003, από τον κληρονόμο-εγγονό Παντελή Χατζηπαντελή, ο οποίος δώρισε, παράλληλα, και δύο επιπρόσθετα δωμάτια που εφάπτονταν της κύριας κατοικίας.

Στη συνέχεια, και με στόχο και πάλι τη διαφύλαξη της παραδοσιακής-πολιτιστικής κληρονομιάς, προχώρησε η αποκατάσταση του κτιρίου.

Ιδιαίτερη σημασία αποτελεί το γεγονός, ότι τα περισσότερα εκθέματα, στο χώρο αυτό, έχουν προσφερθεί, αφιλοκερδώς, από κατοίκους των κοινοτήτων, οι οποίοι έχουν αγκαλιάσει με ιδιαίτερη αγάπη, αλλά και περηφάνια την προσπάθεια διατήρησης και λειτουργίας ενός τέτοιου χώρου.

Βασικός στόχος ήταν η συγκρότηση ενός χώρου, στον οποίο ο επισκέπτης να δημιουργεί μια πλήρη εικόνα για τον τρόπο λειτουργίας μιας παραδοσιακής οικίας των αρχών του 20ού αιώνα, με όλα όσα συμπλήρωναν τους χώρους της, έτσι που να εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων της. Παράλληλα, ως χώρος, να είναι λειτουργικός και να μπορεί, με την ιδιότητά του ως Πολιτιστικού Κέντρου να φιλοξενεί διάφορα πολιτιστικά δρώμενα.

Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης-Πολιτιστικό Κέντρο εγκαινιάστηκε την 1η Φεβρουαρίου 2013.
Επίσης πρόσφατα έγινε και ανακαίνιση μιας παλιάς τουρκοκυπριακής οικίας στην οποία έχει μεταστεγαστεί το ταχυδρομείο.

Στολίδι ο ελαιόμυλος-αλευρόμυλος στο Λυθροδόντα

Μετά από μια προσπάθεια αρκετών χρόνων εγκαινιάστηκε το 2012 στην κοινότητα Λυθροδόντα ο αναπαλαιωμένος ελαιόμυλος-αλευρόμυλος. Ενας χώρος που βρίσκεται στον πυρήνα του χωριού και αποτελεί ένα μουσείο, αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας και της παράδοσης του Λυθροδόντα μάς αναφέρει ο κοινοτάρχης, Λάμπρος Λουκά.

Εντύπωση προκαλεί πάντως στους επισκέπτες η άριστη κατάσταση στην οποία διατηρήθηκαν όλα τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνταν τόσο για τον αλευρόμυλο όσο και για τον ελαιόμυλο.

Η αναπαλαίωση του μύλου έγινε στο ίδιο ακριβώς υποστατικό στο οποίο λειτουργούσε πριν από πολλά χρόνια.

Στο χώρο έχει δημιουργηθεί και ένας χώρος υποδοχής στον οποίο διοργανώνονται εκδηλώσεις, εκθέσεις ζωγραφικής φωτογραφίας κ.ά. Σήμερα τον ελαιόμυλο-αλευρόμυλο, σύμφωνα με τον κοινοτάρχη Λυθροδόντα, Λάμπρο Λουκά, επισκέπτονται αρκετοί μαθητές από διάφορα σχολεία της Κύπρου, όπου και μέσα από τρισδιάστατες οθόνες παρακολουθούν πως λειτουργούσαν τα προηγούμενα χρόνια.

Επίσης τα τελευταία χρόνια το χώρο επισκέπτονται και Ρώσοι τουρίστες. Στην προσπάθεια της γενικότερης ανάπλασης της εικόνας του κέντρου της κοινότητας, σύμφωνα με τον κ. Λουκά, αυτό το διάστημα γίνεται μια μικρή ανάπλαση της πλατείας του χωριού λόγω κάποιων προβλημάτων που είχαν δημιουργηθεί με τη ροή των νερών από το ποτάμι. Στόχος ακριβώς να αναδειχθεί καλύτερα το κέντρο του χωριού, να δημιουργηθούν πεζοδρόμια αλλά και χώρος στάθμευσης για τα ποδήλατα, αφού ο Λυθροδόντας είναι φημισμένος για τις ποδηλατικές διαδρομές του και φιλοξενεί παγκύπριους και διεθνείς αγώνες ποδηλασίας.

Στο περίμενε η Αλάμπρα

Δυστυχώς η κοινότητα Αλάμπρας δεν είναι τόσο τυχερή όσο οι δυο πιο πάνω κοινότητες στις οποίες αναφερθήκαμε. Αν και εδώ και τέσσερα χρόνια όλα είναι έτοιμα για την αναπαλαίωση τριών οικιών που βρίσκονται στο κέντρο του χωριού με στόχο να φιλοξενήσουν το Κοινοτικό Συμβούλιο, Μουσείο, βιβλιοθήκη και εντούτοις όλα έμειναν στο χαρτί λόγω άρνησης των αρμοδίων αρχών να προχωρήσουν σε χρηματοδότηση όπως είχαν υποσχεθεί.

Οπως ομολογεί ο κοινοτάρχης Αλάμπρας, Αχιλλέας Μαλαχουρίδης, το Κοινοτικό Συμβούλιο έχει αποφασίσει από το 2011 να δώσει μια νέα πνοή στο κέντρο της κοινότητας αναπαλαιώνοντας τρεις κατοικίες με τη δημιουργία των γραφείων του, του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης, βιβλιοθήκης και αίθουσας σεμιναρίων. Σχέδια, άδειες οικοδομής και όλα τα απαραίτητα είναι έτοιμα, ωστόσο το έργο παραμένει στα χαρτιά.

Οπως σημειώνει ο κ. Μαλαχουρίδης σε μια σύσκεψη που έγινε το 2013 ο Υπουργός Εσωτερικών, Σωκράτης Χάσικος, είχε δώσει οδηγίες στον Επαρχο Λευκωσίας να προωθηθεί το συγκεκριμένο έργο γιατί ήταν σε μια φάση προχωρημένη, οι κατοικίες ήταν αγορασμένες όλα τα σχέδια ήταν εγκεκριμένα και έπρεπε να δοθεί ένα κονδύλι γύρω στις 240 χιλιάδες ευρώ από το ΥΠΕΣ. Η εκτίμηση του έργου είναι γύρω στις 850.000, ωστόσο υπάρχει συμφωνία με την ΑΗΚ, η οποία θα είναι κύριος χρηματοδότης του έργου με 512.000 ευρώ. Ωστόσο για να μπορέσει η ΑΗΚ να χρηματοδοτήσει το έργο αυτό πρέπει να αρχίσει.

Συνεπώς το κρατικό κονδύλι είναι κάτι περισσότερο από αναγκαίο. Ο κ. Μαλαχουρίδης, πριν 15 ημέρες περίπου, επικοινώνησε εκ νέου με τον Επαρχο για να πάρει την απάντηση ότι υπάρχει απόφαση να μην ανεγείρονται κτίρια κοινοτικών συμβουλίων. Βέβαια, όπως επισημαίνει δεν πρόκειται για νέο σχεδιασμό αλλά για μια ειλημμένη απόφαση. Σημειώνει, επίσης, τη φθορά όσον περνά ο χρόνος για τις τρεις κατοικίες που αγοράστηκαν. Οπως σημείωσε ο κ. Μαλαχουρίδης η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι επαίτης απλά διεκδικεί τα αυτονόητα.

Ο ίδιος πάντως θα ζητήσει νέα συνάντηση με τον Υπουργό Εσωτερικών σε μια προσπάθεια να εξευρεθεί λύση στο πρόβλημα.