Η Συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν

Του Πάμπου Χρυσοστόμου*

Ο Τραμπ για να δικαιολογήσει την πρόσφατη απόφασή του να αποχωρήσει από τη Συμφωνία του 2015 για τον έλεγχο των πυρηνικών του Ιράν είπε ότι αυτή ήταν ετεροβαρής, δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα και παραβιάστηκε από το Ιράν. Ωστόσο οι ουσιαστικοί λόγοι αποχώρησης των ΗΠΑ είναι άλλοι. Οι ΗΠΑ, μαζί με τους στρατηγικούς τους εταίρους, Σαουδική Αραβία και Ισραήλ, ενοχλούνται και ανησυχούν για τρία κυρίως θέματα ως προς το Ιράν: • Το ρόλο και τη δράση της Τεχεράνης στην Υεμένη στηρίζοντας τους αντάρτες Χούτι εναντίον της Σαουδικής Αραβίας, τη στήριξη του Άσαντ και την εμπλοκή των Ιρανών τόσο στο Συριακό όσο και στο Λίβανο με τη σιιτική Χεζμπολάχ.

• Την ανάπτυξη του βαλλιστικού προγράμματος πυραύλων σε ακτίνα 2.000 χλμ που δίνει τη δυνατότητα στην Τεχεράνη να επιφέρει κτυπήματα σε όλη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. • Την επανένταξη του Ιράν στην αγορά πετρελαίου μετά την άρση των κυρώσεων που επιτρέπει στην Τεχεράνη να έχει ρόλο στη ρύθμιση των τιμών του μαύρου χρυσού. Η επόμενη μέρα της αποχώρησης των ΗΠΑ από τη Συμφωνία δημιουργεί παγκόσμιους στρατιωτικούς, οικονομικούς και εμπορικούς κλυδωνισμούς. Το Ισραήλ κτυπά ιρανικούς στόχους στη Συρία με κίνδυνο απρόβλεπτης επέκτασης της συριακής κρίσης. Η τιμή του πετρελαίου αναβαίνει κατακόρυφα και τα χρηματιστήρια καταγράφουν πτώση. Τη Συμφωνία είχαν υπογράψει τα 5 μόνιμα μέλη του Σ.Α. και η Γερμανία. Ρωσία-Κίνα όχι μόνο διαφωνούν με τον Τραμπ, αλλά έχουν αναπτύξει σχέσεις με το Ιράν. Οι ευρωπαϊκές χώρες της Συμφωνίας (Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία) προσπάθησαν να πείσουν τον Τραμπ να μην αποχωρήσει και είχαν δηλώσει ξεκάθαρα ότι θα παραμείνουν. Οι χώρες αυτές δεν ευνοούν την πλήρη κατάργηση της Συμφωνίας και την αποχώρηση για δύο σημαντικούς λόγους. Πρώτο, δεν επιθυμούν με τίποτε να αφεθεί το Ιράν ανεξέλεγκτο στην προσπάθεια παραγωγής πυρηνικών όπλων και δεύτερο, μετά την άρση του εμπάργκο έχουν αρχίσει ευρωπαϊκές επενδύσεις στο Ιράν και θα τεθούν σε κίνδυνο. Παράλληλα υπάρχουν ανησυχίες για κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή με αφορμή τη στάση των Αμερικανών. Η απόσυρση Τραμπ από τη Συμφωνία δημιούργησε ευνοϊκή συγκυρία για τον Νετανιάχου. Το Ισραήλ κήρυξε επί της ουσίας επιστράτευση και έχει προχωρήσει σε χτυπήματα εντός της Συρίας, σε περιοχές που ελέγχονται από Σιίτες Ιρανούς πολιτοφύλακες. Η απάντηση με ρουκέτες από τις δυνάμεις του Άσαντ και τα νέα κτυπήματα από το Ισραήλ δημιουργούν μια πολύ εκρηκτική κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή. Οι λόγοι που ώθησαν τον Νετανιάχου σε αυτή την απόφαση σχετίζονται με τη εντεινόμενη ανάπτυξη φιλοϊρανικών στρατιωτικών δυνάμεων σε περιοχές που γειτνιάζουν παρά πολύ με το Ισραήλ (Συρία και Λίβανο). Η αναβάθμιση του ρόλου του Ιράν στο Συριακό πονοκεφαλιάζει το Τελ Αβίβ. Υπάρχουν και λόγοι εσωτερικής κατανάλωσης, αφού ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει κατηγορίες για διαφθορά και σκάνδαλα. Πέρα από τις σκληρές δηλώσεις εναντίον των Αμερικανών, το Ιράν δεν αναμένεται να καταργήσει τη Συμφωνία. Δεν θέλει με τίποτε καθολική επαναφορά του εμπάργκο επαναφέροντάς του τον οικονομικό στραγγαλισμό. Γι’ αυτό το Ιράν δεν παίζει το παιχνίδι των Αμερικανών αποχωρώντας με τη σειρά του από τη συμφωνία, καθώς έτσι θα δινόταν η ευκαιρία και στις άλλες χώρες να επιχειρήσουν να επαναφέρουν καθολικό εμπάργκο. Ούτε απαντά με κτυπήματα τους Ισραηλινούς αφήνοντας τις δυνάμεις του Άσαντ να κάνουν κάτι τέτοιο με ιρανικές ρουκέτες που διαθέτει. Μάλιστα η Τεχεράνη αφήνει ανοιχτό το παράθυρο, κάνοντας πάσα προς την Ε.Ε. για να συνεχίσουν τη συζήτηση και την προσπάθεια αναβάθμισης της συμφωνίας. Γερμανία, Βρετανία και Γαλλία δεν αποχωρούν από τη Συμφωνία, έχοντας πλέον μπροστά τους μια πρόκληση που τους δίνει τη δυνατότητα να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο για τη διάσωση και την αναβάθμιση της Συμφωνίας και να συμβάλουν στη εκτόνωση της κρίσης.

*Διεθνολόγος

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy