Οι τέσσερις κοινωνικές πληγές της μνημονιακής λιτότητας

Ανησυχητικά τα κοινωνικά ευρήματα της Στατιστικής Υπηρεσίας

Του Κώστα Α. Κωνσταντίνου

Το πέρασμα του μνημονίου από την κυπριακή κοινωνία άφησε έντονα σημάδια στα σπίτια και τα κυπριακά νοικοκυριά, ως προς την αγοραστική τους ικανότητα. Η έρευνα που δημοσιοποίησε η Στατιστική Υπηρεσία αποτυπώνει την ύπαρξη σοβαρών προβλημάτων, λόγω των πολιτικών λιτότητας. Εξετάζοντας την Ερευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης 2012 – 2015, η “Χ” εντοπίζει μια σειρά από ανησυχητικά φαινόμενα.
Μεγέθυνση του χάσματος απολαβών, αύξηση του φαινομένου μειωμένης έντασης εργασίας, μεγέθυνση του κινδύνου φτωχοποίησης στις παραγωγικές ηλικίες και δυσκολία κάλυψης αναγκαίων δαπανών είναι τα κύρια προβλήματα που αναδεικνύονται μέσα από την έρευνα της ΥΣΤΑΤ.

Το προφίλ της μελέτης

Στη μελέτη αυτή αναλύονται τα αποτελέσματα της δειγματοληπτικής Ερευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών, 2012-2015 με οικονομικά έτη αναφοράς το 2011-2014 αντίστοιχα. Η έρευνα, η οποία διενεργήθηκε το 2015, κάλυψε δείγμα 4.357 νοικοκυριών και 9.984 μελών τους, ηλικίας 16 χρονών και πάνω. Το αντίστοιχο δείγμα της έρευνας που διεξήχθη το 2014 ήταν 4.294 νοικοκυριών και 9.983 μελών τους, ηλικίας 16 χρονών και πάνω. Η Ερευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών διεξάγεται πάνω σε ετήσια βάση με εναλλασσόμενο δείγμα νοικοκυριών από το 2005.

Μείωση έντασης εργασίας 

Μια βασική συνιστώσα του φαινομένου του κοινωνικού αποκλεισμού είναι η διαβίωση ατόμων, ηλικίας μέχρι 59 ετών, σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας. Οπως αναφέρεται στην έρευνα της ΥΣΤΑΤ, για την περίπτωση της Κύπρου το ποσοστό πληθυσμού ηλικίας 0-59, που ζούσε σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό δείκτη έντασης εργασίας παρουσιάζει σημαντική αύξηση από 6,5% που ήταν το 2012 σε 10,9% το 2015. Για την ΕΕ το 2015 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 10,5%. Τα ποσοστά κατά φύλο, τόσο στην Κύπρο όσο και στην ΕΕ, καταδεικνύουν ότι οι γυναίκες είναι σε δυσμενέστερη θέση από τους άντρες. Οπως φαίνεται στην έρευνα στους άνδρες εξελικτικά ο δείκτης κινήθηκε το 2012 στο 5,8%, το 2013 στο 7,6%, το 2014 στο 8,9% και το 2015 στο 10,3%. Στις γυναίκες εξελικτικά ο δείκτης κινήθηκε το 2012 στο 7,1%, το 2013 στο 8,2%, το 2014 στο 10,5% και το 2015 στο 11,4%.

Σοβαρή υλική στέρηση

Στη δεύτερη συνιστώσα του κοινωνικού αποκλεισμού, της σοβαρής υλικής στέρησης, για το 2015 το 15,4% του πληθυσμού στερείτο σε μεγάλο βαθμό βασικών υλικών αγαθών (τέσσερα είδη από τα εννέα που ορίζονται πιο κάτω), κάτι που μεταφράζεται σε 130.000 άτομα. Ο ίδιος δείκτης, ένα χρόνο ενωρίτερα, το 2014 ήταν 15,3%. Το αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ για το 2015 ήταν αρκετά χαμηλότερο από αυτό της Κύπρου και ανήλθε στο 8,1% και ακόμη χαμηλότερο, το ποσοστό στην ευρωζώνη, καθώς ανήλθε για το 2015 στο 7,2%.

Τι ορίζεται ως υλική στέρηση

Με τον όρο σοβαρή υλική στέρηση, η Στατιστική Υπηρεσία παραπέμπει στον πληθυσμό που στερείται λόγω οικονομικών δυσκολιών τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα αγαθά και υπηρεσίες:

  1. Καθυστέρηση στην αποπληρωμή της δόσης, του ενοικίου, του ρεύματος, του νερού κι άλλων λογαριασμών.
  2. Οικονομική αδυναμία για πληρωμή μιας εβδομάδας διακοπών.
  3. Οικονομική αδυναμία στην αντιμετώπιση έκτακτων, αλλά αναγκαίων δαπανών.
  4. Αδυναμία για ικανοποιητική θέρμανση.
  5. Αδυναμία για διατροφή που να περιλαμβάνει κάθε δεύτερη μέρα ένα γεύμα με κρέας.
  6. Οικονομική αδυναμία να διαθέτουν αυτοκίνητο, τηλέφωνο, έγχρωμη τηλεόραση, πλυντήριο ρούχων.

Κάποια ενδεικτικά στοιχεία

Η έρευνα της ΥΣΤΑΤ παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα κατηγοριοποίηση αναγκών για τις οποίες τα νοικοκυριά δηλώνουν αδυναμία να ανταποκριθούν. Το 2015 το 60% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά σε έκτακτες, αλλά αναγκαίες δαπάνες. Την ίδια απάντηση έδωσε για την ίδια ερώτηση το 2014 το 56,7%, το 2013 το 54,3% και το 2012 το 50,5%. Από τους ερωτηθέντες, κατά το 2015 το 90,4% βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας. Τον ίδιο κίνδυνο διέτρεχε το 2014 το 87,1% των ερωτηθέντων, το 2013 86,7% και το 2012 το 80,7%.

Με βάση την έρευνα της ΥΣΤΑΤ, οι έκτακτες αλλά αναγκαίες δαπάνες διαμορφώθηκαν στα €849 για το 2012, €860 για το 2013, €846 για το 2014 και €794 για το 2015.

Το χάσμα των απολαβών

Μεγέθυνση του οικονομικού χάσματος στην κοινωνία μεταξύ φτωχών και πλουσίων παρουσιάζουν οι δύο δείκτες της Ερευνας που αναφέρονται στην οικονομική ανισότητα, ο δείκτης Gini και ο δείκτης S80/S20.

O δείκτης S80/S20, που εξετάζει το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 20% του πληθυσμού, κυμάνθηκε το 2015 στο 5,2. Δηλαδή το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ήταν 5,2 φορές ψηλότερο από το εισόδημα του φτωχότερου 20% του πληθυσμού. Το 2014 ο ίδιος δείκτης ήταν 5,4. Για την ΕΕ το 2015 ο δείκτης S80/S20 ήταν στο ίδιο επίπεδο με την Κύπρο, δηλαδή 5,1.

Αναλυτικότερα σε ορίζοντα τετραετίας, ο δείκτης S80/S20 διαμορφώθηκε κατά το 2012, στο 4,7%, το 2013 στο 4,9%, το 2014 στο 5,4% και το 2015 στο 5,2%. Κατά την ίδια περίοδο, ο δείκτης Gini, ο οποίος επηρεάζεται από τη συνολική κατανομή του εισοδήματος υπολογίστηκε το 2015 στο 33,6% και το 2014 στο 34,8%, το 2013 στο 32,4% και το 2012 στο 31%. Στην ΕΕ οι αντίστοιχοι συντελεστές ήταν 31,0% κατά το 2015.

Τα επίπεδα φτώχειας

Ο δείκτης του χάσματος κινδύνου φτώχειας μετρά το πόσο «φτωχοί» είναι οι φτωχοί. Στην Κύπρο το 2015, το χάσμα φτώχειας, ως ποσοστό του ορίου φτώχειας ήταν στο 19,8%, ενώ το 2014 ήταν 18,5%. Η κατηγορία των ανέργων, η οποία έχει και το υψηλότερο ποσοστό κινδύνου φτώχειας, παρουσιάζει μια συνεχή αύξηση, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 7.5.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy