Η τραγωδία της πτώσης του Κάδμου στη Θήβα και η τραγωδία ενός καλλιτέχνη που απέτυχε να εκπληρώσει το όνειρό του

Ανοιχτός Ορίζοντας

Η τραγωδία της πτώσης του Κάδμου στη Θήβα και η τραγωδία ενός καλλιτέχνη που απέτυχε να εκπληρώσει το όνειρό του

Βάκχες του Ευριπίδη από το Yair Sherman Ensemble, από το Ισραήλ

Τα κλασικά έργα γενικά και οι ελληνικές τραγωδίες ιδιαίτερα, προσφέρουν διάφορες ιστορίες που μπορεί να φαίνονται παλιομοδίτικες, δεδομένου ότι γράφτηκαν πριν από 3.000 χρόνια, όμως όταν καταφέρεις να βρεις το δρόμο σου μέσα από την αρχαία γλώσσα, τους μυθικούς ήρωες και τους θεούς, ανακαλύπτεις την ουσία του δράματος στην οποία βασίζονται όλα τα μεγάλα έργα.

Το σπουδαίο στοιχείο στο αρχαίο ελληνικό δράμα (αλλά και το λυπηρό) είναι η διαχρονικότητά του. Κάθε έργο ασχολείται με τα πιο κρίσιμα πολιτικά και συναισθηματικά ανθρώπινα διλήμματα. Κοιτάζοντας την ιστορία μας, φαίνεται ότι όσο και αν αναπτυσσόμαστε στη δυτική κοινωνία, συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε τα ίδια διλήμματα σε διαφορετικές πολιτικές και κοινωνικές πτυχές όπως: οικογένεια και κράτος, χάος και τάξη, φιλελευθερισμός και φυλάκιση, δικαιώματα των γυναικών , το δικαίωμα της έκφρασης και πολλά άλλα…

Η προσπάθειά μου όταν δουλεύω σε ένα αρχαίο ελληνικό δράμα, σήμερα, είναι να δώσω μια σύγχρονη ερμηνεία στο κλασικό κείμενο. Βρίσκω πάντα έναν τρόπο να κάνω το έργο προσωπικό – από τη στιγμή που η ουσία, ο πυρήνας, είναι σχετικός, αγγίζει τη ζωή μου σήμερα σε βαθύ προσωπικό επίπεδο. Όλα τα αρχαία ελληνικά δράματα είναι εξαιρετικά πολιτικά και μέσω τους μπορώ να θέσω τόσο πολιτικά όσο και προσωπικά ερωτήματα που δεν έχουν μια απάντηση, αλλά πολλές διαφορετικές όψεις του τι είναι αληθινό ή ψεύτικο.

Όσο το δράμα είναι υπαρξιακό θα υπάρχει πάντα λόγος για νέες προσεγγίσεις. Είναι πάντα συναρπαστικό να βλέπουμε διαφορετικές ερμηνείες της ίδιας ιστορίας σε νέες και σύγχρονες μεταφορές. Κάποιος μπορεί μόνο να ελπίζει ότι θα δώσει νέα ζωή στο παλιό και θαυμάσιο κείμενο του αρχαίου ελληνικού δράματος. Το πρώτο πράγμα που αναζητώ όταν αρχίζω να δουλεύω σε ένα νέο έργο είναι το νήμα που τα δένει όλα μαζί. Όπως η σπονδυλική στήλη ή η καρδιά του δράματος.

Στις Βάκχες είναι προφανές ότι η ιστορία αφορά την εκδίκηση του Διόνυσου. Η πρόκληση ήταν να καταλάβουμε το λόγο και πώς αυτό έχει να κάνει με μένα, σήμερα, σε μια βαθύτερη, πιο υπαρξιακή πτυχή. Διαβάζοντας περισσότερα για το μύθο, βρήκα το νήμα ανακαλύπτοντας περισσότερα για τη ζωή του Ευριπίδη. Συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ του και του Διόνυσου. Είναι και οι δύο καλλιτέχνες επαναστάτες, που δεν αναγνωρίστηκαν στην εποχή τους, αστείοι και ίσως βίαιοι. Θα ακουστεί λίγο περίεργο, αλλά μου θύμισε λίγο τον εαυτό μου.

Αποφάσισα να ξεκινήσω με την υπόθεση ότι ο Ευριπίδης επέλεξε να χρησιμοποιήσει το μύθο του Διόνυσου για να πετύχει σε ένα έργο αυτό που δεν κατάφερε να επιτύχει στη ζωή του – την αναγνώριση. Η απόλυτη επιθυμία ενός καλλιτέχνη. Έτσι χώρισα τον χαρακτήρα του Διόνυσου σε δύο ξεχωριστούς χαρακτήρες: του εγώ και του άλλου εγώ – του Ευριπίδη και του Διόνυσου. Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα black box theatre όπου ζωντανεύουν οι χαρακτήρες μέσα στο μυαλό του καλλιτέχνη. Στην αρχική έκδοση των Βακχών ο χορός συνοδεύει τον θεό, ενώ στη σκηνική προσαρμογή βοηθά τον βασανισμένο καλλιτέχνη να πει την ιστορία. Είναι «οι αγνοί άνθρωποι στο παρασκήνιο», αυτοί που «κάνουν τον τροχό να γυρίζει», ώστε να ειπωθεί η ιστορία.

Η σύγχρονη εκδοχή μου των Βακχών λέει δύο τραγωδίες: την τραγωδία της πτώσης του Κάδμου στη Θήβα και την τραγωδία ενός καλλιτέχνη που απέτυχε να εκπληρώσει το όνειρό του.

Γράφει για τον Ορίζοντα ο Γαΐρ Σιέρμαν, σκηνοθέτης της παράστασης

Παραστάσεις στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος

Τετάρτη 26 Ιουλίου, Αρχαίο Ωδείο Πάφου

Παρασκευή 28 Ιουλίου, Αμφιθέατρο «το σκαλί», Αγλαντζιά

Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους