Η Ζιντάν Γκιουζελίν δεν φεύγει από το μυαλό μου τον τελευταίο καιρό…

Γεύση από ζάχαρη:  Η Ζιντάν Γκιουζελίν δεν φεύγει από το μυαλό μου τον τελευταίο καιρό…

της Ευφροσύνης Μαντά-Λαζάρου

 Ήλθε και με συνάντησε στη βιβλιοθήκη του σχολείου έτοιμη να αρχίσουμε μαζί μαθήματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Όμορφο κορίτσι, μου φάνηκε λίγο μεγαλύτερη για Γ΄ τάξη Γυμνασίου. Μου ανταπέδωσε το χαμόγελο και κάθισε. Στη μαύρη πάνινη τσάντα της πρόσεξα γραμμένο κάτι στη γλώσσα της. Θέλεις να μου το διαβάσεις, την δοκίμασα, για να διακριβώσω το επίπεδο των ελληνικών της, αναλογιζόμενη τη δουλειά που είχαμε να κάνουμε. “Χαγιάτ ζορ  αμά μπεντέ κολάι μπίρι  σαγιλμάμ” σαν κάτι τέτοιο την άκουσα να διαβάζει και το σημείωσα με ελληνικούς χαρακτήρες για να μπορέσω να το επαναλάβω, ως μια συμβολική αναγνώριση της ίδιας και της γλώσσας της. Μπορείς να μου εξηγήσεις και τι σημαίνει; Γυρίζοντας την τσάντα της από την άλλη πλευρά μου έδειξε να διαβάσω στα ελληνικά: «Η ζωή είναι δύσκολη κι εγώ εύκολη δεν είμαι.» Το διάβασες κάπου; ρώτησα πάλι. «Δικό μου», απάντησε. Και βλέποντας το ενδιαφέρον μου προχώρησε με τα σπασμένα ελληνικά  της να μου αποκαλύπτει πως είχε  ένα τετράδιο στο οποίο έγραφε δικά της πράγματα. Της πρότεινα, αν ήθελε, να το φέρει μαζί της την επόμενη φορά. Έβαλα στο ράφι τα βιβλία που είχα επιλέξει ως βοηθήματα για την ενισχυτική  διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και δεν τα ξανάπιασα. Η Ζιντάν Γκιουζελίν έφερνε κάθε μέρα το ημερολόγιο της. Μου διάβαζε στη γλώσσα της και με τη βοήθεια των λίγων ελληνικών της και των λεξικών μεταφράζαμε το κείμενο στα ελληνικά. Μέσα από την εργασία  με το κείμενο προχωρούσαμε και με τη γραμματική  και το συντακτικό.

Η Ζιντάν Γκιουζελίν αγωνιά να μου αφηγηθεί:

«Η ζωή είναι ένα ποτήρι τσάι. Ο άνθρωπος ένα κομμάτι ζάχαρη. Όταν το ανακατεύεις παίρνει γεύση από το τσάι. Έτσι κι εσύ νομίζεις πως παίρνεις γεύση από τη ζωή σου. Αλλά η ζωή εσένα σε λιώνει. Και σε καταλυεί. Όταν τελειώσεις θα το καταλάβεις. Έτσι   σκέφτομαι συχνά για τη ζωή. Και αποφάσισα να μη χάσω ούτε μια μέρα αλλά να κάνω αυτό που ονειρεύομαι για μένα.»

–  Πες μου λοιπόν τα όνειρά σου.

– Να σπουδάσω.  Ήθελα πάρα πολύ να σπουδάσω κι ο μόνος τρόπος ήταν να έλθω εδώ. Στο χωριό μου (στην Τουρκία) δεν με άφηναν να πάω στο Λύκειο.

– Ποιοι δεν σε άφηναν;

– Οι συγγενείς, οι γείτονες, όλο το χωριό. Κι εγώ ήθελα να σπουδάσω, να δουλέψω να κάνω πολλά πράγματα στη ζωή μου. Να παντρευτώ αυτόν που θα αγαπήσω…

 – Πώς ήξερες για αυτά που ονειρεύεσαι σε ένα χωριό που σου απαγόρευαν τα όνειρα;

– Είχα διαβάσει σε βιβλία για τη ζωή σε άλλες χώρες. Για κορίτσια και γυναίκες που είναι ελεύθερες και έχουν τα ίδια δικαιώματα  με τους άντρες.

Έτσι τα μαθήματα εκμάθησης της ελληνικής δεν είχαν άλλο υλικό και βιβλίο παρά μόνο την κατάθεση μιας απίστευτης ιστορίας κι επανάστασης ταυτόχρονα, της ίδιας της ζωής της Ζιντάν Γκιουζελίν. Συνομιλίες, αφηγήσεις, κείμενα γραμμένα στη γλώσσα της στο ημερολόγιό της και με μόνο κίνητρο τη θέλησή μας να επικοινωνήσουμε και να μοιραστούμε πράγματα, μεταφράζοντας η μια για την άλλη με τη βοήθεια  ενός ελληνοτουρκικού λεξικού.

Το κείμενο της Ζιντάν Γκιουζελίν εικονογραφήθηκε από μια άλλη μαθήτρια την Μπιάνκα  Μπερεχόλσκι  με την ενθάρρυνση και καθοδήγηση του Γιάννου Ιωάννου. Συνάδελφος της Τέχνης που αργότερα επιμελήθηκε κι την έκδοση του εικονογραφημένου κειμένου σε βιβλίο. Το έργο υποβλήθηκε σε Παγκύπριο Διαγωνισμό της Ουνέσκο Κύπρου. Διαγωνισμό μεταξύ όλων των δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων. Απέσπασαν το τρίτο βραβείο. Εκδόθηκε σε βιβλίο, δίγλωσσο,  μοιράστηκε ως δώρο σε μαθητές, σε βιβλιοθήκες σχολείων  και αγοράστηκε από φίλους και συναδέλφους για ενίσχυση του ταμείου από το οποίο καλύπταμε επείγουσες ανάγκες των μαθητών μας.

Η Ζιντάν Γκιουζελίν εργαζόταν τα απογεύματα πωλήτρια σε ένα κατάστημα στη Λήδρας. Θα έδινε εξετάσεις το Σεπτέμβριο αντί Ιούνιο για να προετοιμαστεί καλύτερα στα βασικά μαθήματα- Μαθηματικά, Ελληνικά, Φυσική και Ιστορία- για να πάρει απολυτήριο σύμφωνα με τους κανονισμούς και να συνεχίσει τις πολυπόθητες σπουδές της στο Λύκειο. Ποια Ιστορία και πόσο μπορεί να είναι έτοιμη μια μαθήτρια που ήλθε από ένα χωριό της Τουρκίας, μάλλον Κούρδοι είναι, με διόρθωναν καλοπροαίρετα οι συνάδελφοι και μου έδειχναν στο χάρτη μια περιοχή  της Τουρκίας αλλά για μένα δεν είχε ιδιαίτερη σημασία αφού η ίδια ποτέ δεν θέλησε να μου το διευκρινίσει. Έπειτα είχα μάθει να συναντώ κάθε μέρα  στο σχολείο τη Μαρία, τον Κυριάκο, την Αϊσέ, τη Λαρίσσα, τον Βλαντιμίρ χωρίς να με νοιάζει το «από πού είσαι» κι όσο για το ποιος είσαι, πες μου καλύτερα τα όνειρά σου και θα σου πω ποιος είσαι.

Η μάχη για το απολυτήριο της Ζιντάν Γκιουζελίν κρίθηκε στη συνεδρία του καθηγητικού  συλλόγου που ο νόμος το ορίζει ως το ισχυρότερο συλλογικό σώμα στο σχολείο. Με ψηφοφορία. Κέρδισε το απολυτήριο της με δουλειά και προσπάθεια, με το γλυκό χαμόγελο, τις αφηγήσεις της, την ωριμότητα της. Είχε κερδίσει τη συμπάθεια όλων. Οι καθηγητές της τάξης της  ήταν σίγουροι πως είχε όλες τις δυνατότητες να προχωρήσει στο Λύκειο.

Μερικές μέρες αργότερα συνάντησα  στο διάδρομο του σχολείου την Αϊσέ, την αδελφή της Ζιντάν. Τα μάτια της κόκκινα, είχε κλάψει. Η Ζιντάν Γκιουζελίν που ήλθε να μας συναντήσει είχε μια πιο συγκρατημένη λύπη. «Μας λείπει η μητέρα μας.  Όταν γίνω 18 χρονών θα μπορώ να φέρω τη μητέρα μου». Στο αφήγημά της είχε γράψει: « Όταν τα θυμάμαι αυτά, τις δυσκολίες, τα προβλήματα, τότε  παρηγοριέμαι  που άφησα το χωριό μου, τη μητέρα μου και τη μικρότερη αδελφούλα μου και μένω τόσο μακριά τους. Τους πεθυμώ, μου λείπουν αλλά  δεν μετανιώνω που έφυγα για να μπορέσω να κάνω τα όνειρά μου.»

Η Μαρία, η Ταμάρα,  ο Κεμάλ, ο Καμήλ,  η Τάνια, η Σιαχάτ, ο Κώστας τρακόσια πρόσωπα, τρακόσια όνειρα. Ονόματα, χώρες, μητρικές γλώσσες κι άλλα στοιχεία… καταγραφή, στατιστικές, ποιοτικές έρευνες μα οι προτεραιότητες ήταν άλλες και οι πραγματικές ανάγκες αυτών των παιδιών και των οικογενειών  επείγουσες. Η καταγραφή είναι χρήσιμη, αν, κάποια στιγμή για να τους βοηθήσεις, θα μιλήσεις πια όχι μόνο ως δάσκαλος αλλά με τη γλώσσα των αριθμών και με τα στοιχεία που απαιτεί η επικοινωνία με τις υπηρεσίες του κράτους. Ως δασκάλα είχα μπερδευτεί  από ένα πλήθος πληροφοριών που έφταναν σε μένα από την καθημερινή σχέση μου μαζί τους και που μου αποκάλυπταν πως το θέμα «ταυτότητα» είναι περίπλοκο.  Ο Νταμιέν μου ζητά να τον λέω Δαμιανό, ο Γκα Γουέι από την Κίνα να τον λέω Μάικ, γιατί η φρικτή προφορά μου τον έκανε να ακούει κάτι σαν Go Away. Εύκολα συνεννοούνται, όταν πηγαίνουν στα κατεχόμενα σε μια γλώσσα που την λένε Οθωμανική  αλλά η Έρικα, μόλις απομακρύνεται ο επιθεωρητής που τους ρώτησε ανάμεσα σε άλλα  τι γλώσσα μιλάνε, με πληροφορεί  πως κάποια  παιδιά, που μιλάνε τούρκικα, είπαν ψέματα στον επιθεωρητή πως είναι μια διάλεκτος…  Ορκίζομαι ρε, λέει στον Κυριάκο  ο Μεχμέτ  και φιλά σταυρό, όπως ο συμμαθητής του, κάνοντας το σχήμα του σταυρού  με τα δάκτυλά του. Κι ο Δαμιανός τρέχει ξοπίσω μου να μου εξηγήσει πως πέρασαν κι αυτοί από κατακτητές κι  από το να χάσουν την θρησκεία ή τη γλώσσα τους προτίμησαν να χάσουν τη γλώσσα τους.

Η Ζιντάν δυστυχώς δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τις σπουδές της στο Λύκειο. Άκουσα ένα πρωί για τελευταία φορά τη φωνή της στο τηλέφωνο να με ρωτά με λύπη κι απορία «Διαβάσατε σήμερα εφημερίδα; Είδατε για τη Λουκία Ρικάκη; Το ξέρατε;» Την παρηγόρησα για το θάνατο μιας σπουδαίας φίλης. Η ιστορία της Ζιντάν Γκιουζελίν  είναι ένα από τα θέματα στο ντοκιμαντέρ της Λ. Ρικάκη «Όνειρα σε άλλη γλώσσα.» Είχε προβληθεί και συζητηθεί στην Κύπρο, στην Αθήνα, στην Ευρώπη σε συνέδριο εκπαιδευτικών, σε Παιδαγωγική Σχολή σε πανεπιστήμιο στην Αμερική.

Η Ζιντάν Γκιουζελίν, η «Όμορφη Φυλακισμένη», υποχρεώθηκε σε ένα γάμο για τον οποίο είχαν αποφασίσει οι δικοί της. Υπήρχε αυτή η πίεση από την οικογένεια, όταν ακόμη κάναμε τα μαθήματα μας.  Νόμιζα πως  αυτός ο γάμος δεν θα γινόταν. Η Ζιντάν  εξακολουθούσε να εργάζεται αλλά  δεν αρκούσε μόνο η απογευματινή απασχόληση. Έπρεπε να δουλεύει και για τα αδέλφια της. Έτσι στο πρωινό Λύκειο δεν μπορούσε να φοιτά. Εξετάζαμε το ενδεχόμενο νυχτερινού σχολείου. Μετά από λίγο καιρό μου μήνυσε με μια συνάδελφο, που έτυχε να την συναντήσει στο δρόμο, πως παντρεύτηκε αλλά είναι καλά,  να μην ανησυχώ. Έφυγε από την Κύπρο με τον άντρα της, έγκυος, γύρισε πίσω στο χωριό  της στην Τουρκία, εκεί στο μάτι του κυκλώνα, τόση ταραχή, τέτοια βία,  τόσοι άνεμοι … Ποιος άνεμος την έφερε, ποιος άνεμος την πήρε πάλι πίσω…  Δεν πρόλαβα να την αποχαιρετήσω και κρατάω ακόμη μέχρι σήμερα  μια επιστολή που της ανήκει. Την επιστολή  της Κυπριακής Βιβλιοθήκης με την οποία ο διευθυντής την ευχαριστεί για τα δύο αντίτυπα του βιβλίου της που τους είχε δωρίσει πριν φύγει. Την φύλαξα, είναι  πολύτιμη για την ίδια και μακάρι μια μέρα να βρεθεί  τρόπος να την πάρει.

Όπου και αν  είναι η Περβίν Σιρίν, που είχε διαλέξει κάποτε το ψευδώνυμο «Ζιντάν Γκιουζελίν»- όταν θα παρουσιάζαμε σε εκπαιδευτικό συνέδριο τον τρόπο εργασίας μας μαζί της- όπου κι αν βρίσκεται, έχει τη δύναμη του ανθρώπου που γνωρίζει  τα βαθιά μυστικά  της ζωής:  «Η ζωή είναι ένα ποτήρι τσάι και ο άνθρωπος ένα κομμάτι ζάχαρη. Πριν λιώσει  και χαθεί  πρέπει να αφήσει τη γεύση του, τη γλυκύτητά του στο ποτήρι. Και μπορεί να το κάνει μόνο αν είναι ελεύθερος  να πραγματοποιήσει τα όνειρά του.»

Η Περβίν Σιρίν θα μπορεί να καυχιέται πώς το έχει κιόλας καταφέρει, έχει βάλει τη γεύση της και τη γλυκύτητα της στη ζωή.

Το κείμενο “Γεύση από ζάχαρη” εδώ

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy