“Οιδίποδας Τύραννος” του Σοφοκλή από το Θέατρο Δέντρο

Συνεντεύξεις στον Αντώνη Γεωργίου
ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ σημα ΓΙΑ 2017ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: Μετάφραση: Βαλεντίνα Ευθυβούλου, Σκηνοθεσία: Άντυ Παπαδημητρίου, Σκηνογραφία/Ενδυματολογία: Λάκης Γενεθλής, Μουσική σύνθεση: Αλέξανδρος Κοξαράς, Σχεδιασμός φωτισμού: Χρίστος Γωγάκης, Βοηθός σκηνοθέτη: Πέτρος Σκούλλος, Διευθυντής σκηνής: Γιάννος Λούρας
Διανομή: Γέρος Οιδίποδας, Ιερέας, Τειρεσίας: Σταύρος Λούρας, Μεσήλικας Οιδίποδας, Κρέοντας, Θεράποντας: Κούλλης Νικολάου, Νέος Οιδίποδας, Κρέοντας, Αγγελιαφόρος
Α΄, Αγγελιαφόρος Β΄: Γιώργος Κυριάκου, Ιοκάστη: Στέλα Φυρογένη, Α΄ Κορυφαίος: Αστέριος Πελτέκης, Β΄ Κορυφαίος: Τάσος Τζιβίσκος

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος

Κυριακή 16 Ιουλίου, Αμφιθέατρο «το σκαλί», Αγλαντζιά

Παρασκευή 21 Ιουλίου, Αρχαίο Ωδείο Πάφου Κυριακή 23 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Κουρίου

ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ: ΟΙΔΙΠΟΔΑΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΔΕΝΤΡΟ

  • Για να διδαχθούμε ξανά ότι ανεξαιρέτως κόστους, πάντα πρέπει να αναζητούμε την αλήθεια

Ο χρόνος φαίνεται να είναι ό,τι πιο ανθρώπινο υπάρχει στον κόσμο μας

Το αρχαίο δράμα εξακολουθεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα, διότι δεν είναι τόσο αρχαίο όσο φανταζόμαστε. Βασίζεται πάνω στις αξίες του πολιτισμένου ανθρώπου, οι οποίες δεν έχουν αλλάξει έως σήμερα. Βοηθάει εξαιρετικά και η αρχετυπική δομή των χαρακτήρων. Δεν είναι ρεαλιστικοί, δεν είναι πραγματικοί καθημερινοί άνθρωποι, αλλά είναι δημιουργημένοι από τους τραγωδούς ως ένα είδος διδασκαλίας και εκπαίδευσης για τους θεατές, ώστε να μάθουν να ξεχωρίζουν το φως και την αλήθεια, από το σκοτάδι και αναπόφευκτα την καταστροφή των αξιών αυτών.

Ο χρόνος! Η αρχή και το τέλος. Αυτό εκφράζουν οι τρεις Οιδίποδες που θα χρησιμοποιήσω στην παράσταση. Ο νέος Οιδίποδας δίνει τη σκυτάλη του στον μεσήλικα και αυτός με τη σειρά του στον γέρο. Ο χρόνος φαίνεται να είναι ό,τι πιο ανθρώπινο υπάρχει στον κόσμο μας. Δίνει αξία στη ζωή την ίδια.

Στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία -και όχι μόνο στην ελληνική- με εντυπωσιάζει η έννοια της αλήθειας. Θεωρείται το σημαντικότερο αγαθό για να ευτυχίσει ο άνθρωπος. Ακόμη και όταν αυτή μπορεί να σε οδηγήσει στην καταστροφή. Η κάθαρση της ψυχής όμως, πάλι μπορεί να επιτευχθεί, αρκεί το άτομο να φτάσει στην αλήθεια που πολλές φορές ταυτίζεται με το φως. Ποιος είναι καλύτερος χαρακτήρας από τον Οιδίποδα για να μας θυμίσει και να μας ξαναδιδάξει ότι ανεξαιρέτως κόστους, πάντα πρέπει να αναζητούμε την αλήθεια;

Ο χρόνος! Η αρχή και το τέλος. Αυτό εκφράζουν οι τρεις Οιδίποδες που θα χρησιμοποιήσω στην παράσταση. Ο νέος Οιδίποδας δίνει τη σκυτάλη του στον μεσήλικα και αυτός με τη σειρά του στον γέρο. Ο χρόνος φαίνεται να είναι ό,τι πιο ανθρώπινο υπάρχει στον κόσμο μας. Δίνει αξία στη ζωή την ίδια. Στον Οιδίποδα Τύραννο χρησιμοποιείται για να τονίσει την ωριμότητα και την εμπειρία που χρειάζεται ο χαρακτήρας για να αντιληφθεί την ίδια του την ύπαρξη και να «δει» την αλήθεια. Μόνο τότε μπορεί να ελπίζει για τη σωτηρία του, όχι από τις εκλογικευμένες ανάγκες, αλλά από τις πνευματικές. Η ιδέα για το χρόνο, πάντως, ξεκίνησε να περιτριγυρίζει το μυαλό μου από το ίδιο το αίνιγμα της Σφίγγας, που λύνει ο ίδιος ο Οιδίποδας.

Ήθελα, εξαρχής, να παντρέψω το παλιότερο με το νεότερο. Αφού ο χρόνος ήταν το βασικό στοιχείο της παράστασης, δεν θα γινόταν να μην είχα ηθοποιούς που εκφράζουν όλο αυτό το χρονικό φάσμα. Μεγαλύτερη σημασία, όμως, έχει η διάθεση και η ενέργεια όλων των ηθοποιών, ανεξαρτήτως εμπειρίας, να συγκλίνουν προς τη σκηνοθετική γραμμή του έργου.

Η ύβρις που διέπραξε ο Οιδίποδας…; Στον αινιγματικό Οιδίποδα συνεχίζονται οι διατριβές για την εύρεση απάντησης στο ερώτημα αυτό. Δεν νομίζω ότι μπορώ να απαντήσω απόλυτα. Αλλά ακόμη κι αν αναφέρω τις διάφορες θεωρίες, θα χρειαστούμε μέρες συζητήσεων και αδιεξόδων . Στον σημερινό κόσμο σίγουρα χρησιμοποιούμε τους συμβολισμούς που εκφράζονται στον Οιδίποδα Τύραννο. Από το οιδιπόδειο σύμπλεγμα του Φρόυντ της ψυχαναλυτικής μέχρι ενός είδους πολιτικό «μεσαίωνα». Από την οικογένεια μέχρι την εξωστρέφεια των κοινωνικών προκαταλήψεων. Για τους συνειρμούς νομίζω οφείλει να απαντήσει ο κάθε θεατής μόνος του. Εγώ ανεβάζω το έργο αυτό με τη συγκεκριμένη κατεύθυνση και ύστερα περιμένω τον θεατή να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, να αποκομίσει αυτά που είναι έτοιμος αυτός να αποκομίσει.

Άντυ Παπαδημητρίου

Στην τραγωδία χρειάζεται αλήθεια και ουσία
Όταν έχεις να υπηρετήσεις αρχαία τραγωδία νιώθω ότι αποτείνεσαι στην ανθρωπότητα ολόκληρη. Τόση δύναμη έχει αυτή η πρόταση των μεγάλων αρχαίων μας δραματουργών, που από τότε αλλά και για όσο ζουν άνθρωποι πάνω στη γη θα προσφέρει στην παγκόσμια κοινωνία αξίες, αρχές, ήθος, αγωγή, αισθητική, σεβασμό για τον άνθρωπο και αρμονία στη ζωή. Γι’ αυτό και παίζοντας σε μία τραγωδία, καλές στιγμές μπορείς να δώσεις, παίζοντας λιτά, χωρίς συμπεριφορές «καταφερτζήδικες» και τερτίπια της καθημερινότητας. Στην τραγωδία χρειάζεται αλήθεια και ουσία, ακόμα κι αν λειτουργήσεις με την τεχνική της παρτιτούρας.

Τόσα χρόνια στο θέατρο πάντα ήμουν με υπερβάσεις και προκλήσεις, με προκαλούν οι μεγάλες στιγμές πάνω στη σκηνή. Έτσι και τώρα.

Δύσκολο αλλά και προκλητικό να ερμηνεύεις διαφορετικούς ρόλους, όπως θα κάνω σε αυτή την τραγωδία (Γέρος Οιδίποδας, Ιερέας, Τειρεσίας). Όπως και στη ζωή μας, οι ίδιες οι καταστάσεις που ζούμε, μας κάνουν να αλλάζουμε διάθεση, ρυθμό, ψυχολογία, έτσι και στη σκηνή. Οι ήρωες των θεατρικών έργων λειτουργούν και εκφράζονται διαφορετικά, ανάλογα με αυτά που συναντούν και αυτά που κουβαλούν.

Με βάση την αντίληψη της αρχαιότητας η τύφλωση του Οιδίποδα θεωρείται χειρότερη τιμωρία από το θάνατο. Τόσο ακριβοδίκαιος άνθρωπος ήταν που δεν άντεχε να δει τους γονείς του ούτε και στον Άδη. Ας μην ξεχνάμε ότι όπως ο Τειρεσίας, έτσι και ο Οιδίποδας γνώριζε χωρίς πια να χρειάζεται να βλέπει.

Σταύρος Λούρας

Ο χορός είναι η έκφραση της πόλης

Ο ρόλος του χορού σε αυτή την τραγωδία είναι τόσο παρεμβατικός όσο και σχεδόν στο σύνολο του αρχαίου ελληνικού δράματος. Στη συγκεκριμένη παράσταση με τη συμμετοχή μόνο δύο ατόμων στο χορό φαντάζομαι ότι θα λειτουργήσει ακόμη πιο έντονα προς αυτή την κατεύθυνση. Ο χορός που είναι συμβολικά η έκφραση της πόλης, της κοινής γνώμης είναι σίγουρα παρεμβατικός και καυστικός, όπως συμβαίνει και σε ένα κοινωνικό σύνολο.

Όσο για τη χρησιμότητα ή όχι της τραγωδίας, τι μπορεί να πει κάνεις… Αυτά τα σπουδαία κείμενα μιλούν νομίζω στους θεατές ανεξαρτήτως χρόνου και εποχής γι’ αυτό και έχουν παραμείνει κλασικά. Η βαθύτερη κατανόηση αυτών των αρχετύπων σίγουρα μίλα με κάποιο τρόπο στην ψύχη και στο μυαλό των ανθρώπων. Με την έννοια της πνευματικής και ψυχικής ανάτασης είναι μάλλον χρήσιμα για τους θεατές όλων των εποχών.

Αστέριος Πελτέκης

Αρκεί να είμαστε εκεί με το πνεύμα μας ανοιχτό, ως υποκριτές ή ως θεατές
Σίγουρα δεν είναι εύκολο να ερμηνεύεις ένα ρόλο αρχαίου δράματος! Βέβαια, καλούμαστε πάντα να ερμηνεύσουμε κάτι έξω από μας -είτε αυτό μας είναι οικείο είτε απέχει έτη φωτός από την ιδιοσυγκρασία ή την εμπειρία μας. Αλλά πιστεύω ότι ειδικά στην τραγωδία, όπου έχεις να αναμετρηθείς με ρόλους αρχετυπικούς και πανανθρώπινους προβληματισμούς και αλήθειες και να βρεις καινούριους δρόμους για να επικοινωνήσεις τον τραγικό λόγο με το σύγχρονο κοινό, είσαι πιο εκτεθειμένος κι ευάλωτος παρά ποτέ.

Άραγε είσαι ένοχος όταν σου αποκαλύπτεται ένα φρικιαστικό μέλλον και κάνεις ό,τι μπορείς για να το αποτρέψεις; Ή μήπως θα ’πρεπε να αποδεχτείς τη θεία βού
ληση και να υποταχτείς στη δύναμη της μοίρας που οδηγεί στη φρίκη; Η Ιοκάστη είναι ένοχη γιατί αμφισβητεί τους θεϊκούς χρησμούς, αλλά δεν θα ’λεγα ότι τιμωρείται. Για εκείνην ‘’που γεννάει άντρα από τον άντρα της και παιδιά απ’ το παιδί της’’, το τέλος της είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσει το αναπόδραστο της μοίρας.

«Γιατί το αρχαίο δράμα παραμένει επίκαιρο μέχρι σήμερα;» Αυτή την ερώτηση κάνω στον εαυτό μου κάθε φορά που παρακολουθώ ή συμμετέχω σε μια παράσταση αρχαίου δράματος και νομίζω ότι η απάντηση έρχεται από την ορχήστρα του θεάτρου. Αρκεί να είμαστε εκεί με το πνεύμα μας ανοιχτό, ως υποκριτές ή ως θεατές.

Στέλα Φυρογένη

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy