Υπενθυμίσεις από τα ματωμένα Χριστούγεννα του 1963

Του Γιώργου Κουκουμά*

Μισό αιώνα μετά, ακόμα και η απλή αφήγηση των γεγονότων των ματωμένων Χριστουγέννων του 1963 και η έναρξη των διακοινοτικών ταραχών του 1963-64 προσκρούει σε χαώδεις διαφωνίες, όχι μόνο ανάμεσα στις δύο κοινότητες αλλά και στο εσωτερικό τους.

Ηταν τελικά τουρκοανταρσία, αποτέλεσμα μακροχρόνιου σχεδιασμού με εξοπλισμό των Τουρκοκυπρίων και προβοκάτσιες οργανωμένες από την ΤΜΤ; Ή ήταν το αποτέλεσμα της επιχείρησης των Ε/κ να καταργήσουν μονομερώς όσα συμφωνήθηκαν με τις Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου τρία χρόνια πριν; Τι συμπεράσματα μπορούμε να κρατήσουμε από τη δημιουργία παράνομων «κοινοτικών στρατών» με την ανοχή ή και τις ευλογίες της νόμιμης ηγεσίας του κράτους, που λίγο πριν είχε συνυπογράψει την ανεξαρτησία και συνεπώς τον ενταφιασμό τόσο της ένωσης όσο και της διχοτόμησης; Πόσο άραγε βολεύτηκε η άρχουσα τάξη των δύο κοινοτήτων από την εξέλιξη των γεγονότων, αφού η μια πέτυχε να διοικεί μόνη της το νόμιμο και διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος και η άλλη να εγκαθιδρύσει μια στρατοκρατικού τύπου εξουσία μέσα στους θύλακες; Ηταν η απαρχή της ξένης ιμπεριαλιστικής συνωμοσίας για το διαμελισμό του νησιού ή τελικά οι ίδιοι οι Κύπριοι αιματοκυλίστηκαν μέσα στους εθνικισμούς τους; Και γιατί να μην ισχύουν και τα δύο;

Οι δύο αστικές θεωρήσεις της ιστορίας του Κυπριακού –η εθνικιστική και η φιλελεύθερη- παίρνουν από την Ιστορία όσα τους βολεύουν και τα απολυτοποιούν. Ακολούθως κτίζουν τον απορριπτισμό και τον ενδοτισμό, αντιστοίχως, προαποφασισμένοι οι μεν να απορρίπτουν και οι δε να αποδέχονται ό,τι κι αν προκύπτει στις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού. Η θεώρηση και η γραμμή του ΑΚΕΛ διαφέρει.Όχι μόνο γιατί αναγνώρισε ακόμα και τις δικές του λάθος εκτιμήσεις εκείνης της περιόδου, αλλά γιατί βλέπει την Ιστορία και την υπόθεση του Κυπριακού μέσα από την οπτική ολόκληρου του κυπριακού λαού. Γι’ αυτό, στη δική μας αντίληψη, η ιστορική σελίδα των γεγονότων του 1963-64 και όσων ακολούθησαν προσφέρεται για συμπεράσματα.

Πρώτο, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι η κατάσταση του «δικαίου της ανάγκης» στην οποία έχουν συνηθίσει οι ε/κ αστικές πολιτικές δυνάμεις, αλλά το κράτος που δημιουργήθηκε έχοντας το δικοινοτισμό και την πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων ως αναφαίρετα στοιχεία της ύπαρξής του. Οπόταν όσοι –γνήσια ή υποκριτικά, διαχρονικά ή όψιμα- θέλουν να υπερασπιστούν την υπόσταση και τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα πρέπει να την υπερασπιστούν ως αυτό που είναι και όχι σαν αυτό που θα ήθελαν να είναι.

Δεύτερο, ο ρόλος των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων μητέρων πατρίδων επιβεβαιώνει -όπως βέβαια πολύ πιο κραυγαλέα και η τραγωδία του 1974- τη θέση για κατάργηση των επεμβατικών και εγγυητικών δικαιωμάτων επί του κυρίαρχου και ανεξάρτητου κυπριακού κράτους.

Επιπρόσθετα, υπενθυμίζει ότι οι στρατοί δεν σημαίνουν περισσότερη ασφάλεια για το λαό και γιατί η αποστρατιωτικοποίηση πρέπει να αποτελεί ουσιώδη πρόνοια της λύσης. Τρίτο, ακόμα και αν οι ενέργειες της ε/κ ηγεσίας στις αρχές της δεκαετίας του 1960 δεν αποτελούν σήμερα την ουσία του Κυπριακού –που είναι η τουρκική κατοχή- αναμφίβολα άφησαν τραύματα μέσα στην τουρκοκυπριακή κοινότητα που συνιστούν μια υπαρκτή πτυχή του προβλήματος και τα οποία πρέπει να απαντηθούν από μια μελλοντική λύση, αποκλείοντας βέβαια τη συνέχιση των τουρκικών εγγυήσεων.

Εντούτοις, είτε συμφωνούμε είτε διαφωνούμε σε αυτά, είναι απολύτως αναγκαίο η θέση του καθενός να μην περιορίζεται στο σήμερα, αλλά να «βλέπει» και να προβλέπει τι έρχεται στον τόπο μας, στη γειτονιά μας και στον κόσμο, τουλάχιστον την επόμενη δεκαετία. Αλλιώς, όπως συνέβηκε την περίοδο από τα Χριστούγεννα του ’63 μέχρι το καλοκαίρι του ’74, ο Ονήσιλλος θα ξαναστέλλει για δέκα χρόνια τις μέλισσες να μας ξυπνήσουν, να μας φέρουν ένα μήνυμα, αλλά όλες θα ψοφούν στο παχύ μας δέρμα.

Μέλος Κ.Ε. ΑΚΕΛ