Κώστας Κώστα: Η τέχνη είναι ένα ισχυρό μέσο ενάντια στην κατοχή και τη διαίρεση

Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου
Μεγάλο Δικοινοτικό Φεστιβάλ Πολιτισμού διοργανώνεται με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Γραφείου και του Γραφείου Επαναπροσέγγισης του ΑΚΕΛ. Το φεστιβάλ περιλαμβάνει δράσεις και εκδηλώσεις σε όλη την Κύπρο και κορυφώνεται την Κυριακή 21 Μαΐου στο πάρκο της Ακρόπολης στη Λευκωσία. Μιλάμε με τον Κώστα Κώστα, επικεφαλής του Πολιτιστικού Γραφείου του ΑΚΕΛ και μέλος της Δικοινοτικής Επιτροπής Εργασίας για τον Πολιτισμό, για την αναγκαιότητα τέτοιων εκδηλώσεων αλλά και την αδυναμία της Πολιτείας για ουσιαστικές θεσμικές παρεμβάσεις στο θέμα των επαφών ανάμεσα στις κοινότητες της Κύπρου. Ταυτόχρονα, αναφερόμαστε στη δράση του Πολιτιστικού Γραφείου, το «οποίο ξεκίνησε την προσπάθεια επεξεργασίας και ολοκλήρωσης ενός προγράμματος πολιτισμού που να ανταποκρίνεται στα σημερινά δεδομένα».

ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΣΤΑ

• Η τέχνη είναι ένα ισχυρό μέσο ενάντια στην κατοχή και τη διαίρεση
• Θέλουμε όσοι εμπλέκονται στον πολιτισμό να μας καταθέσουν τις απόψεις τους

Πώς προέκυψε η ιδέα για το δικοινοτικό φεστιβάλ;

Τα τελευταία χρόνια, ιδιαιτέρως μετά τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων , έχουν αυξηθεί οι πολιτιστικές δραστηριότητες σε ολόκληρη την Κύπρο. Έχουν δημιουργηθεί κοινές ομάδες, ενώ πολλά συγκροτήματα Eλληνοκυπρίων και Tουρκοκυπρίων παρουσιάζονται σε κοινές εκδηλώσεις. Την ίδια στιγμή οργανωμένοι φορείς και των δύο κοινοτήτων οργανώνουν σημαντικές δραστηριότητες, συνέδρια, εκθέσεις, εκδόσεις κ.λπ. Είναι αυτές τις δράσεις που θέλαμε να αναβαθμίσουμε με το Δικοινοτικό Φεστιβάλ Πολιτισμού, δίνοντάς τους περαιτέρω ώθηση σε μια περίοδο εξαιρετικά κρίσιμη για την Κύπρο μας.

Υπάρχει ακόμα η ανάγκη, θεωρείτε, για τέτοιες δικοινοτικές δραστηριότητες;

Ασφαλώς και υπάρχει ανάγκη. Σήμερα πολύ περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν. Οι γνωστοί κήρυκες του μίσους και του φανατισμού αξιοποιούν κάθε ευκαιρία για να μεγαλώνουν τις αποστάσεις ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Τους βοηθούν και οι εξελίξεις, αφού η επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης στην Τουρκία και τα όσα αντιδημοκρατικά και απαράδεκτα συμβαίνουν, αξιοποιούνται για να αυξάνεται ο φόβος και η προκατάληψη. Δυστυχώς υπάρχουν και τα ΜΜΕ που συνεχώς καλλιεργούν το μίσος και την έλλειψη εμπιστοσύνης, την όποια επικαλούνται μετά για να δικαιολογήσουν την εθνικιστική τους ρητορική. Απέναντι σε αυτά η αληθινή τέχνη και ο πολιτισμός αποτελούσαν πάντοτε ένα ισχυρό μέσο του λαού μας ενάντια στην κατοχή και τη διαίρεση. Η τέχνη και ο πολιτισμός μπορούν και διεισδύουν σε χώρους που κανείς άλλος μπορεί να φτάσει ποτέ.

Ο πρόεδρος της (τ/κ) Ένωσης Συγγραφέων και Καλλιτεχνών Ζεκί Αλί σε συνέντευξή του μας ανέφερε ότι γνωρίζουμε τόσα λίγα ο ένας για τον άλλο. Συμφωνείτε μαζί του;

Συμφωνώ απολύτως. Πόσοι Eλληνοκύπριοι γνωρίζουν πραγματικά τι συνέβηκε στην κατεχόμενη Κύπρο μετά το 1974; Πόσοι γνωρίζουν για την πολιτική, κοινωνική, περιβαλλοντική και πολιτιστική δράση της τουρκοκυπριακής κοινότητας; Πόσοι γνωρίζουν για τους αγώνες που δόθηκαν για να κρατηθεί όρθια η τουρκοκυπριακή κοινότητα; Τα ερωτήματα αφορούν βεβαίως και τους Tουρκοκυπρίους. Αύριο Δευτέρα (15/5) στις 19.30 θα παρουσιάσουμε στο σωματείο Άτλας Αγλαντζιάς το βιβλίο των Κώστα Καυκαρίδη και Γιασάρ Ερσόυ Το θέατρο παραβιάζει τα σύνορα, που αναφέρεται στην 30χρονη συνεργασία του Σατιρικού και του τουρκοκυπριακού δημοτικού θεάτρου Λευκωσίας. Τα όσα αναφέρονται στο βιβλίο, οι άγνωστες πτυχές της κοινής πορείας των δύο θεάτρων , είναι ενδεικτικά του πόσο λίγα γνωρίζει η μία κοινότητα για την άλλη.

Ενώ υπάρχει σωρεία πρωτοβουλιών από οργανώσεις και πολίτες, γιατί θεσμικά καταφέραμε τόσα λίγα στο θέμα των επαφών μεταξύ των δύο κοινοτήτων;

Δυστυχώς πολλές φορές οι δυνάμεις που αρνούνται να πιουν έστω και ένα καφέ με τους συμπατριώτες μας Tουρκοκυπρίους, προφασίζονται διάφορους λόγους για να παρεμποδίζουν την αναβάθμιση των πολιτιστικών σχέσεων . Στη δημόσια υπηρεσία, στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και στη μεγάλη πλειοψηφία των ΜΜΕ υπάρχουν ισχυρότατες δυνάμεις που εχθρεύονται την επαναπροσέγγιση. Υπήρξαν σημαντικότατες πρωτοβουλίες επί διακυβέρνησης Δημήτρη Χριστόφια για την ανάπτυξη κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης, που είτε παρεμποδίστηκαν είτε αποτράπηκαν . Μόνο εκεί που υπήρξαν δυναμικοί και θαρραλέοι δημόσιοι λειτουργοί υπήρξαν κάποια αποτελέσματα. Δυστυχώς, όχι αρκετά.

Είστε μέλος της Δικοινοτικής Επιτροπής Εργασίας για τον Πολιτισμό. Γιατί δεν λειτούργησε όσο όλοι αναμέναμε; Στηρίχτηκε όσο έπρεπε από την κυβέρνηση;

Η Δικοινοτική Επιτροπή για τον Πολιτισμό ξεκίνησε με πολύ μεγάλες προσδοκίες, τουλάχιστον από εμάς που συμμετείχαμε από την πρώτη ημέρα. Το κλίμα ανάμεσα στα μέλη, Eλληνοκύπριοι και Tουρκοκύπριοι, είναι εξαιρετικό. Ένα παράδειγμα προς μίμηση για το πώς μπορούν να λειτουργήσουμε από κοινού στην Ενωμένη Ομόσπονδη Κύπρο. Έγιναν κάποιες μεγάλες εκδηλώσεις όπως η παράσταση στον Πύργο του Οθέλλου στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, οι δύο παραστάσεις στην κατεχόμενη Σαλαμίνα από τον ΘΟΚ, ενώ στηρίχτηκαν αρκετές πρωτοβουλίες εθελοντικών οργανώσεων . Υπάρχει ένα θέμα με το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν έχει δικό της προϋπολογισμό για να στηρίξει οικονομικά τις δεκάδες δικοινοτικές εκδηλώσεις. Αυτό νομίζω πρέπει να τύχει επεξεργασίας από τους ηγέτες και των δύο κοινοτήτων και να αντιμετωπιστεί. Πάντως εμείς συνεχίζουμε τις τακτικές μηνιαίες συναντήσεις μας.

Παρ’ όλες τις προσπάθειές μας, οι άνθρωποι του πολιτισμού πλήρωσαν και συνεχίζουν να πληρώνουν ακριβά τιμήματα. Υπήρξαν αδυναμίες και σε κεντρικό και σε επαρχιακό επίπεδο. Σιγά σιγά βρίσκουμε τα πατήματά μας. Είμαστε μια μεγάλη ομάδα, οι πλείστοι νέοι άνθρωποι και πιστεύω ακράδαντα ότι θα τα καταφέρουμε.

Πού θα γίνει το φεστιβάλ; Τι περιλαμβάνει;

Το μεγάλο φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 21 Μαΐου από τις 19.00-22.00 στο πάρκο της Ακρόπολης στο Στρόβολο. Το πλαίσιο του φεστιβάλ περιλαμβάνει μουσική, χορό, θέατρο, ποίηση, προβολές ταινιών και ντοκιμαντέρ, εκθέσεις ζωγραφικής και σκιτσογραφίας. Στο χώρο θα υπάρχουν περίπτερα, όπου οργανώσεις και από τις δύο κοινότητες θα παρουσιάσουν τη δράση τους. Στο χώρο θα υπάρχει φαγητό και ποτό.

Υπάρχει η άποψη πως τέτοιες μαζικές δικοινοτικές εκδηλώσεις πρέπει να βρεθεί τρόπος να γίνονται και σε άλλες πόλεις εκτός Λευκωσίας; Τι πιστεύετε;

Στην εξαγγελία του δίμηνου δικοινοτικού φεστιβάλ σημειώσαμε με έμφαση ότι ο χώρος δράσης θα είναι ολόκληρη η Κύπρος. Και το υλοποιήσαμε. Κάναμε εκδηλώσεις στην κατεχόμενη, αλλά και στην ελεύθερη Αμμόχωστο, στη Λευκωσία, τη Λάρνακα, τη Λεμεσό, τον Αμίαντο κ.λπ.. Εκδηλώσεις θα γίνουν από την Καρπασία μέχρι τον Ακάμα.

Ποιοι αποτελούν το Πολιτιστικό Γραφείο του ΑΚΕΛ; Ποια η αναγκαιότητά του;

Στο Πολιτιστικό Γραφείο του ΑΚΕΛ υπάρχουν επαγγελματίες, αλλά υπάρχουν και ερασιτέχνες δημιουργοί με μεγάλες εμπειρίες τόσο στην παραγωγή πολιτισμού όσο και στη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων . Το ΑΚΕΛ πάντα πρωτοπορούσε στα πολιτιστικά πράγματα του τόπου. Η ύπαρξη και λειτουργία του Πολιτιστικού Γραφείου συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξη και αναβάθμιση του πολιτισμού στην πατρίδα μας. Αμέτρητες είναι οι κατακτήσεις που φέρουν τη σφραγίδα του κόμματός μας και των επαρχιακών πολιτιστικών γραφείων.

Κάποιοι θεωρούν πως η σχέση των κομμάτων με τον πολιτισμό περιορίζεται σε μια επιφανειακή προσέγγιση και στην εκμετάλλευση της όποιας αίγλης προσδίδει ο πολιτισμός.

Μακριά από εμάς τέτοιες προσεγγίσεις. Η όποια ενασχόλησή μας πηγάζει αποκλειστικά και μόνο από τη συνειδητοποίησή μας για το πόσο σημαντικός είναι ο πολιτισμός για την καλυτέρευση της ζωής των ανθρώπων και το πέρασμά τους σε μια κοινωνία της ειρήνης, της ευτυχίας και της δημιουργίας. Ο μεγάλος μας ποιητής Τεύκρος Ανθίας έγραψε στις 14 Απριλίου του 1963 ότι : «Η βάση του Πολιτισμού μας, του αληθινού Πολιτισμού, είναι το ήθος, η ανθρωπιά και η ομορφιά». Αυτή είναι η μόνη μας έγνοια, αυτό φιλοδοξούμε να κάνουμε ως νέο Πολιτιστικό Γραφείο. Να διατηρήσουμε τον πυρήνα αυτών των υπέροχων αξιών.

Είστε ικανοποιημένοι ως Γραφείο με την παρέμβαση του ΑΚΕΛ στα θέματα πολιτισμού τα τελευταία χρόνια; Πού εντοπίζετε αδυναμίες;

Αν έλεγα ότι είμαστε ικανοποιημένοι, θα ήταν ένα μεγάλο ψέμα. Η οικονομική κρίση που σαν καταιγίδα έπληξε την Κύπρο, έπληξε, ίσως και σε μεγαλύτερο βαθμό, τους ανθρώπους του πολιτισμού. Έγινε δραστική μείωση στα κονδύλια του πολιτισμού, κόπηκαν επιδόματα σε ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών που τα είχαν ανάγκη, η κατάρρευση οργανισμών όπως του συνεργατισμού, που ήταν ένας σταθερός αιμοδότης πολιτιστικών σωματείων και εκδηλώσεων , ήταν μια μαχαιριά στο σώμα του, ανήμπορου να αντιδράσει, δημιουργού. Δυστυχώς ως ΑΚΕΛ δεν μπορέσαμε να ανακόψουμε αυτή την καταιγίδα. Παρ’ όλες τις προσπάθειές μας, οι άνθρωποι του πολιτισμού πλήρωσαν και συνεχίζουν να πληρώνουν ακριβά τιμήματα. Υπήρξαν αδυναμίες και σε κεντρικό και σε επαρχιακό επίπεδο. Σιγά σιγά βρίσκουμε τα πατήματά μας. Είμαστε μια μεγάλη ομάδα, οι πλείστοι νέοι άνθρωποι και πιστεύω ακράδαντα ότι θα τα καταφέρουμε.

Τι έδειξε η εμπειρία της διακυβέρνησης 2008-2013 για την υλοποίηση μιας πολιτιστική πολιτικής;

Όπως και σε άλλους τομείς έτσι και στον πολιτισμό έγιναν έργα, αλλά και πολλές προσπάθειες για αναβάθμιση της δράσης μας. Διατηρήθηκαν , και σε κάποιες περιπτώσεις αυξήθηκαν , τα κονδύλια για τον πολιτισμό. Υπήρξε η ανέγερση του κτιρίου του ΘΟΚ, είχαμε την επέκταση των μουσικών σχολείων σε Λάρνακα, Πάφο και Αμμόχωστο, επεκτάθηκαν από τρεις σε δέκα δήμους τα ανοικτά σχολεία (σχολεία με πολλές πολιτιστικές δραστηριότητες), διατηρήθηκαν τα μηνιαία επιδόματα στους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών . Δυστυχώς και εδώ, σε κάποιες περιπτώσεις λόγω της οικονομικής κρίσης, δεν μπορέσαμε να υλοποιήσουμε όσα θέλαμε και αγωνιζόμασταν για χρόνια. Παράδειγμα η Ενιαία Αρχή Πολιτισμού που, ενώ το νομοσχέδιο ήταν έτοιμο, μας πρόλαβε η κρίση και δεν προωθήθηκε.

Πώς καθορίζονται οι θέσεις του ΑΚΕΛ για τον πολιτισμό; Αναφύονται συνεχώς καινούργια ζητήματα. Χρειάζονται επικαιροποίηση;

Εδώ και λίγο καιρό το Πολιτιστικό Γραφείο ξεκίνησε την προσπάθεια επεξεργασίας και ολοκλήρωσης ενός προγράμματος πολιτισμού που να ανταποκρίνεται στα σημερινά δεδομένα. Έγιναν ήδη αρκετές επαφές με δημιουργούς διαφόρων μορφών τέχνης. Σωστά είπατε για καινούργια ζητήματα, όπως είναι η αυξανόμενη ανεργία και οι περικοπές στα κονδύλια για τον πολιτισμό. Έχουμε καταγράψει σημαντικότατες εισηγήσεις και παρατηρήσεις και το επόμενο διάστημα θα ολοκληρώσουμε τη συγγραφή του προγράμματος, όπου θα το εκθέσουμε σε μια μορφή δημόσιας διαβούλευσης. Θέλουμε όσοι εμπλέκονται και έχουν άποψη να την καταθέσουν . Ως Πολιτιστικό Γραφείο έχουμε όλη τη διάθεση να ακούσουμε και να υλοποιήσουμε τις εισηγήσεις των δημιουργών μας. Οι απόψεις τους είναι πολύ σημαντικές για εμάς.