Λύσεις Win-Win ή Lose-Lose για το Κυπριακό;

Του Δρ Γιώργου Δ. Χριστοδουλίδη

Σύμφωνα με τη θεωρία των «παιγνίων» (game theory), σε μια διαπραγμάτευση θα μπορούσε να υπάρχουν τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις στις επιδιώξεις των «παικτών»: (ι) μηδενικού αθροίσματος, όπου ο ένας κερδίζει σε βάρος του άλλου που χάνει, (win-lose), (ιι) θετικού αθροίσματος όπου και οι δυο κερδίζουν (win-win), (ιιι) αρνητικού αθροίσματος όπου και οι δυο χάνουν (lose-lose).

Η επίλυση του Κυπριακού προσφέρεται ιδιαίτερα για προσέγγιση/ανάλυση στη βάση της θεωρίας των παιγνίων. Θα επεξεργασθούμε εδώ τρία σενάρια:

Σενάριο Α. Οι διαπραγματευτές είναι από τη μια η Τουρκία, υπό την έννοια ότι θα είναι ο απόλυτος κυρίαρχος στη διαμόρφωση της προσέγγισης του κάθε επιμέρους θέματος από τον Διαπραγματευτή της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας (που στη πραγματικότητα είναι ο εκπρόσωπος της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου, ΤΔΒΚ») και από την άλλη ο Διαπραγματευτής της Κυπριακής Κοινότητας (που στην πραγματικότητα είναι ο εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ΚΔ (βλ. το γεγονός ότι προσέρχονται και οι δυο στις συναντήσεις με οχήματα που φέρουν τη σημαία της ΤΔΒΚ και της ΚΔ αντίστοιχα).

Είναι φανερό ότι οι εκατέρωθεν δυνάμεις θα είναι άνισες και το πολιτικό παίγνιο θα είναι μάλλον του τύπου του «μηδενικού αθροίσματος/ κερδίζω-χάνεις», (win-lose). Σε αυτή τη διαδικασία η μεν «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου» θα επιδιώκει να διατηρήσει πλείστα από τα κεκτημένα της εισβολής και της κατοχής, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία θα αγωνίζεται να εξασφαλίσει ό,τι μπορεί και ό,τι, λίγο, θα μπορούν να της εξασφαλίσουν οι ξένοι «φίλοι» της. Βέβαια μια τέτοια λύση είναι απίθανο να γίνει αποδεκτή από την Ελληνοκυπριακή κοινότητα σε ένα Δημοψήφισμα (εκτός και αν μας επιβληθεί «με τη βία»!).

Σενάριο Β. Οι Διαπραγματευτές, ο ένας εκπροσωπώντας την ΚΔ/ Ελληνοκυπριακή Κοινότητα, και ο άλλος την ΤΔΒΚ/ Τουρκοκυπριακή Κοινότητα, επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη των αντιστοίχων κοινοτήτων τους. Η Ελληνοκυπριακή Κοινότητα/Κυπριακός Ελληνισμός, θα στοχεύει στη συνέχιση της διεθνούς αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας ως έχει από το 1964 που αποχώρισαν οι Τουρκοκύπριοι από την Κυβέρνηση, ενώ η Τουρκοκυπριακή Κοινότητα/Κυπριακός Τουρκισμός, θα στοχεύει στη διεθνή πολιτική αναγνώριση της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου, ΤΔΒΚ» ως ανεξάρτητης και αυτόνομης κρατικής οντότητας. Τελικός στρατηγικός στόχος η λύση δυο Ανεξαρτήτων Κρατών/Διχοτόμηση.

Στην περίπτωση αυτή η τέτοια επιδίωξη θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως παίγνιο «θετικού αθροίσματος/αμοιβαίου οφέλους (win-win) και για τις δυο πλευρές. Βέβαια, τα μακροχρόνια αποτελέσματα μιας τέτοιας λύσης θα μπορούσε να ήταν καταστροφικά και για τις δυο Κοινότητες (lose-λose ): Η ΤΔΒΚ και η Τουρκοκυπριακή Κοινότητα να τελούν υπό τον σχεδόν πλήρη οικονομικό και πολιτικό έλεγχο της Τουρκίας, ενώ η ΚΔ και η Ελληνοκυπριακή Κοινότητα να ζουν στη σκιά της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, που θα θέλει να επεμβαίνει σε τυχόν επιλογές που θα ήσαν ενάντια στα στρατηγικά της συμφέροντα, καθώς και με τον φόβο της συνεχούς αύξησης των εποίκων στο γειτονικό της κρατίδιο, με όλα τα αρνητικά συνεπαγόμενα.

Σενάριο Γ. Κάθε μια από τις δυο Κοινότητες επιδιώκουν από κοινού μια λύση απεξαρτημένη από τα σύνδρομα «ΚΔ» και «ΤΔΒΚ», που να επανενώνει τον τόπο και τον λαό ως ενιαίο «Κυπριακό» σύνολο, ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους, σε ένα συνεταιρικό κράτος όπου τα συμφέροντα της μιας κοινότητας δεν θα είναι σε βάρος των νομίμων δικαιωμάτων της άλλης κοινότητας, αλλά απεναντίας θα έχουν πολλά κοινά αμοιβαία συμφέροντα.

Μια τέτοια κατάληξη θα μπορούσε να ήταν το αποτέλεσμα ενός παιγνίου πάρε-δώσε μιας σειράς από επιμέρους επιδιώξεις του τύπου του μηδενικού αθροίσματος (εγώ κερδίζω σε κάτι που εσύ συναινείς να χάσεις, και εσύ κερδίζεις σε κάτι που εγώ συναινώ να χάσω), με συνολική όμως κατάληξη σε ένα παίγνιο «θετικού/ αρνητικού αθροίσματος», (και οι δυο κερδίζουμε από κάτι και οι δυο χάνουμε από κάτι), (win-win/lose-lose ). Μια τέτοια επιδίωξη θα μπορούσε, υπό την προϋπόθεση ότι και οι δυο Κοινότητες θα συνεχίσουν να έχουν και να επιδιώκουν το ίδιο όραμα, να έχει μακροχρόνια επιτυχή εφαρμογή και κατάληξη σε μια Κυπριακή Δικοινοτική Διζωνική/Διπεριφερειακή Ομοσπονδία.