ΛΟΥΙΖΑ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ: Οταν η επιστήμη συναντά την επικοινωνία

Ποια είναι η 30χρονη που εκπροσώπησε την Κύπρο στο διεθνή διαγωνισμό FameLab 2015

Γράφει: Τάσος Περδίος

Ζούμε στην εποχή της επικοινωνίας. Απ’ την καλή κι απ’ την ανάποδη όμως. Την ίδια ώρα που μπορεί με μια ηλεκτρονική συσκευή ανά χείρας να επικοινωνείς οπτικά με τον συγγενή ή τον φίλο σου κυριολεκτικά στην άλλη άκρη του κόσμου, ανοίγεις την τηλεόραση και αντί για ενημέρωση, υφίστασαι μια «επιστημονικά» κεκαλυμμένη πλύση εγκεφάλου. Το αρνητικό πρόσημο της επικοινωνίας, το επιδέχεται η κοινωνία κυρίως στην πολιτική. Η ουσία της πολιτικής, σε κάποιο βαθμό έχει αντικατασταθεί από την επικοινωνία λόγω της τρομακτικής δυναμικής επιρροής των μέσων επικοινωνίας στις κοινωνικές μάζες.

Ενας τομέας της ζωής όμως στον οποίο οι σύγχρονες μορφές επικοινωνίας ανοίγουν λεωφόρους κοινωνικής εξέλιξης είναι οι επιστήμες. Οταν λοιπόν η επιστήμη συναντά την επικοινωνία, συμβαίνει το FameLab.

To FameLab είναι ένας διεθνής διαγωνισμός στον οποίο επιστήμονες από τον κόσμο καλούνται να μεταδώσουν τις γνώσεις τους με τρόπο ο οποίος μεταφέρει την κατανόηση από το επιστημονικώς περίπλοκο στο κοινώς κατανοητό επίπεδο. Είναι στην ουσία διαγωνισμός απλοποίησης και εκλαΐκευσης επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων μέσω της επικοινωνίας. Στο φετινό διεθνή διαγωνισμό, ο οποίος πραγματοποιήθηκε στην Αγγλία στις 3 και 4 Ιουνίου 2015, (όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές ήταν άγνωστο το αποτέλεσμα), η Κύπρος εκπροσωπήθηκε από τη Λουίζα Σοφοκλέους.

Μετακινώντας αντικείμενα με τον εγκέφαλο!

Η Λουίζα Σοφοκλέους είναι η νικήτρια του εθνικού διαγωνισμού FameLab 2015 στην Κύπρο κερδίζοντας το χρίσμα της εκπροσώπησης της Κύπρου στο διεθνή διαγωνισμό. Γεννημένη στη Δρομολαξιά, με καταγωγή από το Λευκόνοικο, Μηχανικός Βιοϊατρικής και υποψήφια διδάκτορας στo Tμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πανεπιστήμιου Κύπρου, η 30χρονη είναι το νέο πρόσωπο της επικοινωνίας της επιστήμης στην Κύπρο. Η παρουσίαση με την οποία κέρδισε την πρωτιά στο FameLab Κύπρου αφορά σ’ ένα καταπληκτικό τεχνολογικό εύρημα, από αυτά που μερικά χρόνια πριν θα μπορούσε κάποιος να αναγάγει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.

Τίτλος της παρουσίασης ήταν «Διεπαφή Εγκεφάλου-Υπολογιστή: Σκέφτομαι άρα κινούμαι!», όπου περιέγραφε πώς ένα άτομο με προβλήματα αναπηρίας μπορεί να μετακινήσει αντικείμενα με τη χρήση της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου του. Με πρωτότυπο, απλό και άμεσο τρόπο η Λουίζα εξήγησε τη θεωρία πίσω από τη «Διεπαφή Εγκεφάλου-Υπολογιστή», το μέλλον και τις δυνατότητες εξέλιξης αυτής της τεχνολογίας, η οποία μπορεί να βοηθήσει χιλιάδες  ασθενείς με σοβαρές κινητικές αναπηρίες ενισχύοντας την αυτονομία τους και βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής τους.

Η Λουίζα Σοφοκλέους τόνισε πως δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι ένας ενεργός εγκέφαλος έχει απεριόριστη δύναμη και δυνατότητες, ακόμη και αν είναι παγιδευμένος σε ένα αδρανές σώμα. Μιλώντας στη “Χ” για την παρουσίαση με την οποία κέρδισε το διαγωνισμό, η 30χρονη ανέδειξε τις φανταστικές προοπτικές που διανοίγει η συγκεκριμένη τεχνολογία: «Η παρουσίαση αφορούσε τη διεπαφή εγκεφάλου – υπολογιστή. Πώς δηλαδή μπορούμε μέσω ενός υπολογιστή να “διαβάσουμε” την εγκεφαλική δραστηριότητα που παράγεται με τη σκέψη και να την μετατρέψουμε σε πράξη. Αυτή η τεχνολογία μπορεί να δώσει τη δυνατότητα σε άτομα με σοβαρά κινητικά προβλήματα να κινήσουν τεχνητά μέλη ή το αναπηρικό τροχοκάθισμα μόνο με τη σκέψη.

Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή όταν οι νευρώνες στον εγκέφαλο επικοινωνούν μεταξύ τους, για να εκτελεστεί μια πράξη, παράγεται ηλεκτροχημικό σήμα το οποίο μπορεί να μετρηθεί. Η τεχνολογία δεν περιορίζεται μόνο σε άτομα με αναπηρία, αλλά βρίσκει εφαρμογές και σε πολλούς άλλους τομείς όπως για παράδειγμα τα ηλεκτρονικά παιχνίδια», σημείωσε.

Στο διεθνή διαγωνισμό FameLab, η Κύπρος επιχείρησε να ξεχωρίσει ανάμεσα σε 30 χώρες. «Στόχος των διαγωνιζομένων είναι να καταφέρουν να μεταδώσουν την επιστήμη σε μη επιστημονικό κοινό με απλό τρόπο, επομένως η ικανότητα να εξηγήσεις με ευρηματικό και προσιτό τρόπο ένα επιστημονικό θέμα θεωρείται πολύ σημαντική για την επιστημονική κοινότητα. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του ευρύτερου κοινού καθώς επίσης να μεταδώσουν την γνώση τους», ανέφερε η Λ. Σοφοκλέους.

Ρωτήσαμε επίσης την εκπρόσωπο της Κύπρου στο διεθνή επιστημονικό διαγωνισμό την άποψή της για το επιστημονικό προσωπικό της χώρας μας και τις προοπτικές σε μια εποχή στην οποία επικρατούν η απαισιοδοξία και τα σκυμμένα κεφάλια. Από την απάντησή της, πηγάζει αισιοδοξία: «Στη χώρα μας υπάρχουν εξαιρετικοί επιστήμονες με όραμα που προσπαθούν για ένα καλύτερο αύριο. Πιστεύω ότι τα σκυμμένα κεφάλια δεν ταιριάζουν με την ιδιοσυγκρασία των πλείστων ερευνητών που παρά τις οικονομικές δυσκολίες και την έλλειψη κονδυλίων για την έρευνα, παρέμειναν στην Κύπρο και προσπαθούν να χτίσουν το μέλλον. Μπορώ να πω ότι στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, που γνωρίζω καλύτερα, γίνεται πολύ σοβαρή δουλειά για την προσέλκυση ευρωπαϊκών κονδυλίων και οι ερευνητές μας τυγχάνουν αναγνώρισης στη διεθνή επιστημονική κοινότητα παρά τις δυσκολίες των καιρών».

Τι είναι το FameLab

Η Λουίζα Σοφοκλέους σπούδασε Εφαρμοσμένα Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Μηχανική Βιοϊατρική στο Imperial College του Λονδίνου. Πριν επιστρέψει στην Κύπρο εργάστηκε για κάποιο διάστημα στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων στο Λονδίνο. Από το 2012 ανήκει στην ερευνητική ομάδα του Ερευνητικού Κέντρου Τεχνολογίας Ευφυών Συστημάτων και Δικτύων – Κοίος, του Πανεπιστημίου Κύπρου ως υποψήφια διδάκτορας.

Η επικοινωνία της επιστήμης και η μετάδοσή της με απλό και προσιτό τρόπο προς στο ευρύτερο κοινό, είναι μια συνεχώς αυξανόμενη προτεραιότητα για τους περισσότερους ερευνητές και επιστήμονες.

Ο διαγωνισμός επικοινωνίας της επιστήμης FameLab άρχισε το 2005 από το Ηνωμένο Βασίλειο και το Cheltenham Science Festival και διοργανώνεται από το British Council Κύπρου και το Ευρωπαϊκό Γραφείο Κύπρου με συνδιοργανωτή το Ιδρυμα Προώθησης Ερευνας. Σκοπός είναι να βοηθήσει τους νέους επιστήμονες να αποκτήσουν πολύτιμες δεξιότητες για να επικοινωνήσουν το έργο τους σε μη επιστημονικό κοινό. Μ’ αυτόν τον τρόπο, οι ερευνητές αλλάζουν το κοινωνικό στερεότυπο των «ακατανόητων»  επιστημών, μεταφέροντας την έρευνά τους έξω από τα εργαστήρια, κάνοντάς την κατανοητή και προσβάσιμη.

Δεύτερος στον εθνικό διαγωνισμό κατετάγη ο φοιτητής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας Erfan Ranjbar και τρίτη η Στέλλα Πέτρου, υποψήφια διδάκτορας στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ο Erfan Ranjbar παρουσίασε το θέμα «Μικροσκοπικοί φίλοι» για τα βακτήρια που μας ακολουθούν από την αρχή της ζωής μας και η Στέλλα Πέτρου παρουσίασε το πρωτότυπο θέμα «Το Δικαστήριο του Ανθρώπινου Σώματος».

Οι παρουσιάσεις κρίθηκαν σύμφωνα με το χρυσό κανόνα του FameLab – τα 3Cς: περιεχόμενο, σαφήνεια και χάρισμα (content, clarity and charisma). Την ομάδα της κριτικής επιτροπής αποτελούσαν ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, καθηγητής Κωνσταντίνος Χριστοφίδης, ο Δρ Βασίλης Τσάκαλος, Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Προώθησης Ερευνας, ο Νίκος Καρτακούλης αντιπρόεδρος Πανεπιστημιακών Σχέσεων και Κοινωνικής Προσφοράς του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, η Μαρίνα Μαλένη, θεατρολόγος και επικοινωνιολόγος, καθώς και ο Χριστόδουλος Σαντζιάκκη, νικητής του FameLab 2014.