Με αποθέματα αγάπης συνοδεύουν αυτά τα παιδιά

Υπομονή, επιμονή και αγάπη χρειάζεται το λειτούργημα του σχολικού συνοδού για παιδιά με ειδικές ανάγκες

Κάποια επαγγέλματα δεν χρειάζονται μόνο δεξιότητες, προπαίδεια και πτυχία. Χρειάζονται υπομονή, επιμονή, αγάπη για τον συνάνθρωπο, κατανόηση. Ενα από αυτά είναι των σχολικών βοηθών/συνοδών για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Λέμε συνήθως για τους εκπαιδευτικούς, τους δασκάλους, τους καθηγητές πως ασκούν λειτούργημα. Ομως στα σχολεία εργάζονται και οι σχολικοί βοηθοί, οι οποίοι πρέπει να έχουν πολλαπλάσια ψυχικά αποθέματα από τους εκπαιδευτικούς για να μπορούν να χειριστούν δύσκολες περιπτώσεις παιδιών που έχουν ανάγκη και να φέρουν εις πέρας τη δύσκολη αποστολή που τους ανατίθεται από το εκπαιδευτικό σύστημα.

Στη θεωρία είναι απλά σχολικοί βοηθοί. Στην πράξη όμως έχουν το ρόλο του παιδαγωγού, του γονιού, του επιτηρητή, του ψυχαγωγού, του ψυχολόγου, του κοινωνικού λειτουργού.
Συνομιλήσαμε με δύο σχολικούς συνοδούς. Για ευνόητους λόγους που αφορούν την προστασία των παιδιών, δεν δημοσιεύουμε τα ονόματά τους.

Του Σπύρου Σωτηρίου

Μαζί στην τάξη, στο διάλειμμα, στην τουαλέτα…

Οπως αναφέρει η Α, με αρκετά χρόνια εμπειρίας, οι σχολικοί συνοδοί έχουν ευθύνη να μην πάθει κάτι το παιδί, να μην κτυπήσει, κυρίως την ώρα του διαλείμματος. Υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να περπατήσουν και είναι σε τροχοκάθισμα, παιδιά που δεν μπορούν να πάνε στην τουαλέτα και χρειάζονται άλλαγμα. Εχουν επίσης την ευθύνη να κοινωνικοποιήσουν αυτά τα παιδιά με το υπόλοιπο σύνολο του σχολείου. Να κάνουν φίλους και να μάθουν να συναναστρέφονται με τα υπόλοιπα παιδιά χωρίς να νιώθουν μειονεκτικά.

Στην τάξη πρέπει το παιδί να κάθεται ήρεμο στην καρέκλα του και αν δεν είναι ήρεμο -στην περίπτωση υπερκινητικών παιδιών- θα πρέπει ο συνοδός να βρει τον τρόπο να το ηρεμήσει ή να το βγάλει έξω απ την τάξη χωρίς να υπάρξει αναστάτωση.

Εάν τα παιδιά βρίσκονται σε ειδική μονάδα είναι περισσότερα τα προβλήματα. Οι συνοδοί πρέπει να ακολουθούν το πρόγραμμα της ειδικής δασκάλας, για παράδειγμα το παιχνίδι που θα συστήσει η δασκάλα βάσει των ιδιαιτεροτήτων τής κάθε περίπτωσης.
Οι σχολικοί συνοδοί πρέπει να είναι συνεχώς με τα παιδιά και στην τάξη και στο διάλειμμα.

Η προκατάληψη από τα υπόλοιπα παιδιά

Οι σχολικοί συνοδοί δεν έχουν να χειριστούν μόνο το παιδί που βρίσκεται υπό την επίβλεψή τους. Υπάρχει προκατάληψη από τους υπόλοιπους μαθητές την οποία οι σχολικοί συνοδοί προσπαθούν να αντιμετωπίσουν. «Υπάρχουν μαθητές που δεν μπορούν να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα αυτών των παιδιών και γιατί έχουν συνοδό», σημειώνει η Α.

Τις πλείστες φορές που τα παιδιά αυτά βρίσκονται ενταγμένα σε τάξη και όχι σε ειδική μονάδα, τα υπόλοιπα παιδιά τους αποδέχονται πολύ πιο εύκολα. Στην ειδική μονάδα συνήθως είναι πιο περιθωριοποιημένα αυτά τα παιδιά γιατί δεν έρχονται σε συχνή επαφή με τους υπόλοιπους μαθητές, τονίζει η Α προσθέτοντας πως είναι σημαντική η κοινωνικοποίηση αυτών των παιδιών, γι’ αυτό βρίσκονται άλλωστε στην τάξη με τους υπόλοιπους μαθητές και όχι σε ειδική μονάδα.

Συναισθηματικό δέσιμο

Ρωτήσαμε την Α αν υπάρχει και συναισθηματική σύνδεση με τα παιδιά αυτά. «Δένεσαι συναισθηματικά τόσο με τα παιδιά αυτά όσο και με την οικογένειά του. Είσαι όλη τη μέρα με αυτό το παιδάκι. Ακόμα και να μην το επιδιώξεις, θα συνδεθείς μαζί του», λέει η Α και προσθέτει πως υπήρξε παιδάκι το οποίο συνόδευε για τέσσερα χρόνια και η μητέρα του την καλούσε στο σπίτι τους. Διατηρούν ακόμα και σήμερα επαφή και το παιδάκι χαίρεται όποτε την βλέπει. «Ενθουσιάζεται όποτε βρεθούμε. Με αγκαλιάζει, με φιλάει…».

Δύσκολα περιστατικά και ελλείψεις

Το πιο δύσκολο περιστατικό που είχε να χειριστεί ήταν ένα κοριτσάκι με τετραπληγία και σοβαρά κινητικά προβλήματα. Το παιδάκι έπρεπε να συμμετέχει σε όλες τις δραστηριότητες (εκδρομές, γιορτές κλπ) του σχολείου. Υπήρξε φορά που αναγκάστηκε να μεταφέρει με το αυτοκίνητό της το κορίτσι με το καροτσάκι στη Χοιροκοιτία γιατί δεν μπορούσε να μπει στο λεωφορείο.

Δυστυχώς, τονίζει μέσα από την εμπειρία της, στα σχολεία υπάρχει έλλειψη υποδομών. Το αγοράκι που συνοδεύει σήμερα, παρόλο που μπορεί να σταθεί, πρέπει να στηρίζεται κάπου για να μπορεί να πάει στην τουαλέτα και δυστυχώς στις τουαλέτες του σχολείου δεν υπάρχει η απαραίτητη υποδομή.

Επίσης, σε προηγούμενη περίπτωση αναγκαζόταν να αλλάζει το παιδάκι στο θρανίο αφού δεν υπήρχε αλλάχτρα στο σχολείο.

Ούτε στα πάρκα ή στους χώρους που πάνε τα παιδιά του σχολείου, υπάρχουν τέτοιου είδους διευκολύνσεις για παιδιά με ειδικές ανάγκες με αποτέλεσμα να δημιουργείται πρόβλημα. Σε ειδικές μονάδες υπάρχουν κάποιες διευκολύνσεις αλλά στις τάξεις όπου βρίσκονται μεμονωμένα κάποια παιδιά με προβλήματα, δεν υπάρχουν.

Αποθέματα υπομονής και λεπτός χειρισμός για υπερκινητικά παιδιά

Ο Κ είναι σχολικός συνοδός τα τελευταία δύο χρόνια. Λόγω της εμπειρίας του σε καλοκαιρινά σχολεία και της καλής σχέσης που διατηρεί με τα παιδιά, προτάθηκε για να είναι συνοδός ενός 11χρονου παιδιού με υπερκινητικότητα και επιθετικότητα. Μια πολύ δύσκολη περίπτωση που χρειάζεται λεπτό χειρισμό και αποθέματα υπομονής.

Ο δύσκολος ρόλος που κλήθηκε να διαδραματίσει είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού, η διαχείριση της επιθετικότητάς του, η σωστή συμπεριφορά στην τάξη και η όσο το δυνατόν καλύτερη παρακολούθηση του μαθήματος. Ο Κ επωμίστηκε την ευθύνη της συνεχούς, διακριτικής παρακολούθησης του παιδιού, τόσο στην τάξη όσο και στα διαλείμματα. Η παρακολούθηση ωστόσο δεν είναι τόσο απλή όσο ίσως να ακούγεται στη θεωρία. Εχει την έγνοια της ασφάλειας του αγοριού, αλλά και των υπόλοιπων παιδιών.

Ανά πάσα στιγμή μπορεί να γίνει επιθετικός και πρέπει ο Κ να διαχειριστεί αυτή την κατάσταση. Προσπαθεί να μάθει στο αγόρι να διαχειρίζεται το θυμό του. Σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται επιθετικός και με τον ίδιο. «Χρειάζεται υπομονή για να χειριστείς τέτοια περιστατικά», τονίζει.

Εχει «εκρήξεις» και μέσα στην τάξη. Ο Κ πρέπει να τον ηρεμήσει, να τον βγάλει από την τάξη και να κάνουν κάτι μαζί έτσι ώστε να απασχοληθεί εποικοδομητικά. «Μπορεί να έρθει το πρωί στο σχολείο κουβαλώντας κάποια προβλήματα από το σπίτι. Το καταλαβαίνω μόλις τον δω και μιλήσω μαζί του. Με το παραμικρό μπορεί να αντιδράσει και εγώ πρέπει να χειριστώ ανάλογα την κατάσταση», αναφέρει.

Ο ρόλος των γονιών

Ο Κ βοηθά το αγόρι να κοινωνικοποιηθεί. Τον βοηθά να ενταχθεί στην ομάδα των υπόλοιπων συμμαθητών του για να αφομοιωθεί με το σύνολο και να μην νιώθει απομονωμένος. Αλλά, όπως τονίζει, αυτό εξαρτάται και από την οικογένεια του παιδιού.

«Οταν το παιδί δεν έχει την κατάλληλη βοήθεια και στήριξη από την οικογένεια, ό,τι και να κάνει ο σχολικός συνοδός δεν θα έχει αποτέλεσμα στη βελτίωση της συμπεριφοράς του», σημειώνει.

«Εμείς στηρίζουμε το παιδί όσες ώρες βρίσκεται στο σχολείο. Μετά, έχουν σημαντικό ρόλο οι γονείς».

Σημαντική σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η καλή συνεργασία του συνοδού με την οικογένεια, σημειώνει ο Κ. Σε κάποιες περιπτώσεις παιδιών από διαλυμένες οικογένειες, δυστυχώς δεν υπάρχει η σύνδεση με αποτέλεσμα να υπάρχει κενό και η δουλειά του πρωινού να μην συνεχίζεται και το απόγευμα. «Οταν οι γονείς δεν μπορούν να προσφέρουν κάποια πράγματα στο παιδί, πρέπει εμείς, το σχολείο, το κράτος, να το θωρακίσουμε με σωστή διαχείριση», υποδεικνύει.

Ο ρόλος του σχολικού συνοδού

Ο σχολικός συνοδός ασχολείται με παιδιά με ειδικές ανάγκες τα οποία δεν αυτοεξυπηρετούνται και χρειάζονται κάποιο άτομο να είναι συνεχώς κοντά τους για να τους βοηθά στις βασικές τους ανάγκες, στην προσαρμογή τους στο περιβάλλον της τάξης ώστε να μπορούν να παρακολουθούν μαθήματα, στην κοινωνικοποίησή τους. Πρόκειται για παιδιά με κινητικά προβλήματα, με αναπηρίες που δεν μπορούν να πάνε τουαλέτα, δεν μπορούν να περπατήσουν. Αλλη κατηγορία είναι τα παιδιά που δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στο μάθημα, υπερκινητικά, επιθετικά παιδιά κλπ.

Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις πιο ακραίες και πολύ δύσκολες που χρειάζονται υπομονή και επιμονή.

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτών των παιδιών διορίζεται κάποιος συνοδός.

Τα παιδιά είναι ενταγμένα στις σχολικές μονάδες ή σε ειδικές μονάδες.