Με τη γλώσσα της νοηματικής νίκησαν τα συρματοπλέγματα

Οι πρώτοι μαθητές της Σχολής Κωφών μαζί με τους δασκάλους τους

Η πρώτη γνωριμία, ο πόλεμος, οι φαβορίτες και το όνειρο για τα παιδιά

Του Δημήτρη Στρατή

Οι τρεις αυτοί άνθρωποι μεγάλωσαν μαζί, αλλά δεν μιλούν Τούρκικα ή Ελληνικά. Συνεννοούνται μόνο με τη νοηματική γλώσσα. Εχουν μια ιστορία να διηγηθούν που αποδεικνύει πως σε ετούτο τον τόπο, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι δεν ήμασταν ποτέ εχθροί. Μαθήτευσαν μαζί στη Σχολή Κωφών, η οποία αποτέλεσε για αρκετά χρόνια χώρος ειρηνικής συνύπαρξης μαθητών και δασκάλων και από τις δύο κοινότητες. Είναι μια ζωντανή απόδειξη ότι το δένδρο της φιλίας μας δεν έχει ακόμα ξεριζωθεί.

Οι τρεις φίλοι χωρίστηκαν μετά τις δικοινοτικές ταραχές το 1963, όμως τα συρματοπλέγματα, ο εθνικισμός και οι στρατοί δεν μπόρεσαν να σταθούν μπροστά στην επιθυμία τους να κρατήσουν τη φιλία τους ζωντανή. Ο Δήμος, ο Μεχμέτ και ο Χριστόδουλος εξιστορούν στη “Χ” τα βιώματά τους, μας μιλούν για τις όμορφες μέρες στο οικοτροφείο της Μόρφου, για τα πέτρινα χρόνια των ταραχών και της εισβολής και μοιράζονται μαζί μας τα συναισθήματα που ένιωσαν με το που ξανασυναντήθηκαν το 2004, αλλά και την επιθυμία τους να ζήσουν σε μια επανενωμένη Κύπρο.

Η πρώτη γνωριμία

treis filoi

Στη φωτογραφία κάθονται από αριστερά ο Δήμος Ελευθερίου από τη Λακατάμεια, ο Μεχμέτ Ελτζίλ από την Καλαβασό και τώρα στην Ακανθού και ο Χριστόδουλος Κατσικίδης από τις Μάντρες και τώρα στην Ανθούπολη. Γνωρίστηκαν για πρώτη φορά στη Σχολή Κωφών στη Λευκωσία, όμως δεν ήλθαν και τόσο κοντά, καθώς ο Μεχμέτ ήταν πιο μεγάλος από τους δύο Ε/κ. Η Σχολή στεγάστηκε αρχικά σε ένα παλιό, σχεδόν ετοιμόρροπο, κτίριο στο Λόφο του Λιονταριού, στη σημερινή περιοχή της Εκάλης στη Λευκωσία. Οι αυξανόμενες ανάγκες της σχολής την οδήγησαν σε αναζήτηση άλλου χώρου.

Από το 1958, η Σχολή Κωφών μεταφέρθηκε στη Μόρφου, λόγω του γεγονότος ότι η σχολή στη Λευκωσία, είχε αρκετά παιδιά. Εκεί ο Δήμος, ο Μεχμέτ και ο Χριστόδουλος έγιναν αχώριστοι φίλοι. Εκείνα τα χρόνια χαρακτηρίζονται από τη διεύθυνση της σχολής ως η “λαμπρή περίοδος”, καθώς ο εκπαιδευτικός κόσμος ξεκίνησε για πρώτη φορά να μορφώνεται επισταμένα στη νοηματική. Η σχολή εμπλούτισε το χαρακτήρα της και τα προγράμματα που παρείχε.

Οι μαθητές ξεπέρασαν τους 90 μεταξύ αυτών και 18 Τ/κ. Ο Χριστόδουλος Κατσικίδης μάς εξηγεί πως την περίοδο εκείνη ζούσαν αρμονικά, μάλιστα κι άλλα κωφά παιδιά ήθελαν να έλθουν στη σχολή, όμως οι υποδομές της σχολής στη Μόρφου ήταν δύσκολο να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες. Η σχολή τότε, αναφέρει ο Δήμος Ελευθερίου, στέγαζε παιδιά μέχρι και από την Πάφο και τη Λεμεσό. “Τότε έρχονταν στη σχολή νέα παιδιά με τα οποία δυσκολευόμασταν πολύ να συνεννοηθούμε μεταξύ μας, διότι δεν γνώριζαν τη νοηματική”, είπε. Υπήρχαν για παράδειγμα, αναφέρει, πιο μεγάλοι ενήλικες κωφοί, που έρχονταν στη σχολή και ήταν αγράμματοι, “μπορούσαμε να συνεννοηθούμε με τη γυναίκα τους, αλλά πολλές φορές όχι με τους ίδιους”.

Μέρες γεμάτες ευχάριστες αναμνήσεις

Οι μέρες εκείνες είναι γεμάτες ευχάριστες αναμνήσεις για τους τρεις φίλους. Ο Χριστόδουλος θυμάται ότι ζωγράφιζαν μαζί χριστουγεννιάτικες κάρτες, ο Μεχμέτ θυμάται ότι σκάλιζαν τις γνωστές “κολότζιες”, για το κρασί ζωγραφίζοντάς τις. Ο Δήμος αναπολεί τα βράδια που κάθονταν παρέα, παρακολουθώντας παλιές ταινίες. Μάλιστα ένας Τ/κ κωφός, ο Μουσταφά, μετέφραζε για όλους τους υπόλοιπους, στη νοηματική, ό,τι έλεγαν οι ηθοποιοί. Γύρω στις εννέα το βράδυ τα παιδιά της σχολής πήγαιναν για ύπνο. Τα μαθήματα γίνονταν σε δύο διαφορετικές τάξεις για Ε/κ και Τ/κ. Τα διαλείμματα έπαιζαν μαζί ποδόσφαιρο και άλλα παιχνίδια. Μάλιστα έπαιξαν για κάποια χρόνια στην ίδια ομάδα στο αγροτικό πρωτάθλημα. Κουβαλούσαν μαζί με τους Τ/κ την μπάλα και έστηναν τα δίκτυα για την Αθλητική Ενωση Κωφών. Μια ομάδα, με 18 ποδοσφαιριστές, εκ των οποίων οι 5 ήταν Τ/κ. Τα παιδιά της σχολής επισκέπτονταν το σπίτι τους, μόνο κατά την περίοδο των εορτών του Πάσχα, των Χριστουγέννων και το καλοκαίρι.

Ο χωρισμός και τα πέτρινα χρόνια

Το 1961, ιδρύθηκε η Συνεργατική Εταιρεία Κωφάλαλων με στόχο την κατάρτιση και αποκατάσταση των αποφοίτων της σχολής. Ετσι και οι τρεις φίλοι ξεκίνησαν να μαθαίνουν την τέχνη του μαραγκού. Με τις δικοινοτικές ταραχές το 1963, οι τρεις φίλοι αποχωρίστηκαν, καθώς οι Τ/κ μαθητές της σχολής εγκατέλειψαν λόγω των συγκρούσεων. Ο Χριστόδουλος μάς εξήγησε πως ξύπνησαν ένα πρωί και ο Μεχμέτ, όπως και οι άλλοι Τουρκοκύπριοι, έλειπε από τη σχολή. “Δεν καταλάβαμε γιατί”, ανέφερε, “ούτε οι ίδιοι μας οι δάσκαλοι δεν ήταν σε θέση να μας εξηγήσουν το λόγο”.

Οταν επέστρεψαν πίσω στα εργαστήριά τους, εξηγεί ο Δήμος, ήταν μόνο οι Ε/κ και μας είπαν πως οι Τ/κ δεν μπορούσαν να έλθουν. Ακολούθησαν και άλλες συγκρούσεις, καθώς και τα γεγονότα του 1974. Ο Χριστόδουλος εξηγεί πως δεν καταλάβαιναν τι γινόταν, “μας έλεγαν ότι έρχονται οι Τούρκοι αλλά δεν μπορούσαμε να αντιληφθούμε το λόγο, δεν πιστεύαμε και δεν καταλαβαίναμε τι εννοούσαν θα έρθουν από την Τουρκία”. Το 1974, η σχολή, που είχε μεταστεγαστεί στον Γερόλακκο, καταλήφθηκε από τουρκικά στρατεύματα. Εκείνα τα χρόνια, η σχολή επιβίωσε, ουσιαστικά μέσα στα τσαντίρια και το σχολικό έτος ξεκίνησε κανονικά, προτού καταλαγιάσουν οι καπνοί του πολέμου.

Ο Μεχμέτ επέστρεψε στη Λευκωσία το 1964 και όταν είδε στρατιώτες με τα όπλα επέστρεψε πίσω στην Καλαβασό, που ήταν μεικτό χωριό. Ακολούθως μαζί με άλλους Τ/κ μεταφέρθηκαν στο Μαρί. Με τα γεγονότα του 1974, τους μετέφεραν στη Λευκωσία. Ακολούθως, μετά την εισβολή, με κλήρο, τον πήραν στην Ακανθού όπου και διέμεινε, ασκώντας το επάγγελμα του ράφτη και του γεωργού. Στη συνέχεια ο Μεχμέτ έφυγε για τέσσερα χρόνια στην Αγγλία όπου δούλεψε και στη συνέχεια επέστρεψε στην Ακανθού.

Οι φαβορίτες και το αντάμωμα μετά από 41 χρόνια

Οταν τα οδοφράγματα άνοιξαν το 2004, οι τρεις φίλοι προσπάθησαν να βρεθούν ξανά. Η Σχολή Κωφών, με τη βοήθεια του προγράμματος “Fulbright” της Αμερικής, πραγματοποίησε συναντήσεις Ε/κ και Τ/κ παλιών μαθητών της σχολής στην Πίλα. Ο Μεχμέτ θυμάται: “Πήρα το ταξί και ήμουν φοβισμένος στην αρχή για το τι θα συναντήσω”. Ο Δήμος εξηγεί πως εκείνη τη μέρα ένιωσε απερίγραπτα συναισθήματα. Βρέθηκαν ξανά με τον πρώτο τους δάσκαλο και ιδρυτή της σχολής, Γεώργιο Μάρκου, τον οποίο αποκαλούν “πατέρα των κωφών”. Πλησιάσαμε με τον Χριστόδουλο τον Μεχμέτ, θυμάται ο Δήμος, “είχε αλλάξει πολύ, δεν τον πολυκαταλάβαμε”.

Ο Μεχμέτ αρχικά δεν τους αναγνώρισε. “Οταν με πλησίασαν, κατάλαβα τον Χριστόδουλο από το νοηματικό του όνομα, οι φαβορίτες”, μας εξήγησε. Οταν ξαναείδαν ο ένας το άλλο αναγνωρίστηκαν ουσιαστικά με τα νοηματικά τους ονόματα και από τότε έσμιξαν ξανά. “Ο Χριστόδουλος και ο Δήμος έκλαψαν, εγώ είμαι πιο σκληρός”, είπε αστειευόμενος ο Μεχμέτ, ο οποίος μας εξηγεί πως διατηρεί επαφές με πολλούς Ε/κ από τη σχολή, όπως και ο Δήμος και ο Χριστόδουλος με άλλους Τ/κ. “Επισκεπτόμαστε τακτικά των Μεχμέτ”, μας εξηγεί ο Δήμος. Ακόμα και την προηγούμενη Κυριακή, τους φιλοξένησε στο σπίτι του στην Ακανθού. Μαζί επισκεπτόμαστε το Πέλα Πάις, αναφέρει, την Κερύνεια και τη Λεύκα, όπου βρίσκονται και ο Μουσταφά και ο Κεμάλ.

Η κυπριακή σημαία, η επιθυμία για το μέλλον

Ο Μεχμέτ είναι ο μεγαλύτερος από τα επτά αδέλφια της οικογένειάς του. Είναι αδελφός του Σενέρ Ελτζίλ, αυτή τη στιγμή Γενικού Γραμματέα της συντεχνίας KTOS των Τ/κ Δασκάλων. Ο Σενέρ Ελτζίλ παρευρέθηκε στην επίσκεψη Τ/κ εκπαιδευτικών, την περασμένη Πέμπτη, σε ε/κ σχολεία. “Κάποτε είχε συλληφθεί”, μας εξηγεί ο Μεχμέτ, “διότι κρατούσε κυπριακή σημαία σε διαδηλώσεις”. Ο Χριστόδουλος διερωτάται, “εγώ θέλω λύση στο Κυπριακό, ο Δήμος θέλει, ο Μεχμέτ θέλει να ζήσουμε ξανά μαζί, γιατί δεν μπορούμε επιτέλους να έχουμε ειρήνη;” Ο Δήμος αναφέρει, “έγιναν λάθη στο παρελθόν, τώρα πρέπει να ξεκινήσουν καινούριες μέρες, να επανενωθούμε και να είμαστε ελεύθεροι”. “Είμαστε ίδιο αίμα”, αναφέρει ο Χριστόδουλος, “αυτοί οι δύο είναι τ’ αδέλφια μου”. Και οι τρεις φίλοι, συνταξιούχοι πλέον, έχουν από δύο παιδιά και αρκετά εγγόνια… Ονειρεύονται για αυτά μια μέρα να ζήσουν σε μια επανενωμένη Κύπρο.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy