Νιαζι Κιζιλγιουρεκ: Αναμέτρηση πρόκριμα για το 2020 στην τ/κ κοινότητα

Το Κυπριακό δεν συζητήθηκε καθόλου στην προεκλογική των κατεχομένων

Συνέντευξη στον Δημήτρη Στρατή

Αναμέτρηση που θα σκιαγραφήσει ποιος θα είναι ο ηγέτης της τ/κ κοινότητας το 2020 εκτιμά ότι θα είναι η σημερινή στα κατεχόμενα ο καθηγητής του Τμήματος Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου, Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, σε συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Χαραυγή».

Ο καθηγητής ακτινογραφεί το πολιτικό σκηνικό και εξηγεί ότι σε αυτή την προεκλογική εκστρατεία συνέβησαν αρκετά πράγματα για πρώτη φορά. Ένα απ’ αυτά ήταν και το γεγονός ότι δεν συζητήθηκε σχεδόν καθόλου το Κυπριακό. Ο κ. Κιζίλγιουρεκ μιλά για το ρόλο της Τουρκίας και τους λόγους που δεν φαίνεται να έχει ανάγκη να εμπλακεί ιδιαίτερα στην «εκλογική διαδικασία», εξηγεί τη συνολικότερη συμπεριφορά του «εκλογικού σώματος», λόγω ενός πελατειακού συστήματος, και πόσο επηρεάζει η αλλαγή στο «εκλογικό σύστημα». Εκτιμά ακόμα ότι η πρωτιά δεν θεωρείται δεδομένη και θα διεκδικηθεί από το ΚΕΕ και το ΡΤΚ, καθώς και ότι θα σχηματιστεί μια «κυβέρνηση» συνασπισμού τριών κομμάτων.

«Ένα είδους πελατειακό σύστημα θα λειτουργήσει σ’ αυτές τις “εκλογές”, γι’ αυτό είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε το αποτέλεσμα»

 

«Κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι μέσω των “εκλογών” μπορεί κάποια “κυβέρνηση” ν’ αλλάξει την κατάσταση στα κατεχόμενα»

 

«Αυτό που θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς είναι κατά πόσον η Τουρκία θα δουλέψει υπέρ του κόμματος των εποίκων»

****************

Τι ξεχωρίζετε από αυτή την προεκλογική στα κατεχόμενα; Πόσο συζητήθηκε το Κυπριακό;

Κατ’ αρχήν να πούμε ότι είναι μια προεκλογική εκστρατεία στην οποία έχουμε αρκετά πράγματα που συμβαίνουν για πρώτη φορά. Το πρώτο είναι ότι δεν συζητήθηκε καθόλου το κυπριακό ζήτημα. Όλα τα κόμματα τονίζουν την εσωτερική διακυβέρνηση και υπόσχονται λύσεις στον τομέα της υγείας, της οικονομίας, της ανεργίας κ.λπ.. Δεύτερη πρωτιά είναι ότι έχουμε δύο – τρία καινούρια κόμματα σε αυτές τις εκλογές. Το πρώτο και πιο σημαντικό ίσως είναι το κόμμα του Κουντρέτ Οζερσάι, το Κόμμα του Λαού. Παράλληλα υπάρχει ένα κόμμα που ιδρύθηκε αποκλειστικά από τους έποικους, το κόμμα της Αναγέννησης, που επίσης διεκδικεί να μπει στη «βουλή». Υπάρχει ακόμα ένα πιο μικρό κόμμα εποίκων που χαρακτηρίζεται από ακροδεξιές απόψεις. Τρίτη πρωτιά αποτελεί το γεγονός ότι το Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα κατέρχεται στις εκλογές με τον καινούριο πρόεδρό του. Έκλεισε, δηλαδή, η εποχή του Ταλάτ, του Σογιέρ. Όλοι αυτοί οι παλιοί αποσύρθηκαν και έχουμε νέο πρόεδρο του ΡΤΚ, τον Τουφάν Ερχιουρμάν. Τέταρτο, που συμβαίνει για πρώτη φορά, είναι ότι σε αυτές τις εκλογές υποχρεωτικά τα κόμματα πρέπει να υποδείξουν 30% γυναίκες ως υποψήφιες στα ψηφοδέλτιά τους. Έτσι πολλές γυναίκες για πρώτη φορά είναι υποψήφιες.

 

Πόσο θα επηρεάσει την όλη διαδικασία το νέο «εκλογικό σύστημα»;

Διεκδικούν συνολικά 8 κόμματα και θα «εκλεγούν» 50 «βουλευτές». Για πρώτη φορά σ’ αυτές τις «εκλογές» όλα τα κατεχόμενα είναι μια εκλογική περιφέρεια. Δηλαδή ένας «βουλευτής» που κατάγεται από τη Μόρφου μπορεί να ψηφιστεί από ένα ψηφοφόρο της Αμμοχώστου. Παλιά κάθε επαρχία έβγαζε τους δικούς της βουλευτές. Και σ’ αυτές τις εκλογές μπορεί κανείς να επιλέξει υποψηφίους από όλα τα κόμματα και να μην επιλέξουν μόνο ένα κόμμα, με απλά λόγια οριζόντια ψηφοφορία.

Νομίζω ότι θα έχουμε πολύ αυξημένη οριζόντια ψήφο. Βλέπω ότι γύρω στο 25% με 30% των ψηφοφόρων θα επιλέξουν πρόσωπα που γνωρίζουν. Είναι επίσης πολύ ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι η μεγαλύτερη ομάδα υποψηφίων είναι γιατροί και η δεύτερη είναι δικηγόροι. Αντιλαμβάνεστε ότι οι γιατροί και οι δικηγόροι είναι αυτοί που έχουν άμεση επαφή με ψηφοφόρους, αφού τους παρέχουν υπηρεσίες. Άρα υπάρχει ένα είδους πελατειακό σύστημα που θα λειτουργήσει σ’ αυτές τις «εκλογές», γι’ αυτό είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε το αποτέλεσμα.

 

Πώς βλέπετε τις δυναμικές των κομμάτων; Μπορεί να δούμε διαφοροποίηση των κομμάτων που έχουν την εξουσία μέσω συνεργασιών;

 

Την πρωτιά διεκδικούν δύο κόμματα. Το Κόμμα Εθνικής Ενότητας και το Τουρκικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Νομίζω η διαφορά μεταξύ τους θα είναι πολύ μικρή. Μέχρι τώρα παρουσιάζεται ως πρώτο το Κόμμα Εθνικής Ενότητας του Χουσεΐν Οζγκιουργκιούν, αυτό όμως μπορεί ν’ αλλάξει. Τον τελευταίο καιρό διάφορα σκάνδαλα στα οποία εμπλέκεται προσωπικά ο κ. Οζγκιουργκιούν κάνουν μεγάλη ζημιά και στον ίδιο αλλά και στο κόμμα του. Για παράδειγμα είδαν το φως της δημοσιότητας σκάνδαλα ότι 700 χιλιάδες δολάρια έφυγαν από το λογαριασμό του, χωρίς να λογοδοτήσει μέχρι τώρα που πήγαν. Αυτό ενισχύει, κατά κάποιο τρόπο, την προοπτική του ΡΤΚ να είναι πρώτο κόμμα. Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι ότι δεν θα υπάρχει αυτοδύναμη κυβέρνηση όπως και να έχουν τα πράγματα. Άρα σίγουρα θα έχουμε ένα κυβερνητικό σχήμα συνασπισμού. Θα έχουμε ένα συνασπισμό των δεξιών κομμάτων του ΚΕΕ και του Δημοκρατικού Κόμματος του Σερντάρ Ντενκτάς; Νομίζω ότι αυτό είναι πολύ δύσκολο, καθώς οι αριθμοί δεν θα φτάσουν για να δημιουργήσουν κυβέρνηση, αφού χρειάζονται τουλάχιστον 26 «βουλευτές». Ο Σερντάρ Ντενκτάς θα μπει όπως φαίνεται οριακά στη «βουλή», ωστόσο δεν εκτιμώ ότι θα καταφέρουν να κάνουν κυβέρνηση. Άρα πιθανόν να έχουμε μια διακυβέρνηση τριών κομμάτων. Δεν αποκλείω όμως να υπάρχει μια ουσιαστική αλλαγή. Για παράδειγμα ο Τουφάν Ερχιουρμάν του ΡΤΚ να είναι πρωθυπουργός, υποστηριζόμενος από το Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας στο οποίο υπάγεται ο Μουσταφά Ακιντζί και πρόεδρος είναι ο Τζεμάλ Οσγιγίτ, και τη συνεργασία να συμπληρώνει ίσως το ΔΚ του Σερντάρ Ντενκτάς.

 

Υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο;

Ναι διότι ο Σερντάρ Ντενκτάς δεν έχει κανένα πρόβλημα να συνεργαστεί με οποιονδήποτε, φτάνει να είναι στην εξουσία.

 

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι υπάρχει το ενδεχόμενο συνεργασίας του ΡΤΚ με το ΚΚΔ και με το Κόμμα του Λαού…

Δεν νομίζω ότι υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο, με την έννοια ότι ο Κ. Οζερσάι δεν πιστεύω να επιδιώξει να μπει σε συνασπισμό. Μάλλον θα προσπαθήσει να διεκδικήσει την «προεδρία» το 2020.

 

Ποια είναι τελικά τα μεγάλα διακυβεύματα των «εκλογών» αυτών που συζητούνται στο δημόσιο διάλογο;

Τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα είναι αυτά που καθοδηγούν τους ψηφοφόρους στην ουσία. Αυτά κρίνονται τα πιο σημαντικά. Υπάρχουν σοβαρά ζητήματα διαφθοράς. Από την άλλη πρέπει να πούμε ότι αυτό το εσωτερικό πελατειακό σύστημα είναι πολύ σημαντικό, γιατί πολλές φορές οι ψηφοφόροι προσμετρούν περισσότερο το προσωπικό τους συμφέρον, παρά τις ιδεολογικές και πολιτικές τους επιλογές. Αυτό μετράει πολύ, αφού δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μια έντονη ιδεολογική-πολιτική συμπεριφορά των ψηφοφόρων. Μια γενικότερη εικόνα είναι ότι κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι μέσω των εκλογών μπορεί κάποια κυβέρνηση ν’ αλλάξει την κατάσταση στα κατεχόμενα. Έτσι ο ψηφοφόρος συμπεριφέρεται λίγο κυνικά, ότι όποιος και να βγει το ίδιο είναι, άρα «εγώ να φροντίσω τον εαυτό μου».

Υπάρχουν όμως δύο πολιτικές συμπεριφορές. Οι αριστεροί και οι δεξιοί, αν το οριοθετήσουμε έτσι. Οι δεξιοί είναι πολύ ικανοποιημένοι να είναι υπό τη διοίκηση της Τουρκίας. Και χωρίς αντίδραση μπορούν να αποδεχτούν τα οικονομικά πρωτόκολλα που έρχονται από την Τουρκία. Επίσης δεν έχουν πρόβλημα να δώσουν υπηκοότητα σε έποικους, όπως έχουν πράξει πρόσφατα. Αντίθετα, τα αριστερά κόμματα είναι πιο ευαίσθητα σε αυτά τα θέματα. Δεν θέλουν να συμπεριφερθούν ως να είναι υπό τη διοίκηση της Τουρκίας, ούτε να αλλάξουν τη δημογραφική δομή, εγγράφοντας «πολίτες» τόσο εύκολα. Από την άλλη όμως οι ευκαιρίες που έχουν είναι πολύ περιορισμένες για αλλαγή των δεδομένων, εφόσον υπάρχει η εξάρτηση από την Τουρκία.

Πόση σημασία έχουν τα αποτελέσματα των «εκλογών»;

Περίπου θα μας δείξουν ποιος θα είναι ο ηγέτης της τ/κ κοινότητας το 2020. Ποιος δηλαδή θα έχει την ευχέρεια ν’ αντικαταστήσει τον Ακιντζί. Εδώ πρέπει να υπενθυμίσουμε στον κόσμο που δεν γνωρίζει ότι στα κατεχόμενα δεν υπάρχει προεδρικό σύστημα, η «βουλή» βγάζει την «κυβέρνηση» που θα εκλεγεί, η οποία διαχειρίζεται τα πάντα. Δεν έχει όμως λόγο στο Κυπριακό, το οποίο διαχειρίζεται ο λεγόμενος πρόεδρος που είναι ουσιαστικά ο διαπραγματευτής και αρχηγός της κοινότητας. Οι «εκλογές» και τα ποσοστά που θα έχουμε, θα μας δείξουν περίπου ποιος μπορεί να διεκδικήσει το 2020 τη θέση του Ακιντζί. Κάτι που βεβαίως έχει άμεση σημασία για το Κυπριακό.

 

Ποιοι φαίνεται να μπορούν να διαδεχθούν τον Μουσταφά Ακιντζί;

Υπάρχουν διάφορες προσωπικότητες. Ο Τουφάν Ερχιουρμάν, ο Κουντρέτ Οζερσάι, έχουμε τον Χουσεΐν Οζγκιουργκιούν, τον Ταξίμ Ερτουγρούλογλου… Είναι διάφοροι που νομίζω ότι σκέφτονται να διεκδικήσουν. Οι αριθμοί θα μας δείξουν ποιος έχει τις περισσότερες πιθανότητες.

 

Ποιος είναι ο ρόλος της Τουρκίας σε αυτή την «εκλογική» αναμέτρηση;

Είναι ιστορικά δεδομένο, και ένα γεγονός που κανείς δεν μπορεί ν’ αρνηθεί, ότι η Τουρκία διαδραμάτιζε πάντα κάποιο ρόλο στις «εκλογές» παλαιότερα. Δηλαδή δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία ανέτρεψε κυβερνήσεις ή δημιούργησε κυβερνήσεις. Ακόμα και με μεθόδους όπως την τελευταία νύχτα να βγουν έξω οι στρατιώτες και να μιλήσουν σε κάποιους εποίκους ή τα μέλη της τουρκικής πρεσβείας να εμπλακούν στη διαδικασία. Νομίζω ότι ίσως για πρώτη φορά δεν ακούγεται τόσο πολύ η ανάμειξη της Τουρκίας. Αυτό, πιστεύω, οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει ανάγκη να προβεί σε παρέμβαση γιατί, έτσι κι αλλιώς, το κόμμα του Χουσεΐν Οζγκιουργκιούν υπηρέτησε κατά κόρον τα συμφέροντα της Τουρκίας. Έγραψε περίπου 10.000 με 12.000 νέους πολίτες με δικαίωμα ψήφου. Έχει υποδεχθεί την κάθε πρόταση που ήρθε από την Τουρκία για την οικονομική διαχείριση. Αυτό που θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς είναι κατά πόσο η Τουρκία θα δουλέψει υπέρ του κόμματος των εποίκων για να μπει στη «βουλή». Αυτό θα φανεί την τελευταία στιγμή.

Από την άλλη, έτσι κι αλλιώς η Τουρκία δομικά είναι παρούσα στα κατεχόμενα. Δηλαδή σε περίπου 200.000 ψηφοφόρους υπάρχουν πολλοί έποικοι με δικαίωμα ψήφου. Εάν προσθέσουμε σ’ αυτούς τα δεξιά κόμματα που δεν λένε όχι στην Τουρκία, τότε θα δούμε ότι υπάρχει μια δομή που δεν απειλείται άμεσα. Άρα η παρέμβαση της Τουρκίας δεν είναι απαραίτητη, γιατί έτσι κι αλλιώς είναι δομικά παρούσα.

Οι έποικοι μπορούν να καθορίσουν αποτέλεσμα;

Δεν μπορούμε με σιγουριά να πούμε πόσοι είναι οι έποικοι στο «εκλογικό σώμα». Όμως σίγουρα μπορούμε να μιλήσουμε για ένα πολύ μεγάλο αριθμό. Δεν θα έλεγα όμως ότι είναι πλειοψηφία. Ενδέχεται να φτάνουν μέχρι τις 80.000. Βεβαίως όταν μιλάμε για τους έποικους, δεν αναφερόμαστε σε ένα οργανικό μπλοκ που ψηφίζουν όλοι το ίδιο πράγμα. Μέσα στους έποικους υπάρχουν και αρκετοί που είναι υποψήφιοι σε αριστερά κόμματα, υπάρχουν μέλη τους. Υπάρχουν αρκετοί που δεν ψηφίζουν. Υπάρχουν ακόμα Κούρδοι ή Αλεβίτες που ψηφίζουν αριστερά παρά δεξιά.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy