ΝΙΚΟΣ ΣΙΑΦΚΑΛΗΣ: Απέτυχα ν’ ανατρέψω τη ΘΟΚοκεντρική νοοτροπία

«Νοοτροπία που είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή αποχή του θεατρόφιλου κοινού από τις θεατρικές αίθουσες», τονίζει ο σημαντικός ηθοποιός και σκηνοθέτης

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΥΡΗ

Ο σημαντικός ηθοποιός και σκηνοθέτης, Νίκος Σιαφκάλης, δεν εγκατέλειψε την καλλιτεχνική πορεία του όπως, ίσως, θα πιστεύουν αρκετοί θεατρόφιλοι. Απεναντίας, όπως λέει, συνεχίζει «το βάδισμα ως μοναχικός οδοιπόρος». Κάνει όμως την αυτοκριτική του και δηλώνει ότι απέτυχε να ανατρέψει «ΘΟΚοκεντρική νοοτροπία των αρμοδίων και την ανεξέλεγκτη λειτουργία του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου ως κράτος εν κράτει με δυαδικό ρόλο κρατικού θεάτρου και φορέα διαχείρισης της κρατικής χορηγίας στο ελεύθερο θέατρο».

Κυκλοφορεί αυτές τις μέρες το βιβλίο σας «Η θεατρική πορεία μου». Συγκεκριμένα, τι θα βρει και θα διαβάσει σε αυτό το βιβλίο σας ο αναγνώστης, κ. Σιαφκάλη;

Το βιβλίο αναφέρεται στην πορεία μου στο χώρο του θεάτρου, αρχίζοντας από τα χρόνια των σπουδών μου στο Λονδίνο (1952-1957), τη συμμετοχή μου στο θέατρο της παροικίας και στο αγγλικό θέατρο, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Στη συνέχεια καλύπτει την αδιάλειπτη εμπλοκή μου στα θεατρικά πράγματα της Κύπρου από τη δεκαετία του ’60 μέχρι τις μέρες μας, με εξαίρεση τη διετή απουσία μου στην Αθήνα (1964,1965), ως καθηγητής υποκριτικής στη Σχολή Θεάτρου του Κωστή Μιχαηλίδη και την τριετή θητεία μου (1983-1986,) ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Αγρινίου.

Η ως άνω διαδρομή μου συνοδεύεται με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και φωτοτυπίες από εφημερίδες και περιοδικά της εποχής, ως επίσης και κριτική της θεατρικής πολιτικής ή και της έλλειψής της, έτσι που ο αναγνώστης να γνωρίσει και την άλλην όψη του νομίσματος της θεατρικής ιστορίας.

Εκτός από ηθοποιός στο θέατρο, έχετε διακριθεί και ως ηθοποιός στην τηλεόραση- κινηματογράφο, αλλά έχετε διακριθεί και ως σκηνοθέτης. Στο βιβλίο σας κάνετε αναφορά και σε αυτούς τους τομείς της καλλιτεχνικής πορείας;

Καταγράφω με λεπτομέρεια τη συμμετοχή μου ως ηθοποιός στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο αλλά και στο ραδιόφωνο που δεν ήταν καθόλου αμελητέα ποσότητα και ποιότητα στα χρόνια που η τηλεόραση είχε περιορισμένη εμβέλεια.

Στο χώρο της σκηνοθεσίας με πλούσιο φωτογραφικό υλικό παρουσιάζω όλους τους παλιούς καλούς ηθοποιούς, έτσι που ο αναγνώστης ενθυμηθεί τις παλιές επιτυχίες αξέχαστων ηθοποιών που δεν είναι πια στη ζωή αλλά που κράτησαν τη φλόγα του θεάτρου αναμμένη σε δύσκολους καιρούς.

Εγκαταλείψατε σχετικά γρήγορα την καλλιτεχνική πορεία σας. Γιατί;

Οχι, δεν εγκατέλειψα την πορεία, συνεχίζω το βάδισμα ως μοναχικός οδοιπόρος. Οπως θα δείτε στο βιβλίο έχω σκηνοθετήσει δεκάδες έργα του αρχαίου ελληνικού δράματος που παρουσιάστηκαν στην πολιτιστική έρημο της επαρχίας Πάφου, την οποία το θέατρο του κατεστημένου συνεχίζει να αγνοεί.

Είναι αλήθεια ότι απογοητεύτηκα από την αποτυχία μου να ανατρέψω τη ΘΟΚοκεντρική νοοτροπία των αρμοδίων και την ανεξέλεγκτη λειτουργία του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου ως κράτος εν κράτει με δυαδικό ρόλο κρατικού θεάτρου και φορέα διαχείρισης της κρατικής χορηγίας στο ελεύθερο θέατρο, νοοτροπία που είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή αποχή του θεατρόφιλου κοινού από τις θεατρικές αίθουσες.

Αποκαλυπτικό είναι άρθρο της Ρήνας Κατσελλή στον Φιλελεύθερο 14//11/1999, το οποίο μεταξύ άλλων λέει και τα εξής: «…μια πρόσφατη έρευνα του Cyprus College για λογαριασμό του Κυπριακού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου αποδεικνύει πως μόνο 1% των Κυπρίων παρακολουθούν θέατρο. Τι κάμνουν οι υπεύθυνοι φορείς; Εχουν ανησυχήσει από την έρευνα. Την πήραν στα σοβαρά και την μελετούν; … απλά διέγραψαν τα ενοχλητικά συμπεράσματά της με ένα αντιεπιστημονικό συμπέρασμα για να την αγνοήσουν και να συνεχίσουν αυτοί που νέμονται τη χορηγία να ομφαλοσκοπούν, ασχολούμενοι με το θέατρο ερήμην αυτών που τους πληρώνουν, ξεχνώντας γιατί τους πληρώνουν…».

Αντί λοιπόν να λακτίζω προς κέντρα αφοσιώθηκα στην αναδιοργάνωση του Κυπριακού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου πιστεύοντας αφελώς ότι ήταν δυνατό να θεραπεύσω το άρρωστο θεατρικό κατεστημένο, επικαλούμενος ως μοχλό πίεσης τις πρόνοιες του καταστατικού χάρτη του διεθνούς οργανισμού.

Κάνετε σκέψεις να επανεμφανισθείτε στο θέατρο ή στην τηλεόραση;

Αν εννοείτε να επιστρέψω στο θέατρο και την τηλεόραση του κατεστημένου, σαφώς όχι.
Πώς κρίνετε τα θεατρικά πράγματα σήμερα στην Κύπρο;

Οι αριθμοί ευημερούν ενώ ο λαός πεινά. Ως εκ της λεπτής θέσεώς μου δεν μου επιτρέπεται να ασκήσω κριτική σε συναδέλφους ηθοποιούς και σκηνοθέτες.

Νομιμοποιούμαι όμως να ασκήσω κριτική για τη θεατρική πολιτική και την έλλειψή της.

Δεν θέλω να μηδενίσω τα πάντα και πρέπει να ομολογήσω ότι ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου ανέβασε το θέατρο από τον ερασιτεχνισμό και τον ημιεπαγγελματισμό σε ζηλευτά ψηλά επίπεδα επαγγελματισμού. Το θέατρό μας δεν υστερεί καθόλου από τεχνικής πλευράς των θεάτρων άλλων ανεπτυγμένων χωρών και κατά καιρούς παρουσίασε αξιόλογες παραστάσεις. Δεν κατάφερε όμως να αυξήσει το θεατρόφιλο κοινό, το οποίον μάλλον και αποξένωσε με τη λανθασμένη φιλοσοφία της δημιουργίας «σταρ σύστεμ» την οποία και μεταλαμπάδευσε και στα επιχορηγούμενα θέατρα που είναι κακέκτυπά του.

Ο θεσμός του σκηνοθέτη έχει εξευτελιστεί, οι δημοφιλείς ηθοποιοί παραγνωρίστηκαν για να αντικατασταθούν με τους νέους πρωταγωνιστές (σταρς) τους οποίους δεν υπέδειξε το κοινό, αλλά του επιβλήθηκαν εκ των άνω.

Βέβαια, μεταξύ αυτών υπήρξαν και υπάρχουν αρκετοί αξιόλογοι και ταλαντούχοι ηθοποιοί, αυτό όμως είναι η εξαίρεση.

Εκείνο που χρειάζεται τώρα είναι μια νέα επιστημονική έρευνα, η οποία να καταδείξει τις πραγματικότητες που να αποτελέσουν τη βάση για μια μελέτη αναδιοργάνωσης των θεατρικών πραγμάτων, ώστε τα λεφτά του φορολογούμενου πολίτη να αξιοποιούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και προς όφελος όλων των κατοίκων, ανεξάρτητα από το αν διαμένουν στην Πόλη Χρυσοχούς, τον Κάτω Πύργο ή το Ριζοκάρπασο.

Γνωρίζω ότι σε κάποια μεγάλη φάση της ζωής σας, είχατε και έντονη πολιτική δράση.

Συγκεκριμένα, γνωρίζω ότι υπήρξατε ένα από τα άτομα που έκρυβε στο σπίτι του, στη Λευκωσία, τον Αλέκο Παναγούλη, όταν δραπέτευσε από τα χέρια της χούντας και έφθασε στην Κύπρο.

Μήπως σκοπεύετε να αναφερθείτε σε αυτή τη δράση σας σε ένα άλλο βιβλίο;

Δεν το αποκλείω, νοουμένου ότι ο καλός Θεός θα ήθελε δεήσει να μου δώσει ακόμα λίγη παράταση χρόνου. Αυτό όμως θα είναι μια άλλη πορεία της δημοκρατικής μου δραστηριότητας από την ίδρυση του περιοδικού Κυπριακά Χρονικά και της Επιτροπής Αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας στην Ελλάδα μέχρι τις μέρες μας που απειλούνται με την αναβίωση φασιστικών τάσεων.