O αγωγός που θα κάνει το… νεράκι, νερό

Από πού θα περάσει και πώς θα κατασκευαστεί ο αγωγός 26 χιλιομέτρων που θα συνδέσει την Αφαλάτωση Δεκέλειας με τον Κοκκινόκρεμμο

Του Τάσου Περδίου

Σε μια χώρα η οποία αντιμετωπίζει τα φαινόμενα ανομβρίας, όπως η Κύπρος, των φρονίμων τα παιδιά θα έπρεπε να μαγείρευαν πριν… διψάσουν. Κανονικά ομιλούντες. Στην Κύπρο αυτό δεν συμβαίνει, γενικά, αλλά σε αυτή την περίπτωση, κάλλιο αργά παρά ποτέ. Το επόμενο μεγάλο βήμα για την απρόσκοπτη παροχή νερού ύδρευσης μετά τις αφαλατώσεις είναι το υδατικό έργο Κοκκινόκρεμμος, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να καλύψει τις ανάγκες της ελεύθερης περιοχής Αμμοχώστου και της περιοχής Κοκκινοχωριών γενικότερα.

Συνολικά το έργο συμπεριλαμβάνει την κατασκευή πέντε νέων δεξαμενών αποθήκευσης νερού στο ύψωμα Κοκκινόκρεμμος, ανάμεσα στην Αγία Νάπα και το Παραλίμνι και την κατασκευή μεγάλου αγωγού, μήκους 26 χιλιομέτρων, ο οποίος θα μεταφέρει νερό από την Αφαλάτωση Δεκέλειας στις δεξαμενές στον Κοκκινόκρεμμο. Ενώ η κατασκευή των δεξαμενών βρίσκεται σε εξέλιξη, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων τρέχει πλέον τις διαδικασίες του αγωγού. Ήδη έχει υποβληθεί Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον για έγκριση από το Τμήμα Περιβάλλοντος για ένα έργο το οποίο, εάν όλα κυλήσουν ομαλά, θα λειτουργήσει το 2021. Στη μελέτη που έχει υποβάλει το ΤΑΥ υπάρχει πλήρης περιγραφή του έργου, συμπεριλαμβανομένης και της ακριβούς όδευσης, κάτι που ενδιαφέρει πολλές από τις κοινότητες της περιοχής.

Τα προβλήματα που επιλύει

Σκοπός του έργου είναι η ικανοποίηση των υδρευτικών αναγκών στις περιοχές της ελεύθερης επαρχίας Αμμοχώστου (Αγία Νάπα, Παραλίμνι, Δερύνεια και Σωτήρα) και η βελτίωση της αξιοπιστίας του συστήματος παροχής πόσιμου νερού τόσο στις πιο πάνω τουριστικές περιοχές όσο και στις άλλες κοινότητες των Κοκκινοχωριών και της επαρχίας Λάρνακας. Τα τρία βασικά στοιχεία του προβλήματος προς επίλυση είναι:

1. Η μικρή αποθηκευτική ικανότητα των δεξαμενών υδροδότησης των περιοχών της ελεύθερης Αμμοχώστου (Αγία Νάπα, Παραλίμνι, Δερύνεια και Σωτήρα), η οποία δημιουργεί αδυναμία ικανοποίησης των υδρευτικών αναγκών κατά τις μέρες αιχμής, καθώς επίσης και περιορισμένη χρονική ασφάλεια υδατοπρομήθειας σε περίπτωση τεχνικής αστοχίας του συστήματος παροχής πόσιμου νερού.

2. Η παλαιότητα του υφιστάμενου κεντρικού αγωγού μεταφοράς (Χοιροκοιτίας – Αμμοχώστου), καθώς και η απουσία εναλλακτικής πηγής υδροδότησης της περιοχής. Με βάση την Απογραφή Πληθυσμού του 2011, υπολογίζεται πως σε περίπτωση αστοχίας του συστήματος διανομής νερού στην περιοχή επηρεάζεται η υδροδότηση περίπου 99,5 χιλιάδων μόνιμων κατοίκων.

3. Σημαντική αδυναμία του υφιστάμενου συστήματος διανομής νερού αποτελεί και η μεγάλη κατανάλωση ενέργειας.

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΤΑΥ:

1. Οι προτεινόμενες νέες δεξαμενές θα παρέχουν ασφάλεια υδατοπρομήθειας 48 ωρών στις περιοχές της ελεύθερης Αμμοχώστου κατά τις μέρες αιχμής. Οι πέντε νέες δεξαμενές έχουν συνολική χωρητικότητα περίπου στα 35.000 m³.

2. Ο προτεινόμενος αγωγός μεταφοράς θα βελτιώσει την αξιοπιστία του συστήματος παροχής πόσιμου νερού σε όλες τις περιοχές που υδροδοτούνται σήμερα από τον πεπαλαιωμένο αγωγό Χοιροκοιτίας – Αμμοχώστου. Σημειώνεται ότι η ηλικία του υφιστάμενου αγωγού Χοιροκοιτίας – Αμμοχώστου είναι πέραν των 50 ετών και αποτελείται από αμιαντοσωλήνα. Λόγω της μακράς χρήσης του αλλά και της ιδιαίτερης έντασης και απότομης αυξομείωσης στη χρήση του, η οποία οφείλεται στην ραγδαία ανάπτυξη της περιοχής Αγίας Νάπας – Παραλιμνίου τα τελευταία χρόνια, ο υφιστάμενος αγωγός είναι επιρρεπής σε αστοχίες. Η κατασκευή του προτεινόμενου αγωγού θα δώσει την ευκαιρία της σταδιακής αναβάθμισης/αντικατάστασης του παλαιού αγωγού.

3. Το νέο προτεινόμενο σύστημα διανομής νερού αναμένεται να επιφέρει σημαντικές εξοικονομήσεις στην κατανάλωση ενέργειας, οι οποίες, σύμφωνα με την προκαταρκτική μελέτη του έργου, ανέρχονται στις 3,2 εκ. kwh ετησίως.

Από πού θα περάσει ο αγωγός

Ο αγωγός μεταφοράς του νερού είναι ελατού χυτοσιδήρου, διαμέτρου 80 εκατοστών και μήκους 26,0 km, από την υφιστάμενη Μονάδα Αφαλάτωσης Δεκέλειας προς το ύψωμα Κοκκινόκρεμμος.

Η περιοχή στην οποία εκτείνεται ο προτεινόμενος αγωγός διέρχεται από τα 29 διαφορετικά Φύλλα/Σχέδια στην πορεία του, ενώ διαπερνά τα διοικητικά όρια των κοινοτήτων Ορμήδειας, Ξυλοτύμπου (οριακά), Ξυλοφάγου, Λιοπετρίου, Σωτήρας και Δήμων Παραλιμνίου (οριακά) και Αγίας Νάπας. Σημαντικό μήκος του προτεινόμενου αγωγού, περί των 10,5 χιλιομέτρων, διέρχεται από την Ανατολική Περιοχή των Βρετανικών Βάσεων.

Σύμφωνα με το ΤΑΥ, μέρος των εργασιών (για μήκος περίπου 3,2 χιλιομέτρων) θα εκτελεστούν εντός του χώρου προστασίας του υφιστάμενου έργου του Νότιου Αγωγού, πλάτους 8 μ., αφού ο προτεινόμενος αγωγός θα ακολουθήσει την όδευση του Νότιου Αγωγού σε αυτό το τμήμα. Το τμήμα αυτό θα είναι από την Αφαλάτωση Δεκέλειας έως το σημείο όπου ο Νότιος Αγωγός αλλάζει πορεία και κατευθύνεται προς το φράγμα της Άχνας.

Παράλληλη όδευση του προτεινόμενου αγωγού με υφιστάμενο κύριο αγωγό του Αρδευτικού Έργου Κοκκινοχωρίων παρατηρείται επίσης εντός των ορίων των κοινοτήτων Λιοπετρίου και Σωτήρας. Το τμήμα αυτό αφορά μήκος περίπου 4,4 χιλιομέτρων, ενώ η λωρίδα προστασίας του υφιστάμενου κύριου αγωγού είναι πλάτους 6 μ. Τμήμα αυτής, περί των 2,3 χιλιομέτρων, διέρχεται διαμέσου γεωργικών εκτάσεων και όχι επί του οδικού δικτύου.

Κατόπιν του σημείου της παράλληλης όδευσης του προτεινόμενου αγωγού με τον Νότιο Αγωγό (με εκκίνηση την Αφαλάτωση Δεκέλειας), η όδευση ακολουθεί ως επί το πλείστο όδευση επί εγγεγραμμένου οδικού δικτύου. Σε ένα τμήμα εντός των ορίων της κοινότητας Λιοπετρίου, η όδευση του προτεινόμενου αγωγού ξεφεύγει από το οδικό δίκτυο και για μήκος 2,3 χιλιομέτρων διέρχεται μέσα από γεωργικές εκτάσεις κυρίως αρδευόμενες. Το μήκος αυτής της πορείας του προτεινόμενου αγωγού συμπίπτει με την όδευση παράλληλα με τον κύριο αγωγό του Αρδευτικού Δικτύου των Κοκκινοχωρίων.

Τα σενάρια λειτουργίας

Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων προτείνει τρία σενάρια σε ό,τι αφορά στη μεταφορά νερού στις δεξαμενές:

1. Μέσω του νέου αγωγού, δηλαδή από τη Μονάδα Αφαλάτωσης Δεκέλειας προς τον Κοκκινόκρεμμο. Η λειτουργία αυτή περνά μέσω του αντλιοστασίου της Μονάδας Αφαλάτωσης.

2. Με ταυτόχρονη μεταφορά από το Διυλιστήριο Τερσεφάνου, μέσω του υφιστάμενου αγωγού και από την Αφαλάτωση Δεκέλειας, μέσω του νέου αγωγού. Η λειτουργία αυτή περνά μέσα από τα αντλιοστάσια Λειβαδιών, Αυγόρου και Φρενάρους.

3. Μεταφορά νερού από το Διυλιστήριο Τερσεφάνου μέσω της Αφαλάτωσης Δεκέλειας. Η λειτουργία αυτή θα γίνεται με συνδυασμό του υφιστάμενου και του νέου αγωγού. Για τη λειτουργία του σεναρίου αυτού επηρεάζονται τα αντλιοστάσια της Αφαλάτωσης και των Λειβαδιών.

Το ΤΑΥ έχει προκηρύξει διαγωνισμό για τον τελικό σχεδιασμό του έργου, στα πλαίσια του οποίου, αφού μελετηθούν τα τεχνικά χαρακτηριστικά των υφιστάμενων Αντλιοστασίων Δεκέλειας, Λειβαδιών, Αυγόρου και Φρενάρους, θα καθοριστεί ποιο ή ποια από αυτά πρέπει να αναβαθμιστούν και ποια είναι η απαραίτητη αναβάθμιση που πρέπει να υλοποιηθεί για τη βέλτιστη λειτουργία του έργου, ενώ ταυτόχρονα θα εξεταστεί και το ενδεχόμενο κατασκευής νέου ή νέων αντλιοστασίων αντί της αναβάθμισης.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΤΑΥ και πρόχειρης προκαταρκτικής εξέτασης σεναρίων μελλοντικής λειτουργίας, εκτιμάται ότι η πιο συμφέρουσα λύση είναι η αναβάθμιση του Αντλιοστασίου της Δεκέλειας.

Όλα τα σενάρια λειτουργίας θα αναλυθούν τεχνικά και οικονομικά και θα προταθεί ποιο ή ποια από αυτά είναι βέλτιστο να χρησιμοποιηθούν, λαμβάνοντας υπόψη και τις μεταβολές στη ζήτηση μέσα στο χρόνο.

Το χρονοδιάγραμμα μέχρι τη λειτουργία του έργου είναι σχεδόν τέσσερα χρόνια. Ο τελικός σχεδιασμός εκτιμάται ότι θα οριστικοποιηθεί μέχρι τον Αύγουστο του 2018.  Οι ουσιαστικές εργασίες τοποθέτησης του αγωγού και αναβάθμισης των αντλιοστασίων υπολογίζεται να διαρκέσουν περί τους 24 μήνες.