Ο εσωτερικός έλεγχος στη Δημόσια Υπηρεσία

Του Ανδρέα Μ. Λαμπριανού*

Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, η Διεύθυνση κάθε Οργανισμού καλείται να περιορίσει ή/και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά κάθε μορφής κινδύνους που δυνατό να αποτρέψουν στον Οργανισμό να επιτύχει τους στρατηγικούς του στόχους. Σημαντικό εργαλείο στη διαχείριση αυτών των κινδύνων αποτελεί η ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος ελέγχου. Ενα ορθολογικά οργανωμένο, αξιόπιστο και αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου προϋποθέτει την ύπαρξη τριών διακριτών επιπέδων ελέγχου που αφορούν τις εσωτερικές διαδικασίες ελέγχου (internal controls), τον εσωτερικό έλεγχο (internal audit) και τον εξωτερικό έλεγχο.

Το πρώτο επίπεδο ελέγχου περιλαμβάνει όλες τις εσωτερικές διαδικασίες ελέγχου που η Διεύθυνση ενός Οργανισμού, στην περίπτωση της Δημόσιας Υπηρεσίας ένα Υπουργείο/Τμήμα/Υπηρεσία, έχει σχεδιάσει και εφαρμόζει επί καθημερινής βάσης.

Ο εσωτερικός έλεγχος ως δεύτερο επίπεδο ελέγχου βοηθά ένα Οργανισμό να επιτύχει τους στόχους του, αξιολογώντας με μια συστηματική και μεθοδική προσέγγιση τις διαδικασίες διαχείρισης των κινδύνων, του συστήματος εσωτερικών διαδικασιών ελέγχου και της διακυβέρνησης του Οργανισμού διατυπώνοντας προτάσεις για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους. Επομένως, ο εσωτερικός έλεγχος ουσιαστικά ενεργεί ως ένα «δίχτυ ασφαλείας» για την όλη οργάνωση και τη συμμόρφωση του οργανισμού με νομοθεσίες, κανονισμούς και βέλτιστες πρακτικές.

Ο εξωτερικός έλεγχος ως τρίτο επίπεδο ελέγχου διενεργείται από την Ελεγκτική Υπηρεσία του Κράτους (και) εκτείνεται πέραν από το λογιστικό έλεγχο. Καλύπτει επίσης τον τομέα της αποτελεσματικής διαχείρισης των ελεγχόμενων οργανισμών καθώς επίσης και τη διενέργεια ελέγχων τεχνικής φύσεως.

Ο εσωτερικός και ο εξωτερικός έλεγχος συμβάλλουν επομένως στην καλή διακυβέρνηση ενός Οργανισμού, προωθώντας τη συμμόρφωση με τη νομιμότητα και τη βελτίωση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και των διαδικασιών διαχείρισης και ελέγχου.

Η ανεξάρτητη Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου της Δημοκρατίας της οποίας προΐσταται ο Εφορος Εσωτερικού Ελέγχου, έχει διενεργήσει με επιτυχία τα τελευταία χρόνια σε διάφορα Υπουργεία/ Τμήματα/ Υπηρεσίες της Δημόσιας Υπηρεσίας ελέγχους που έχουν καταλήξει σε σειρά εποικοδομητικών συστάσεων προς τις αρμόδιες Διευθύνσεις της για την εφαρμογή των κατάλληλων διαδικασιών όσον αφορά τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου. Μέσα στα πλαίσια των πιο πάνω ελέγχων, η Υπηρεσία έχει επιτύχει σημαντικές καινοτομίες και επιτεύγματα μέσω της διενέργειας ελέγχων σε οριζόντια θέματα τα οποία άπτονται της αρμοδιότητας είτε αριθμού Κρατικών Υπηρεσιών είτε ακόμη του συνόλου της Δημόσιας Υπηρεσίας καθώς και της διενέργειας εξειδικευμένων ελέγχων σε θέματα ασφάλειας μηχανογραφικών συστημάτων που αποσκοπούν στη θωράκιση και ενδυνάμωση των συστημάτων πληροφορικής.

Μέσω νέων θεσμικών ρυθμίσεων, από τον Φεβρουάριο του 2014 κάθε οικονομικός φορέας (υπουργεία, τμήματα, φορείς συνταγματικών εξουσιών και υπηρεσιών και ανεξάρτητα γραφεία, που περιλαμβάνονται στον Προϋπολογισμό της Δημοκρατίας), προβαίνει στις απαραίτητες διευθετήσεις για εφαρμογή και λειτουργία συστήματος εσωτερικού ελέγχου για τις δραστηριότητες που είναι υπό την ευθύνη του.

Υπό το φως των ιδιαίτερα δύσκολων συνθηκών που διέρχεται σήμερα η οικονομία και ο τόπος μας ευρύτερα, ο εσωτερικός έλεγχος καθίσταται ένα υπερ-πολύτιμο εργαλείο στα χέρια του κάθε Οργανισμού αλλά και της Δημόσιας Υπηρεσίας στο σύνολό της. Μέσω της ανεξάρτητης, αντικειμενικής και συμβουλευτικής δραστηριότητας που παρέχει, ενδυναμώνει τα συστήματα ελέγχου και βελτιώνει τη διαχείριση κινδύνων και διακυβέρνησης των Οργανισμών, προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους τους με οικονομικότητα, αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα. Ειδικά σε περιόδους οικονομικής κρίσης όπου η συνετή δημοσιονομική διαχείριση αποτελεί μονόδρομο, ο εσωτερικός έλεγχος αυξάνει την αξία που προσθέτει στη Δημόσια Υπηρεσία με προτάσεις για κατάλληλο ανασχεδιασμό διαδικασιών, ώστε να απαιτούνται λιγότεροι πόροι – ανθρώπινοι και υλικοί – για την υλοποίηση των στόχων του Δημοσίου προσθέτοντας παράλληλα αξία στην όλη προσπάθεια για εκσυγχρονισμό και αναμόρφωση της κρατικής μηχανής.

* Εφορος Εσωτερικού Ελέγχου της Δημοκρατίας