Με ερέθισμα μια πρόσφατη ανοικτή συζήτηση με τους μεταπτυχιακούς μου φοιτητές στο μάθημα «Αειφόρο Δομημένο Περιβάλλον» στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Κύπρου…
Περιβάλλον και Πολιτισμός λοιπόν…
Δύο έννοιες υπερσύνολα… Εννοιες πολυδιάστατες και δυναμικές, που λαμβάνουν νόημα και περιεχόμενο προσαρμοστικά με την εξέλιξη του ανθρώπου και των κοινωνιών…
Περάσαμε πλέον σε μια εποχή όπου μπορούμε να πούμε ότι τα περιβαλλοντικά
ζητήματα αφορούν κατά κύριο λόγο κοινωνικά ζητήματα και κατά δεύτερο λόγο επιστημονικά ή τεχνολογικά. Η επιστημονική και τεχνολογική έρευνα έχει ήδη προσφέρει εξηγήσεις και έχει προτείνει λύσεις σε ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Λιγότερο συχνά ακούμε πλέον στην καθημερινότητά μας ερωτήματα του τύπου «πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα», δηλαδή που εγείρουν ζητήματα ελλιπούς τεχνογνωσίας και τεχνολογικής προόδου, και πολύ συχνότερα βρισκόμαστε απέναντι σε ερωτήματα του είδους «τι πρέπει να γίνει με αυτή την κατάσταση…», δηλαδή όταν εμπλέκονται ταυτόχρονα και οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα…
Για να απαντήσει κανείς τέτοια πιο σύνθετα ερωτήματα όπως το τελευταίο, πρέπει να έχει μια ξεκάθαρη εικόνα και άποψη για τις αξίες που διέπουν το «οικοσύστημα» μιας τέτοιας απόφασης…
Σλόγκαν όπως «δεν πρέπει να καταστρέφουμε τα δάση μας ή να σπαταλούμε τους πόρους μας» δημιουργούν μεν ένα αίσθημα αγανάκτησης, και σε κάποιο βαθμό ανάδρασης, δυστυχώς όμως, τις πλείστες φορές, δεν συνοδεύονται με την απαιτούμενη σύνθεση γνώσεων που αφορούν στις κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές πτυχές που εμπλέκονται…
Πέραν αυτού, υπεισέρχεται και η σχετική βαρύτητα που αποδίδεται στις επιμέρους αυτές
παραμέτρους… Και εδώ τίθεται το κρίσιμο ερώτημα: Πώς αξιοδοτούμε τον κόσμο;
Σύμφωνα με τα συμφέροντα της ανθρώπινης φύσης μόνο; Ή λαμβάνοντας και αποδίδοντας εγγενή αξία στη φύση και το οικοσύστημά μας; Μπορεί να έχει αυταξία η φύση πέραν από την εκμετάλλευσή της σύμφωνα με τα συμφέροντα του ανθρώπου…; Σε απάντηση αυτού του ερωτήμα-
τος, ιστορικά έχουμε τις τάσεις της «βαθιάς» και της «ρηχής» οικολογίας. Η «βαθιά» άποψη υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση, όπου ο άνθρωπος θεωρείται οργανικά μέρος ενός οικοσυστήματος και δεν αποκτά δικαίωμα διαχείρισης του περιβάλλοντος ως ανώτερο ον.
Η «ρηχή» άποψη ουσιαστικά υιοθετεί μια πιο ήπια, μετριοπαθή ανθρωποκεντρική προσέγγιση: αντιτίθεται στη ρύπανση του περιβάλλοντος και τη σπατάλη των φυσικών πόρων με στόχο την πρόοδο και ευημερία των ανθρώπων.
Και μια πιο πεφωτισμένη άποψη της «ρηχής» οικολογίας αποδίδει επίσης νόημα και στη διαγενεακή αλληλεγγύη… δηλαδή στην ανάγκη για δικαιοσύνη ανάμεσα στις γενεές όσον αφορά την πρόσβαση τους στο «κεφάλαιο» των φυσικών πόρων, που αποτελεί και την ηθική βάση της αρχής της αειφορίας.
Αν αναλογιστούμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της οικολογικής φιλοσοφίας, το φαινόμενο Τραμπ αυτή τη στιγμή καθιστά οποιαδήποτε συζήτηση εντός Αμερικής για «βαθιά» ή «ρηχή» οικολογία, συζήτηση πολυτελείας, ενώ οι επιδόσεις του, όσον αφορά την επιδιωκόμενη αλλαγή πολιτικής της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας (Environmental Protection Agency), αποτελούν επιστροφή στον περιβαλλοντικό μεσαίωνα…
Ο κόσμος όμως αντιστέκεται και δείχνει ότι ξέρει να ανταποκρίνεται στο κάλεσμα
της ιστορίας…
*Αναπληρώτριας καθηγήτρια, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
