Ο πόλεμος των σκουπιδιών

Καμπανάκι από το Ευρωκοινοβούλιο, ενώ η Κύπρος ψάχνει ακόμα λύσεις

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την περασμένη Τετάρτη 18 Απριλίου το νέο σχέδιο για τα απόβλητα και την κυκλική οικονομία, που στοχεύει στον περιορισμό των αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή στο 10% μέχρι το 2035.

Σταδιακή εφαρμογή

– Το μερίδιο των αστικών αποβλήτων (από νοικοκυριά και επιχειρήσεις) που ανακυκλώνεται θα αυξηθεί από 44% που είναι σήμερα σε 55% μέχρι το 2025 και 65% έως το 2035.

– Περιορισμός του μεριδίου των αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής σε 10% μέχρι το 2035. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν ότι από το 2030 όλα τα απόβλητα που είναι κατάλληλα για ανακύκλωση δεν θα γίνονται δεκτά σε χώρους υγειονομικής ταφής.

– Το 65% των υλικών συσκευασίας θα πρέπει να ανακυκλώνονται μέχρι το 2025 και το 70% μέχρι το 2030. Μπαίνουν ξεχωριστοί στόχοι για συγκεκριμένα υλικά συσκευασίας, όπως το χαρτί και το χαρτόνι, τα πλαστικά, το γυαλί, το μέταλλο και το ξύλο.

– Ξεχωριστή συλλογή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και επικίνδυνων αποβλήτων.

– Μέχρι το 2024, τα βιοδιασπώμενα απόβλητα θα πρέπει επίσης να συλλέγονται χωριστά ή να ανακυκλώνονται στο σπίτι μέσω της κομποστοποίησης.

Νέα θεμέλια για βιώσιμη ανάπτυξη

«Μετά από μακρές διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο, έχει επιτευχθεί ένα σημαντικό αποτέλεσμα που θέτει νέα θεμέλια για μια βιώσιμη ευρωπαϊκή οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Τα κράτη μέλη θα υποχρεωθούν να ακολουθήσουν σαφή και κοινά μέτρα σχετικά με τον κύκλο ζωής των πρώτων υλών και τη διαχείριση απορριμμάτων», δήλωσε η εισηγήτρια Ευρωβουλευτής Simona Bonafè (Σ&Δ, Ιταλία).

Πρόσθεσε επίσης ότι «η δέσμη μέτρων, σύμφωνα και με τους στόχους αειφόρου ανάπτυξης του ΟΗΕ, μειώνει επίσης τα απόβλητα τροφίμων κατά 50% και επιδιώκει ένα ποσοστό ανακύκλωσης 65% από όλα τα κράτη μέλη. Μια μάχη που θα κάνει την οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου μια από τις πιο ενάρετες στον κόσμο».

Από την πλευρά του, ο σκιώδης εισηγητής της Ομάδας της Ευρωπαϊκή Ενωτικής Αριστερά/Βόρειας Πράσινης Αριστεράς, Josu Juaristi, τόνισε ότι μια κυκλική οικονομία δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με τη βοήθεια των απλών ανθρώπων.

«Η Επιτροπή θα έπρεπε να ήταν πιο φιλόδοξη όταν δημοσίευσε τη δέσμη μέτρων για την κυκλική οικονομία τον Δεκέμβριο του 2015. Όπως είπε ο Επίτροπος Timmermans, πρόκειται για το μοντέλο της κοινωνίας που θέλουμε να δημιουργήσουμε και για έχει να κάνει με το τι θα αφήσουμε πίσω για τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Πρέπει να συνδυάσουμε την αειφόρο ανάπτυξη με τις ανάγκες του περιβάλλοντός μας και με την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Αυτό που χρειάζεται είναι μια συστημική αλλαγή, μια αλλαγή στροφής για το πώς βλέπουμε τα πράγματα», δήλωσε ο Josu Juaristi, προσθέτοντας ότι «ένα βήμα προς την κατεύθυνση αυτού του στόχου είναι να εργαστούμε σε κοινοτικό επίπεδο, αναγνωρίζοντας το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές αρχές, που είναι πιο κοντά στον λαό. Πρέπει να εργαστούμε χέρι-χέρι με τα κοινωνικά κινήματα και με τους λαούς. Αυτό θα μας οδηγήσει σε μια πραγματική κυκλική οικονομία, με τους ανθρώπους να αναλαμβάνουν πλήρως τις προσπάθειες για τη μείωση των αποβλήτων και να αλλάξουν τις παραγωγικές διαδικασίες μας».

Πρωταθλήτρια η Κύπρος στην παραγωγή σκουπιδιών

Οι στατιστικές για το 2014 υποδηλώνουν ότι το 44% όλων των αστικών αποβλήτων στην ΕΕ ανακυκλώνεται ή λιπασματοποιείται. Αυτό συγκρίνεται με μόλις 31% το 2004.

Το 2014 η Αυστρία, το Βέλγιο, η Δανία, η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία δεν έστειλαν ουσιαστικά κανένα από τα αστικά απόβλητα σε χώρους υγειονομικής ταφής, αντίθετα η Κύπρος, η Κροατία, η Ελλάδα, η Λετονία και η Μάλτα εξακολουθούν να οδηγούν στους ΧΥΤΑ περισσότερο από το 75% των αστικών τους αποβλήτων.

Στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι η Κύπρος είναι πρωταθλητής στην παραγωγή αποβλήτων με 640 κιλά ανά άτομο μετά από τη Δανία (777). Σε αντίθεση όμως με τη Δανία, η οποία στέλνει σε υγειονομική ταφή μόνο το 1%, η Κύπρος στέλνει το 81%!

Αν και η διαχείριση των αποβλήτων στην ΕΕ έχει βελτιωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, σχεδόν το ένα τρίτο των αστικών αποβλήτων εξακολουθεί να καταλήγει σε υγειονομική ταφή. Λιγότερο από το ήμισυ ανακυκλώνεται ή λιπασματοποιείται, με μεγάλες όμως διαφορές μεταξύ των κρατών μελών. Παρά τη βελτίωση, η Κύπρος ανακυκλώνει ακόμα λιγότερο από το 20% των αποβλήτων της.

Μετατόπιση προς μια κυκλική οικονομία

Η βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων μπορεί να αποφέρει μεγάλα οφέλη για το περιβάλλον, το κλίμα και την ανθρώπινη υγεία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μετατοπίζεται ήδη προς μια κυκλική οικονομία. Αυτό απαιτεί τη μείωση των αποβλήτων στο ελάχιστο, καθώς και την επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανακαίνιση και ανακύκλωση των υπαρχόντων υλικών και προϊόντων. Στόχος είναι ένα σύστημα όπου η αξία των προϊόντων, των υλικών και των πόρων διατηρείται μέσα στην οικονομία για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Η μετάβαση σε μια πιο κυκλική οικονομία θα μειώσει την άσκηση πιέσεων στο περιβάλλον, θα ενισχύσει την ασφάλεια του εφοδιασμού με πρώτες ύλες, θα αυξήσει την ανταγωνιστικότητα, την καινοτομία και την ανάπτυξη και θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας.

Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε τέσσερις νομοθετικές προτάσεις για τη διαχείριση των αποβλήτων που εισήγαγαν νέους στόχους σχετικά με την επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και υγειονομική ταφή. Οι προτάσεις ενισχύουν επίσης τις διατάξεις της ΕΕ σχετικά με την πρόληψη των αποβλήτων και την εκτεταμένη ευθύνη του παραγωγού και εξορθολογίζουν τους ορισμούς, τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων και τις μεθόδους υπολογισμού των στόχων.

Μείωση των αποβλήτων τροφίμων κατά 50%

Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι και στο επίκεντρο της «Ατζέντας 2030» που ενέκρινε ο ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2015. Ανάμεσα στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, ο ΟΗΕ καθορίζει ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώξουν να μειώσουν τα απόβλητα τροφίμων κατά 30% έως το 2025 και κατά 50% έως το 2030.

Μεταξύ των μέτρων που προτείνονται είναι: Η παροχή κινήτρων για τη συλλογή των τροφίμων που μένουν απούλητα και για την ασφαλή αναδιανομή τους, καθώς και η ενημέρωση των καταναλωτών γύρω από τη σημασία των ημερομηνιών λήξης που χρησιμοποιούνται στις διάφορες ετικέτες τροφίμων: «ανάλωση έως» και «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από».