Ο «τρέχων χρήστης» και η «κατανομή περιουσίας»

Του Ανδρέα Δ. Συμεού*

Με τη συμφωνία των δύο ηγετών στις 27 Ιουλίου 2015, με βάση την οποία «ιδιοκτήτες και τρέχοντες χρήστες θα έχουν διάφορες επιλογές σε σχέση με τις αξιώσεις τους για επηρεαζόμενες περιουσίες» και «η άσκηση οποιασδήποτε από τις επιλογές θα υπόκειται σε συμφωνημένα κριτήρια», η διαπραγμάτευση για το περιουσιακό έχει μπει σε βαθειά νερά.
Είναι κεφαλαιώδους σημασίας, κατά την άποψη μου, προτού συμφωνηθούν οποιαδήποτε κριτήρια, να απαντηθεί το ερώτημα ποια είναι η έννοια του όρου «τρέχων χρήστης». Είναι γνωστό ότι η ΤΚ πλευρά θεωρεί σαν τρέχοντα χρήστη κάθε πρόσωπο στο οποίο έχει «κατανεμηθεί» κάποια περιουσία που επηρεάστηκε, δηλ. του έχει παραχωρηθεί τo δικαίωμα κατοχής ή χρήσης, ανεξάρτητα του αν όντως χρησιμοποιεί την περιουσία.

Στις ελεύθερες περιοχές, παρά τις κάποιες παρατυπίες, η «κατανομή» των ΤΚ περιουσιών έγινε από τον Υπουργό Εσωτερικών, με βάση τις εξουσίες που του εκχώρησε ο περί Τουρκοκυπριακών Περιουσιών (Διαχείριση και Άλλα Θέματα) (Προσωρινές Διατάξεις) Νόμος, 139/91, με αρκετή φειδώ και με σχετικά αυστηρά κριτήρια.

Στα κατεχόμενα, αντίθετα, έχει γίνει μεγάλο «γλέντι» με τις ΕΚ περιουσίες. Με τον «Νόμο» «περί Στεγάσεως, Κατανομής Γης και Ιδιοκτησίας Ίσης Αξίας 41/1977» το ψευδοκράτος παραχώρησε «βεβαιώσεις» και, αργότερα, «τίτλους» ΕΚ περιουσιών, σε όλους τους Τουρκοκυπρίους που είχαν εγκαταλείψει τις περιουσίες τους στο νότο, με βάση ένα σύστημα «πόντων». Με διάφορες τροποποιήσεις του «Νόμου» δόθηκε η ευκαιρία σε «μαχητές», σε συγγενείς «μαρτύρων» του 1963-1974, σε τούρκους που πήραν την υπηκοότητα του ψευδοκράτους, σε βετεράνους που είχαν τραυματιστεί στον πόλεμο, σε εποίκους και σε ξένους υπηκόους να αποκτήσουν «τίτλους», με αποτέλεσμα η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνοκυπριακών περιουσιών να θεωρείται «κατανεμημένη».

Είναι γεγονός ότι η ΤΚ ηγεσία δεν ισχυρίζεται πλέον ότι οι «τίτλοι» που δόθηκαν έχουν ακυρώσει το δικαίωμα ιδιοκτησίας του ΕΚ ιδιοκτήτη. Είναι επίσης γεγονός, ότι όλα τα πρόσωπα στα οποία έχουν «κατανεμηθεί» τέτοιοι «τίτλοι», θεωρούνται, με βάση την ΤΚ ερμηνεία του όρου, ως «τρέχοντες χρήστες». Η ΤΚ θέση δεν υποστηρίζεται ούτε από την κοινή λογική, αλλά ούτε και από την νομολογία των Δικαστηρίων, περιλαμβανομένης και της απόφασης του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Δημόπουλος και άλλοι v Τουρκία, την οποία η ΤΚ πλευρά επανειλημμένα επικαλείται για να υποστηρίξει τις θέσεις της.

Στην πιο πάνω απόφαση του το ΕΔΑΔ, για πρώτη φορά, αναγνώρισε ορισμένα δικαιώματα στους τρέχοντες χρήστες. Η απόφαση υπογραμμίζει βασικά την ανθρωπιστική πτυχή του θέματος και την επίδραση του χρόνου στα δικαιώματα των ιδιοκτητών και των χρηστών, ιδιαίτερα σε ότι αφορά κατοικίες. Συνεπώς απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορεί να διεκδικήσει κάποιο πρόσωπο τέτοια δικαιώματα είναι η πραγματική κατοχή και χρήση της περιουσίας, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η απόφαση δεν αφορά πρόσωπα τα οποία απλώς κατέχουν ένα χαρτί που δόθηκε από κάποια αρχή, είτε αυτό ονομάζεται «βεβαίωση» ή «τίτλος» ή οτιδήποτε άλλο: «Το δικαστήριο θα απέρριπτε κάθε νήξη ότι η στρατιωτική κατοχή θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια μορφή χρησικτησίας, με την οποία ο τίτλος θα μπορούσε να μεταφερθεί νόμιμα στις δυνάμεις εισβολής», (παρ. 112).

Το ΕΔΑΔ υπογραμμίζει ιδιαίτερα το γεγονός ότι: «Η ερμηνεία και εφαρμογή της Συνθήκης … δεν μπορεί, προκειμένου να είναι λογική και ουσιαστική, να είναι είτε στατική είτε τυφλή στα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά», (παρ. 85), «θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα ειδικά περιστατικά κάθε υπόθεσης» και «οι προσωπικές περιστάσεις των αιτητών» (παρ. 69).
Απαραίτητη προϋπόθεση λοιπόν για να θεωρηθεί κάποιος «τρέχων χρήστης» είναι η πραγματική χρήση της περιουσίας, για μεγάλο χρονικό διάστημα, για στέγαση της οικογένειας του ή για εξασφάλιση των προς τα ζειν. Εννοείται ότι η ίδια ερμηνεία θα ισχύσει και για τον ΕΚύπριο χρήστη ΤΚ περιουσίας. Μόνον αφού περιοριστεί η έννοια του χρήστη μέσα στα στενά, αλλά λογικά, αυτά πλαίσια, η ΕΚ πλευρά θα μπορούσε, κατά την άποψη μου, να συζητήσει τα κριτήρια που θα εφαρμόζονται, έχοντας βέβαια κατά νου, πρώτιστα, τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη.

* LLB, MSc (ULA), ARICS, Επισκέπτης Λέκτορας, Πανεπιστήμιο Νεάπολις

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy