Όταν η φύση ξερνά λάβα

Του Τάσου Περδίου

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και οι χειρότεροι καύσωνες στην ιστορία

Ακόμα και σε μια χώρα όπου οι υψηλές θερμοκρασίες είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση και η λέξη καύσωνας έχει αρχίσει να απομακρύνεται από την έννοια του ακραίου καιρικού φαινομένου, το τετραήμερο από την 1η Ιουλίου μέχρι τις 4 του μήνα δοκίμασε τις αντοχές μας. Οι τρεις θάνατοι αποδεικνύουν την ακρότητα του φαινομένου όπως και τα στοιχεία της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας σύμφωνα με τα οποία την περασμένη Δευτέρα 3 Ιουλίου, καταγράφηκε η δεύτερη υψηλότερη θερμοκρασία τουλάχιστον από την έναρξη των μετρήσεων.

Τι συμβαίνει όμως στον υπόλοιπο κόσμο; Αν υπολογίσουμε τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές από κύματα καύσωνα στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στην Ασία και σε άλλες περιοχές του κόσμου, στην Κύπρο δεν έχουν δει τίποτε τα μάτια μας.

Κοιλάδα του Θανάτου

Οι καθορισμένες συνθήκες μέτρησης της θερμοκρασίας του αέρα είναι στα 1,5 μέτρα από το έδαφος υπό σκιά. Η υψηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ στη γη ήταν 54 βαθμοί Κελσίου, καταγεγραμμένη στην έρημο Κοιλάδα του Θανάτου στην Καλιφόρνια στις 20 Ιουνίου 2013. Πρόκειται για το πιο θερμό και πιο ξηρό μέρος της Βόρειας Αμερικής και ίσως το πιο θερμό σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Την ίδια θερμοκρασία κατέγραψε ο μετεωρολογικός σταθμός Mitribah στο Κουβέιτ στις 21 Ιουλίου 2016. Υπάρχουν επίσης κάποιες αναφορές ότι στις 10 Ιουλίου 1913, στο θέρετρο Furnace Creek Ranch και πάλι εντός της Κοιλάδας του Θανάτου στην Καλιφόρνια, ο υδράργυρος σταμάτησε στους 56,7 βαθμούς Κελσίου, κάτι ωστόσο που αμφισβητείται ως λανθασμένη μέτρηση σήμερα από τους επιστήμονες.

Η προηγούμενη επίσημη υψηλότερη θερμοκρασία στη γη ήταν 57,8 βαθμούς Κελσίου, στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 στην πόλη Aziziya της Λιβύης, η οποία όμως ακυρώθηκε 90 χρόνια μετά, το 2012 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας επίσης ως λανθασμένη μέτρηση.

Σε ό,τι αφορά τη θερμοκρασία εδάφους, αυτή ξεπερνά τη θερμοκρασία αέρα κατά 30-50 βαθμούς Κελσίου. Η Κοιλάδα του Θανάτου στην Καλιφόρνια κατέχει και πάλι την πρωτιά με θερμοκρασία εδάφους 93,9 βαθμών Κελσίου, καταγραμμένη στις 15 Ιουλίου 1972, η ψηλότερη φυσική θερμοκρασία εδάφους που έχει μετρηθεί ποτέ. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται οι 84 βαθμοί Κελσίου στην πόλη Port Soudan στο Σουδάν.

«Τρελά» ρεκόρ

Εκτός από τις πιο υψηλές θερμοκρασίες υπάρχουν επίσης καταγεγραμμένα άλλα ρεκόρ σχετικά με τη θερμοκρασία που δείχνουν ότι η δύναμη της φύσης είναι ανεξάντλητη:

• Η γρηγορότερη άνοδος της θερμοκρασίας: Από −20 °C σε 27 °C μέσα σε δύο λεπτά στην πόλη Spearfish της Νότιας Ντακότα στις ΗΠΑ στις 22 Ιανουαρίου 1943.
• Οι περισσότερες συνεχόμενες μέρες με θερμοκρασία άνω των 37,8 °C: 160 μέρες, από τις 31 Οκτωβρίου 1923 μέχρι τις 7 Απριλίου 1924 στην πόλη Marble Bar στη δυτική Αυστραλία.

– Η υψηλότερη θερμοκρασία ταυτόχρονα με βροχή: 46,1 °C στην πόλη Needles στην Κομητεία Σαν Μπερναντίνο της Καλιφόρνια στις 13 Αυγούστου του 2012.

Ο υδράργυρος στην Κύπρο

Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, οι καύσωνες είναι σύνηθες φαινόμενο, με τη χώρα μας να συμβαδίζει με την τάση για αύξηση των θερμοκρασιών σε ολόκληρο τον πλανήτη τις τελευταίες δεκαετίες. Η μέχρι σήμερα κορυφή του υδράργυρου, σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές στην Κύπρο, είναι σχετικά πρόσφατη. Την 1η Αυγούστου 2010, στην Αθαλάσσα, τα θερμόμετρα σταμάτησαν στους 45,6 βαθμούς Κελσίου, όρια τα οποία αγγίξαμε το περασμένο Σαββατοκύριακο και τις δύο πρώτες μέρες της εβδομάδας που πέρασε όταν ο σταθμός της Αθαλάσσας κατέγραψε 44,6 βαθμούς, τη δεύτερη υψηλότερη θερμοκρασία στα καταγραμμένα ιστορικά.

Όλες οι μέγιστες θερμοκρασίες που καταγράφηκαν αποτελούν ρεκόρ για το μήνα Ιούλιο τα τελευταία 30 χρόνια. Επίσης έχει καταγραφεί ρεκόρ για όλους τους μήνες σε όλες τις περιοχές εκτός από την Αθαλάσσα η οποία, όπως προαναφέραμε, κατέχει το απόλυτο ρεκόρ.

Οι πιο φονικοί καύσωνες

Η αδιαμφισβήτητη απόδειξη των επικίνδυνων κλιματικών αλλαγών και της επιδείνωσης των ακραίων καιρικών φαινομένων τα τελευταία χρόνια είναι το γεγονός ότι οι πιο φονικοί καύσωνες στην ιστορία σημειώθηκαν τα τελευταία 15 χρόνια. Το 2003 παραμένει η χρονιά με τους περισσότερους θανάτους ανθρώπων λόγω θερμοπληξίας.

Ο ευρωπαϊκός καύσωνας του 2003

Ο ευρωπαϊκός καύσωνας του 2003 υπολογίζεται ότι άφησε πίσω του περίπου 70 χιλιάδες νεκρούς! Το καλοκαίρι του 2003 παραμένει το πιο θερμό στην Ευρώπη από το 1540 και προκάλεσε κρίση στην υγεία σε πολλές χώρες. Στη νότια Ευρώπη, ο συνδυασμός με την ξηρασία ήταν καταστροφικός και για την αγροτική οικονομία.

Το μεγαλύτερο τίμημα πλήρωσε η Γαλλία με 14.800 νεκρούς, κυρίως ηλικιωμένους.

Το φαινόμενο των 40 βαθμών Κελσίου και άνω ήταν τόσο ακραίο και σπάνιο για τη χώρα και ιδιαίτερα τις βόρειες περιοχές όπου ο κανόνας είναι τα ήπια καλοκαίρια, που τα περισσότερα σπίτια δεν ήταν καν εξοπλισμένα με συστήματα κλιματισμού, ενώ οι άνθρωποι δεν ήξεραν πώς να αντιδράσουν σε τέτοιες θερμοκρασίες!

Επανάληψη το 2006

Τρία χρόνια αργότερα, ο υδράργυρος «τρελάθηκε» και πάλι στην Ευρώπη με θερμοκρασίες 40 βαθμών και άνω σε χώρες της βόρειας Ευρώπης. Ενδεικτικό είναι ότι στην Αγγλία καταγράφηκαν 37 βαθμοί Κελσίου με τον πιο θερμό Ιούλη όλων των εποχών και στη Γερμανία 38 βαθμοί. Το Παρίσι άγγιξε σαραντάρια. Ο δεύτερος ευρωπαϊκός καύσωνας σε τρία χρόνια άφησε πίσω του 3.400 νεκρούς.

Βόρεια Αμερική 2006

Το 2006 ήταν χρονιά φονικού καύσωνα και στη βόρεια Αμερική, κυρίως στις ΗΠΑ αλλά και στον Καναδά με τις απώλειες να υπολογίζονται σε 220 ανθρώπους. Στη νότια Ντακότα οι θερμοκρασίες άγγιξαν τους 46 βαθμούς Κελσίου. Στις 22 Ιουλίου 2006, το Λος Άντζελες έζησε την πιο θερμή του μέρα με τον υδράργυρο να σκαρφαλώνει στους 48°C.

56 χιλιάδες νεκροί στη Ρωσία

Όσο και αν ακούγεται παράξενο, ο δεύτερος πιο φονικός καύσωνας στην ιστορία συνέβη στη Ρωσία, μια χώρα εξ ορισμού συνδεδεμένη με πολικές θερμοκρασίες. Το πιο θερμό καλοκαίρι στην ιστορία της χώρας και οι τρομακτικές πυρκαγιές σκόρπισαν τον όλεθρο αφήνοντας πίσω τους 56 χιλιάδες νεκρούς! Σε οικονομικούς όρους, οι πυρκαγιές κόστισαν στη χώρα 15 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ξηρασία 1988

Στη Βόρειο Αμερική, το 1988 σημειώθηκε ένα από τα χειρότερα κύματα ξηρασίας. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, δύο κύματα καύσωνα σκότωσαν 17 χιλιάδες ανθρώπους σε μια φυσική καταστροφή που κατατάσσεται δεύτερη, πίσω από τον τυφώνα Κατρίνα.

Ινδία 2015

Η πιο πρόσφατη φονική έκρηξη θερμοκρασίας ήταν στην Ινδία το 2015. Από τις 3 Ιουνίου όταν εκδηλώθηκε το φαινόμενο, έχασαν τις ζωές τους 2.500 άνθρωποι σε διάφορες περιοχές της ασιατικής χώρας.