ΠΑΝΙΚΟΣ ΧΑΜΠΑΣ: Εξευτελιστικές τιμές στο χωράφι, πανάκριβες στον καταναλωτή

Δεν είναι δίκαιη η συμπεριφορά της αλυσίδας εφοδιασμού αγροτικών προϊόντων έναντι και των παραγωγών και των καταναλωτών

Συνέντευξη στον Χρήστο Μαυρή

Η συμπεριφορά της αλυσίδας εφοδιασμού αγροτικών προϊόντων, έναντι των παραγωγών και των καταναλωτών, δεν είναι δίκαιη, δηλώνει στη «Χαραυγή» ο Γενικός Γραμματέας της ΕΚΑ Πανίκος Χάμπας. Σύμφωνα με τον Γ.Γ. της ΕΚΑ παρατηρείται έντονη διακύμανση των τιμών κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού αγροτικών προϊόντων με αποτέλεσμα να είναι «φθηνότατες, εξευτελιστικές οι τιμές στο χωράφι και πανάκριβες στον καταναλωτή».

Η αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων φαίνεται δεν είναι αποδοτική και κυρίως ακριβοδίκαιη. Ποιοι είναι οι λόγοι;

Η αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών αγροτικών προϊόντων στην Κύπρο χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη ποικιλομορφία παραγόντων που μετέχουν σε αυτή όπως αγρότες, επιχειρήσεις επεξεργασίας τροφίμων, διαπραγματευτές, επιχειρήσεις χονδρικής και επιχειρήσεις λιανικής πώλησης. Παρατηρείται έντονη διακύμανση των τιμών κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού αγροτικών προϊόντων. Φθηνότατες, εξευτελιστικές οι τιμές στο χωράφι και πανάκριβες στον καταναλωτή.

Το ίδιο συμβαίνει και στα ζωικά και γαλακτοκομικά προϊόντα, μειωμένες τιμές παραγωγού και ταυτόχρονα απότομη άνοδος των τιμών καταναλωτή. Οι μεταβολές αυτές προκαλούν σημαντικά προβλήματα στους παραγωγούς και δημιουργούν υπόνοιες, ότι η συμπεριφορά της αλυσίδας εφοδιασμού αγροτικών προϊόντων έναντι και των παραγωγών και των καταναλωτών, δεν είναι δίκαιη.

Εννοείτε ότι λειτουργεί στρεβλωτικά;

Μάλιστα. Και από τη στρεβλωτική λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων προκύπτουν αρνητικές συνέπειες, όπως η αύξηση του πληθωρισμού. Οι καταναλωτές αναγκάζονται να αγοράσουν σε ψηλές τιμές τα προϊόντα με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται ο προϋπολογισμός των κυπριακών νοικοκυριών.

Γι’ αυτό επιβάλλεται όπως επικρατήσει η ορθολογιστική λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, χωρίς στρεβλώσεις, συμβάλλοντας και στην ανάκαμψη της οικονομίας. Θα είναι ιδιαίτερα βοηθητική στην ισορροπία της διαπραγματευτικής ικανότητας μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών.

Μέσα στα πλαίσια αυτά θα πρέπει μεταξύ άλλων να δημιουργηθεί ενιαία βάση δεδομένων, διασταύρωση και επαλήθευση των πληροφοριών, αποτελεσματικός έλεγχος της αλυσίδας εφοδιασμού γεωργικών αγροτικών προϊόντων.

Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό;

Με τη δημιουργία του Ενιαίου Μητρώου Εμπόρων Αγροτικών προϊόντων που θα έχει ως σκοπό τη δημιουργία ενιαίας βάσης δεδομένων, η οποία σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που θα περιλαμβάνονται στο Μητρώο Αγροτών και την παράλληλη συνδρομή των ομάδων παραγωγών και των ΣΕΔΙΓΕΠ, θα πετύχουν τη διασταύρωση και επαλήθευση των πληροφοριών.

Η εγγραφή των εμπόρων, επιτυγχάνεται εγγράφοντας υποχρεωτικά όλους τους εμπόρους που δραστηριοποιούνται κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού των εγχώρια παραγόμενων αγροτικών προϊόντων, κατά κλάδο πρωτογενούς παραγωγής φυτικής και ζωικής παραγωγής ή/ και κατά το στάδιο της πρώτης μεταποίησης. Στο Ενιαίο Μητρώο θα καταχωρούνται πληροφορίες για τα ατομικά ή εταιρικά στοιχεία του εμπόρου και την ασκούμενη από αυτόν εμπορία, σύμφωνα με το είδος της δραστηριότητας και τα διακινούμενα προϊόντα τα οποία έχει αναλάβει.

Με αυτό θα επιτευχθεί:
1. Ελεγχος για την προέλευση των προϊόντων
2. Πορεία διακίνησης
3. Διαμόρφωση των τιμών μέχρι την πώληση στον τελικό καταναλωτή.
Ετσι, όλοι οι έμποροι ανεξαρτήτως του αντικειμένου της δραστηριότητάς τους να είναι καταγεγραμμένοι σε ένα Ενιαίο Μητρώο. Με το προτεινόμενο περιεχόμενο τα δεδομένα του Ενιαίου Μητρώου θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εμπλουτισμό των στοιχείων του Υπουργείου Οικονομικών αλλά και κάθε άλλου φορέα ελέγχου της αγοράς.

Τι θα πετύχουμε με αυτό;

Ενα από τα πιο σημαντικά μέτρα, αλλά και αιτήματα του αγροτικού κόσμου και γενικά όλων των καταναλωτών που έχει σχέση με τη διαφάνεια των τιμών μεταξύ παραγωγής και πώλησης αγροτικών προϊόντων, με αυτές τις διαρθρωτικές αλλαγές γίνεται πράξη. Αυτό γίνεται πραγματικότητα με την αναμόρφωση, την ανασυγκρότηση του Παρατηρητηρίου Τιμών Αγροτικών Προϊόντων με το σημαντικό ρόλο των ομάδων παραγωγών και διαεπαγγελματικών οργανώσεων.

Πρόκειται για ένα σημαντικό μέτρο, με το οποίο ενισχύεται η ομαλή λειτουργία κανόνων της αγοράς, εξασφαλίζεται ο υγιής ανταγωνισμός κατά την πώληση αγροτικών προϊόντων, προστατεύεται ο καταναλωτής αλλά και ο μόχθος του Κύπριου αγρότη από αυθαίρετες τιμολογήσεις και απαράδεκτα ανοίγματα μεταξύ τιμής παραγωγού και τιμής καταναλωτή, γίνεται πραγματικότητα μέσα από ένα ευέλικτο όργανο, με τη βοήθεια της πληροφορικής, (Ενιαίο Λογισμικό Πρόγραμμα).

Υπάρχουν εμπειρίες άλλων χωρών που πρέπει να ληφθούν υπόψη;

Ναι, τα συστήματα παρακολούθησης και ανάλυσης των εμπορικών τιμών ήδη εφαρμόζονται σε αρκετά κράτη – μέλη της Ε.Ε. Διαμέσου αυτών παρακολουθείται το κόστος παραγωγής, οι αιτίες των διακυμάνσεων των εμπορικών τιμών, η διαμόρφωση των τιμών επί των συμβολαίων, σχεδιάζονται πρακτικές εξισορρόπησης και εξυγίανσης των συμφωνιών και διαδικασιών εμπορίας πριν την πώληση των προϊόντων στο τελικό στάδιο κατά κύριο λόγο στον τελικό καταναλωτή – πολίτη.

Η συνεχής, συνεπώς, παρακολούθηση των εμπορικών τιμών και διαμέσου του Μητρώου Εμπόρων Αγροτικών Προϊόντων θα συμβάλλει σε ζητήματα εξισορρόπησης της αγοράς, βοηθώντας να ξεπεραστούν αρκετά προβλήματα όπου αρκετοί έμποροι και υπεραγορές κατακρατούν εκατομμύρια ευρώ από τους παραγωγούς.

Η εμπορία των αγροτικών προϊόντων θα διενεργείται από εγγεγραμμένους στο Μητρώο εμπόρους αγροτικών προϊόντων και μόνο για τα αγροτικά προϊόντα για τα οποία θα έχουν εγγραφεί. Θα χορηγείται σε αυτούς σχετικό πιστοποιητικό εγγραφής για την εμπορία συγκεκριμένων αγροτικών προϊόντων.

Το Μητρώο Εμπόρων θα τηρείται ηλεκτρονικά ως αρχείο μίας ή περισσοτέρων βάσεων δεδομένων και σε αυτό θα καταχωρούνται κατά αλφαβητική σειρά πληροφορίες για τα ατομικά ή εταιρικά στοιχεία του εμπόρου και την ασκούμενη από αυτό εμπορία αγροτικών προϊόντων, καθώς και πληροφορίες για εγγραφές -αναφορές – καταγγελίες που υποβλήθηκαν εναντίον του στο Μητρώο, από αγρότες και καταναλωτές .

Ποια θα είναι η θέση των λαϊκών αγορών σε αυτό το νέο σύστημα εμπορίας;

Σημειώνεται ότι οι παραγωγοί θα συνεχίσουν να έχουν το δικαίωμα να πωλούν τα προϊόντα τους στις λαϊκές αγορές ή σε άλλους χώρους. Στις λαϊκές αγορές θα πρέπει να υπάρχει διαχωρισμός των παραγωγών που πουλούν κυπριακά προϊόντα και των υφιστάμενων μανάβηδων. Επιβάλλεται ο εκσυγχρονισμός του Νόμου και των κανονισμών λειτουργίας των χονδρικών αγορών.

Επιπλέον:
-Να δημιουργηθεί η κατάλληλη τυποποίηση των προϊόντων.
-Σεβασμός σε κάθε ομάδα παραγωγών καθώς επίσης και στον ίδιο τον παραγωγό. Απαγόρευση χρήσης κιβωτίων από παραγωγούς ή ομάδες που να μην αναγράφεται το όνομα ή η ομάδα.
-Να ληφθούν μέτρα που να αποτρέπουν τη «Βάπτιση» των εισαγόμενων προϊόντων σε κυπριακά.

Ποιος θα συντονίσει όλο αυτό το σύστημα;

Το παρατηρητήριο τιμών του Υπουργείου Εμπορίου θα πρέπει να βρίσκεται σε συνεχή συνεργασία με το Τμήμα Γεωργίας στη βάση των πιο πάνω, ώστε να έχουν ουσιαστικό ρόλο:

α. Στην παρακολούθηση, συλλογή και ταξινόμηση της διαμόρφωσης των τιμών των αγροτικών προϊόντων κατά τα διάφορα στάδια της διακίνησής τους.

β. Τη μέριμνα καθημερινής ενημέρωσης της ιστοσελίδας που θα πρέπει να τηρεί το Παρατηρητήριο Τιμών αγροτικών προϊόντων.

γ. Στο Μητρώο εμπόρων αγροτικών προϊόντων θα εγγράφονται και οι πλανοδιοπώλες.

Επίσης συγκροτείται επιτροπή από λειτουργούς του Τμήματος Γεωργίας, του Παρατηρητηρίου Τιμών του Υπουργείου Εμπορίου και των Αγροτικών Οργανώσεων, η οποία συνέρχεται σε δεκαπενθήμερη βάση, επεξεργάζεται και αξιολογεί τα συσχετισμένα με εμπόρους αγροτικών προϊόντων στοιχεία τιμών και υποβάλλει έκθεση με προτάσεις στον αρμόδιο Υπουργό, σχετικά με τη διαμορφούμενη εξέλιξη των τιμών, επισημαίνοντας τις εμφανιζόμενες αποκλίσεις από τη φυσιολογική τους εξέλιξη και ιδιαίτερα φαινόμενα ενδεχομένων συμφωνιών, συμπράξεων ή εναρμονισμένων πρακτικών κυρίως κατά τα στάδια της εμπορίας για τον εντοπισμό περιπτώσεων ενδεχόμενης νόθευσης του ανταγωνισμού.

Η αρμόδια κρατική υπηρεσία παραπέμπει τις πιθανολογούμενες περιπτώσεις παραβάσεων του νόμου περί ελέγχου μονοπωλίων και ολιγοπωλίων και προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού όπως ισχύει, στην Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Επίσης, ορίζονται διοικητικές συνέπειες από τη μη τήρηση των κανόνων εμπορίας των αγροτικών προϊόντων. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι η μη τήρηση των κανόνων εμπορίας συνεπάγεται την πρόσκαιρη διαγραφή του εμπόρου από το Μητρώο και εάν επαναληφθεί, την οριστική διαγραφή του.

Με σκοπό την προστασία των συναλλασσόμενων, η αρμόδια υπηρεσία πρέπει να ανακοινώνει δημόσια πληροφορίες σχετικά με τις επιβληθείσες κυρώσεις. Επίσης προβλέπονται σοβαρές ποινικές κυρώσεις σε βάρος των εμπόρων, προκειμένου να αποτραπεί το αρκετά συνηθισμένο φαινόμενο της εκμετάλλευσης του μόχθου του αγρότη. Θα πρέπει να προβλέπεται ότι έμπορος που θα καθυστερεί για την αποπληρωμή των συμφωνημένων οφειλών του σε αγρότες υπέχει ποινική ευθύνη έως και κακουργηματικού χαρακτήρα.

Τέλος, θα πρέπει να συμφωνηθεί ένα πλαίσιο εγγυητικής επιστολής στην οποία να αναγράφεται τι και πόσα αγοράζει ο έμπορας από τον παραγωγό. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να συμφωνηθεί η σχέση με την ημερομηνία εκδοθείσας επιταγής ή από την έκδοση δελτίου παραλαβής.