Ποιος πολιτισμός;

Του  Δρος Ιωάννη Σ. Χριστοδούλου

Το καλοκαίρι ο πολιτισμός, υποτίθεται, αποκαλύπτεται. Και το κοινό, υποτίθεται, υποκλίνεται στον πολιτισμό. Θεατές και ακροατές θεαμάτων και ακροαμάτων πολιτισμού, θεατρικών, μουσικών και χορευτικών, ευωχούνται, υποτίθεται, από τη ζώσα πολιτισμική δημιουργία. Αυτά είναι περιγραφικές υποθέσεις ενός απερίγραπτου, κατά τα άλλα, φαινομένου: της συνήχησης υψηλής, υποτίθεται, αισθητικής παραστάσεων με τις παραφωνίες – μόνιμες – της απολίτιστης καθημερινότητας.

Οι άνθρωποι διακόπτουν για λίγες ώρες τη φρενήρη αποτίμηση της πραγματικότητας και του εαυτού τους για να «αφιερώσουν» την προσοχή τους σε έργα, ας πούμε, αρχαίας τραγωδίας, που μόνο βιαστικά δεν γράφτηκαν. Το ίδιο ισχύει και για τις συναυλίες του καλοκαιριού, που ακόμα καλλιτέχνες τις προσφέρουν υπό το φως της αργόσυρτης περιδιάβασης της σελήνης στο σκοτεινό στερέωμα του ουρανού. Σε λίγο, όμως, ξημερώνει… Τι μένει στο φως της ημέρας από την παράσταση της προηγούμενης νύχτας; Αναμνήσεις, στην καλύτερη περίπτωση, των επί σκηνής ερμηνειών; Γνωριμίες, ενδεχομένως, της μιας βραδιάς; Ή οι φωτογραφίες που κοινοποιήθηκαν επιτόπου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Ζει ο πολιτισμός έτσι; Ή φυτοζωεί; Μήπως πνέει κι αυτός τα λοίσθια, θύμα της νοοτροπίας του συρμού, που θέλει το καθετί παραγωγικό άμεσων, διακριτών και αδιαμφισβήτητων ωφελειών; Κάθε προσπάθεια έτσι κρίνεται. Αποφέρει σημαντικό όφελος γρήγορα; Αν όχι, προς τι η προσπάθεια; Ο πολιτισμός θα έπρεπε να στέκει στον αντίποδα αυτής της ακατανίκητης σύγχρονης τάσης, να αντιστέκεται. Μπορεί; Ή έπεσαν και οι δικοί του άνθρωποι θύματα της μυθικής Μέγαιρας, που τιμωρεί την απιστία στο πνεύμα της εποχής; Ίσως οι φορείς του πολιτισμού να ξεφεύγουν από το φθοροποιό αντιπνεύμα του πολιτισμού. Κι αν τα καταφέρνουν ακόμα, όμως, θα παραδώσουν κι αυτοί τα όπλα. Πόσο θα συνεχίσουν να τους εμπνέουν οι θεατές και οι ακροατές της μιας – καλοκαιρινής – νύχτας;

Ο πολιτισμός δεν επιζεί έτσι. Τα συμπτώματα παρακμής δεν είναι ιάσιμα ούτε με το σύγχρονο «φάρμακο» της εύκολης πρόσβασης σε έργα πολιτισμού μέσω του διαδικτύου. Αυτό θα ήταν ευλογία αν οι ιστότοποι πολιτισμού ήταν τόποι συναντίληψης αλλά και συνεύρεσης της κοινότητας, στο όνομα κοινών αισθητικών καταβολών και επιλογών. Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Στις συχνότητες υψηλής τάσης και ταχύτητας που τρέχουν οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο, οι άνθρωποι – μονήρεις – ικανοποιούν την πολιτισμική τους ανάγκη με την ίδια αδιαφορία που βρίσκουν αυτό που, ευκαιριακά, ψάχνουν. Άλλωστε, πώς να ισχυριστείς ότι ο χρόνος που αφιερώνεις σε κάτι που κάνεις μόνος σου είναι σημαντικός; Κρινόμαστε από την επιτυχία που κάνουμε, κάτι που κάνουν και οι άλλοι. Για παράδειγμα: βγάζουμε χρήματα περισσότερα από τους άλλους δουλεύοντας όσο και οι άλλοι; Αν όχι, έχουμε πρόβλημα. Ποιος διακρίνεται, πια, επειδή, στον ελεύθερο χρόνο του, διαβάζει καλά βιβλία περισσότερο από άλλους; Ακούγεται αστείο ακόμα και για τους πιο πνευματώδεις, υποτίθεται, κύκλους…

Ο πολιτισμός, για να επιβιώσει, θέλει μόνιμους θιασώτες, ένα ταυτισμένο πλήθος ακολούθων που τρέφονται μόνιμα με έργα πολιτισμού και αναγνωρίζουν σε αυτά τον εαυτό τους, καθένας μόνος και όλοι μαζί. Δεν αρκεί να ακούς μουσική σε μια συναυλία. Αν η μουσική αυτή δεν σε απασχολεί και την επόμενη μέρα, για να της αφιερώσεις χρόνο από εκείνον που ξοδεύεις άσκοπα, η μουσική σιγεί. Δεν αρκεί να παρακολουθείς αρχαία τραγωδία, αν ο Σοφοκλής δεν είναι ο συγγραφέας που θα αναζητήσεις το βιβλίο του την επομένη της παράστασης, και όλες τις επόμενες…

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy