Πολιτικές λύσεις για το βασίλειο διαφθοράς

Τα φαινόμενα αναξιοκρατίας και μια ενδοσκόπηση των θεσμών του κράτους

Συνεντεύξεις στον Δημήτρη Στρατή

Δεν διαφωνούν με τη διαπίστωση του Γενικού Εισαγγελέα για το γεγονός ότι η διαφθορά συνεχίζει να βασιλεύει στην Κύπρο, δύο βουλευτές που μίλησαν στη «Χ». Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού και ο βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ζαχαρίας Ζαχαρίου, καταθέτουν τη δική τους άποψη για τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων στο «πονεμένο» κεφάλαιο της αξιοκρατίας και σταχυολογούν πολιτικές λύσεις. Έχοντας εξετάσει δεκάδες εκθέσεις για τη λειτουργία θεσμών του κράτους, ως βουλευτές της Επιτροπής Θεσμών και Αξιών, διαβλέπουν βελτίωση σε ορισμένους τομείς, παρατηρούν ωστόσο συνέχιση των φαινομένων κακοδιαχείρισης ή συγκάλυψης κρουσμάτων διαπλοκής. Ο Άριστος Δαμιανού τονίζει ότι η κυβέρνηση Αναστασιάδη έχει καθοριστικές ευθύνες για τα φαινόμενα αναξιοκρατίας και βολέματος ημετέρων, οι οποίες ποτέ δεν αναλήφθηκαν. Από την πλευρά του ο Ζαχαρίας Ζαχαρίου υποδεικνύει το διαχρονικό χαρακτήρα των φαινομένων της αναξιοκρατίας και σημειώνει ότι έχουν γίνει αρκετά βήματα, ωστόσο έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε.

Ερωτήσεις

1. Πώς επιτυγχάνεται η αξιοκρατία σ’ ένα ευνομούμενο κράτος, όταν παρατηρούνται φαινόμενα διορισμών ημετέρων, που στο τέλος πλήττουν και την εμπιστοσύνη των πολιτών;
2. Πώς σχολιάζετε τη δήλωση του Γενικού Εισαγγελέα ότι η διαφθορά συνεχίζει να βασιλεύει στην Κύπρο, την ώρα που σκάνδαλα συνεχίζουν να εμφανίζονται;
3. Στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών εξετάσατε σωρεία εκθέσεων για τον τρόπο λειτουργίας τμημάτων και θεσμών του κράτους. Έχει επιτευχθεί πρόοδος;
4. Υπάρχει σήμερα ανάληψη ευθύνης για φαινόμενα ρουσφετιών και αναξιοκρατίας; Τι θα πρέπει η πολιτεία να πράξει στο μέλλον για να εμπεδωθεί η αξιοκρατία;

Άριστος Δαμιανού, βουλευτής ΑΚΕΛ:

1. Ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο η κυβέρνηση Αναστασιάδη όχι μόνο απέτυχε, αλλά πήγε δεκαετίες πίσω την κυπριακή κοινωνία στα θέματα αξιοκρατίας και χρηστής διοίκησης. Αξιοκρατία σημαίνει να διορίζονται και να επιλέγονται οι ικανοί, οι τίμιοι και οι άξιοι. Αξιοκρατία δεν είναι να διορίζονται κατά κανόνα όσοι έχουν ταυτότητα του κυβερνώντος κόμματος ή πρόσωπα που δούλεψαν για την εκλογή Αναστασιάδη. Υπενθυμίζω εξάλλου ότι το δεύτερο συντομότερο πολιτικό ανέκδοτο που αφορά τον κ. Αναστασιάδη (το πρώτο είναι το “δεσμεύομαι”) είναι ότι διόρισε τους “άριστους των αρίστων”.

2. Η δήλωση έρχεται να επιβεβαιώσει πολιτικές μας διαπιστώσεις από τη δεκαετία του ’90, όταν σε συνεδριακές μας θέσεις ως ΑΚΕΛ εντοπίζαμε κρούσματα σήψης και διαφθοράς στην κυπριακή κοινωνία. Δυστυχώς η ατιμωρησία σε συνδυασμό με την επιδίωξη του εύκολου κέρδους οδήγησαν τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο σε κορύφωση. Τόσο εμείς όσο και ο Σταύρος Μαλάς θέτουμε ψηλά στις προτεραιότητες μιας επόμενης προοδευτικής κυβέρνησης την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος. Όχι τόσο με ενίσχυση νομοθεσιών, που έτσι και αλλιώς υπάρχουν, αλλά με την εφαρμογή τους. Διότι επί διακυβέρνησης Αναστασιάδη κάποιοι εξακολουθούν να παραμένουν στο απυρόβλητο. Ταυτόχρονα, χρειάζεται συστηματική προσπάθεια για αλλαγή νοοτροπίας. Και εδώ, η δύναμη του παραδείγματος των δημοσίων προσώπων είναι καθοριστική. Οι πολιτικοί και γενικά τα δημόσια πρόσωπα πρέπει να είμαστε παράδειγμα προς μίμηση και όχι προς αποφυγήν.

3. Η αλήθεια είναι ότι εκεί και όπου οι προϊστάμενοι των Αρχών ή των θεσμών έχουν την αναγκαία ευαισθησία και αποτελούν θετικό παράδειγμα, η κατάσταση είναι καλύτερη. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι αντικειμενικό. Δεν υπάρχει συγκροτημένη πολιτική πέραν της ρητορείας για αντιμετώπιση κρουσμάτων διαφθοράς, διαπλοκής ή ρουσφετιού. Ακόμα χειρότερα, υπάρχουν περιπτώσεις συγκάλυψης ή μη επαρκούς διερεύνησης κρουσμάτων θεσμικής διαπλοκής, ως αποτέλεσμα πολιτικών σκοπιμοτήτων ή άσκησης πιέσεων από το βαθύ οικονομικό κατεστημένο. Αλήθεια, ποια ήταν για παράδειγμα η κατάληξη της διερεύνησης της εμπλοκής του δικηγορικού γραφείου Αναστασιάδη με τη Ryanair την ώρα που η κυβέρνηση διαπραγματευόταν το κλείσιμο των Κυπριακών Αερογραμμών; Ποια διερεύνηση έγινε για το deal της πώλησης των υποκαταστημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα;

4. Έχετε ακούσει έστω και μία περίπτωση ανάληψης ευθύνης, επίδειξης πολιτικής ευθιξίας ή απολογίας από Υπουργό αυτής της κυβέρνησης; Στην Αστυνομία, με Υπουργό τον κ. Νικολάου, σε θέματα προαγωγών έχουν αδικήσει ανθρώπους για να βολέψουν ημετέρους. Στην Εθνική Φρουρά είχαν φέρει στη Βουλή ακόμα και Κανονισμούς που, αν δεν τους τροποποιούσαμε, θα επιβράβευαν ακόμα και πραξικοπηματίες του 1974. Δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι το φαινόμενο της αναξιοκρατίας μπορεί να παταχθεί. Είναι δυστυχώς απόρροια πολλών παραγόντων. Μπορεί, ωστόσο, να ελαχιστοποιηθεί με έναν νέο Πρόεδρο, ο οποίος να πιστεύει στην αξιοκρατία, την ίση μεταχείριση και τη χρηστή διοίκηση. Και αυτός είναι ο Σταύρος Μαλάς. Αν παρ’ ελπίδα επανεκλεγεί ο κ. Αναστασιάδης, οι Αριστεροί, οι προοδευτικοί, οι αντιστασιακοί, οι ικανοί, οι άξιοι που δεν είναι ημέτεροι, θα παραμείνουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Στα δε θέματα θεσμικής διαπλοκής, σε μια ενδεχόμενη δεύτερη θητεία, ο κ. Αναστασιάδης και οι πέριξ αυτού θα συνεχίσουν να βάζουν αυτογκόλ σε βάρος της χρηστής διοίκησης.

Ζαχαρίας Ζαχαρίου, πρόεδρος Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, βουλευτής ΔΗΣΥ

1. H αξιοκρατία σ΄ ένα ευνομούμενο κράτος πρέπει να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του όλου συστήματος. Η Κύπρος από το 1960, έτος δημιουργίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν έλαβε ποτέ σοβαρά αυτή την έννοια. Βασίλευε πάντοτε η κουμπαριά, η κομματοκρατία και τα διάφορα άλλα συμφέροντα, τα οποία έπλητταν  την αξιοκρατία. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της εφαρμογής της αξιοκρατίας. Δίνω ως παράδειγμα τις πρόσφατες προσλήψεις στην Αστυνομία και στην Εθνική Φρουρά (ΣΥΟΠ) όπου εκεί καταργήθηκε πλήρως η προφορική εξέταση και οι προσλήψεις ήταν αποκλειστικά με μετρήσιμα κριτήρια. Πρέπει όλο το πολιτικό σύστημα, εκτελεστική εξουσία και Βουλή, να μπορέσουμε να δώσουμε στους πολίτες ένα κράτος που θα τους σέβεται και θα τους αντιμετωπίζει όλους ίσα.

2. Δεν μπορώ παρά μόνο να συμφωνήσω με τον Γενικό Εισαγγελέα, γιατί παρ’ όλο τον πόλεμο κατά της διαφθοράς τα τελευταία χρόνια, αυτή ακόμη αντιστέκεται. Προσωπικά όταν εμφανίζεται στο προσκήνιο σκάνδαλο δε λυπούμαι αλλά χαίρομαι, αφού για δεκαετίες ήταν κρυμμένα κάτω από το χαλί και η πολιτεία και η κοινωνία τα αντιμετώπιζαν με βάση τον ωχαδερφισμό. Σήμερα υπάρχει πολιτική βούληση, πολιτική στήριξη και οδηγούνται όλες οι υποθέσεις στα δικαστήρια. Είδαμε να κινούνται και να στηρίζονται ανακριτικές διαδικασίες και έρευνες. Υπήρξαν αποφάσεις δικαστηρίων και καταδίκες. Έχουμε δει αυτή την περίοδο  να οδηγούνται στη φυλακή πρώην υπουργοί, δήμαρχοι, πολιτικά στελέχη, κρατικοί αξιωματούχοι. Αυτή η μάχη κατά της διαφθοράς όπως έχει ξεκινήσει πρέπει να συνεχίσει ακόμη πιο έντονα και πρέπει όλο το πολιτικό σύστημα να είναι στην ίδια πορεία.

3. Ως Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών και Αξιών έχουμε μελετήσει μεγάλο μέρος της λειτουργίας των θεσμών και του κράτους. Παρ’ όλο που παρατηρείται βελτίωση, ακόμη αντιστέκονται οι νοοτροπίες της κακοδιαχείρισης, της έλλειψης σεβασμού προς τον πολίτη αλλά και του συντηρητισμού. Η κοινωνική απαίτηση για αλλαγή προς το καλύτερο οδήγησε την κυβέρνηση στη χάραξη πολιτικών για αναδιοργάνωση της Δημόσιας Υπηρεσίας, αναβάθμιση της αξιοκρατίας και σεβασμό στον πολίτη. Η απόρριψη του νομοσχεδίου στη Βουλή για αναδιοργάνωση της Δημόσιας Υπηρεσίας θεωρώ ότι αποτελεί ακόμη μια αντίσταση του συντηρητισμού και του παλαιοκομματισμού. Θεωρώ ότι όλα τα πολιτικά κόμματα πρέπει να κινηθούμε ομαδικά προς την κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού, να διορθώσουμε τα κακώς  έχοντα και να δημιουργήσουμε ένα κράτος για το οποίο θα είμαστε περήφανοι. Μόνο όταν ενώσουμε τις δυνάμεις μας προς αυτό το σκοπό θα ξαναποκτήσει την αξιοπρέπεια και το σεβασμό το πολιτικό σύστημα.

4. Ρουσφέτι και αναξιοκρατία, δύο έννοιες ταυτόσημες με τη λειτουργία του κυπριακού κράτους. Διαφάνεια, μετρήσιμα κριτήρια στις προσλήψεις, σεβασμός στην αριστεία και την αξία πρέπει να αποτελέσουν τον κινητήριο άξονα για αλλαγή νοοτροπίας, κουλτούρας, στην προσπάθεια δημιουργίας ενός κράτους δικαίου και σύγχρονου. Αρκετές αποφάσεις της κυβέρνησης αλλά και διάφορα νομοθετήματα που έχουν περάσει ομόφωνα από τη Βουλή (π.χ. τρόποι πρόσληψης στην Αστυνομία, εξετάσεις διορίσιμων εκπαιδευτικών) οδηγούν προς τη σωστή κατεύθυνση. Έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε. Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει όμως τα όσα έγιναν.  Είναι ευχάριστο το γεγονός ότι σιγά-σιγά δημιουργείται κουλτούρα αξιών και αριστείας, τόσο στην κοινωνία όσο και στο πολιτικό σύστημα, κάτι που αποτελεί αναγκαίο υπόβαθρο για ένα σύγχρονο κράτος.